TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

Bünyesindeki su oranı ne olursa olsun bir bitkinin 1 gram organik madde oluşturabilmesi için yaklaşık 500 ml suyu ortamdan alması, bünyesinden geçirerek tepe noktasına kadar ulaştırması ve sonrasında atmosfere aktarması gerekmektedir.

Suyun önemli özellikleri arasında, yüksek buharlaşma ısısı ve yüksek özgül ısısının da sayılması gerekir. Yüksek (latent) buharlaşma ısısı, özellikle yaz aylarında sıcaklık artışı ile birlikte su moleküllerinin arasındaki hidrojen bağlarının kopmasıyla meydana gelen terleme (transpirasyon) yolu ile bitkilerin serinlemesi, dolayısıyla metabolizma faaliyetlerini gerçekleştirebilmeleri ve yeşil kalabilmeleri için gerekli olan en uygun sıcaklık aralığında kalabilmelerini sağlamaktadır.

Difüzyon ya da yayılma, esasen molekül, iyon ya da gaz halindeki maddelerin yüksek konsantrasyonda bulundukları ortamdan daha küçük konsantrasyonda bulundukları ortama doğru (konsantrasyon gradienti yönünde), homojen (her yere eşit miktarda) bir dağılım sağlanıncaya kadar ve enerjiye ihtiyaç duyulmadan gerçekleşen hareketlerine verilen isimdir.

Hipotonik ortamda bulunan bir hücre içerisine osmoz yolu ile giren su nedeniyle hücrenin şişmesine turgor adı verilir. Hücre içerisine giren suyun çepere uyguladığı basınca ise turgor basıncı adı verilmektedir. Turgor basıncına karşı koymak amacıyla o basınca eşit ve zıt yönlü olan ve çeper tarafından oluşturulan basınca da çeper basıncı denir. Turgor basıncı, bütün canlı bitki hücrelerinde görülmektedir.

Bir hücrenin osmoz ile su alabilmesi için hipotonik (hücreye kıyasla daha az yoğun) bir ortamda bulunması gerekir. Hücre daha yoğun (hipertonik) bir ortama konursa su kaybederek büzülür, buna plazmoliz denir. Plazmolize olmuş bir hücre hipotonik bir ortama konursa bir süre sonra eski haline geri dönecektir ki buna deplazmoliz adı verilmektedir.

Toprak bünyesinde bulunan su temel olarak 5 grup altında toplanabilir: Yerçekimi suyu, kapillar su, higroskobik su, bağlı su ve su buharıdır.

Trakeler, sadece angiospermlerde (kapalı tohumlu bitkiler) ve gimnospermlerin (açık tohumlu bitkiler) küçük bir grubunda görülürken, trakeidler iletim demetli bitki gruplarının tamamında görülmektedir.

Hidrofitler, sudaki yaşam şekillerine göre 5 grup altında değerlendirilmektedir. • Su üzerinde yüzen hidrofitler. Su mercimeği (Lemna sp.) örnek olarak verilebilir. • Su içerisinde asıl halde bulunan hidrofitler. Planktonlar örnek olarak verilebilir. • Kökleri ile toprağa bağlı, su altında yaşayan hidrofitler. Ceratophyllum sp. örnek olarak verilebilir. • Kökleri ile toprağa bağlı, fakat yaprakları yüzen hidrofitler. Nymphaea alba (Nilüfer) örnek olarak verilebilir. • Kökleri ile toprağa bağlı, fakat gövdeleri su yüzeyinde bulunan hidrofitlerdir. Typha latifolia (su kamışı) örnek olarak verilebilir.

Su, yaşam için gerekli en önemli kimyasal moleküldür ve “yaşam sıvısı” olarak da tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Bitkiden bitkiye değişmekle birlikte, tipik bir bitkinin toplam ağırlığının yaklaşık %75-95’i sudan oluşmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Ekosistemin birincil üreticisi konumunda olan bitkilerin besin ve oksijen (O2) üretebilmesini sağlayan fotosentez reaksiyonlarının gerçekleştirilmesi, sentezlenen besinlerin (organik maddelerin) bitkide ihtiyaç duyulan kısımlara ya da depo alanlarına taşınması yine su varlığında başarılabilmektedir. Benzer şekilde, kimyasal uyarıcıların (hormon) bitkide hedef bölgeye taşınması, atık maddelerin uzaklaştırılması, salgı maddelerinin salınımı hep su ile gerçekleşmektedir. Özellikle otsu bitkilerde temel destek işlevini yerine getiren turgor basıncının sağlanması noktasında su yine çok önemli bir rol üstlenmektedir. Ayrıca, bitkilerin hem fazla sıcaktan zarar görmesini engellemek için serinlemesini hem de bitkinin üst kısımlarında negatif bir basınç oluşturarak köklerden su ile birlikte bitki için gerekli besin elementlerinin yukarıya doğru taşınmasına katkı sağlayan terleme (transpirasyon) olayının gerçekleşmesi için de yine su gereklidir. Doğru cevap E'dir.

Su molekülünde iki H atomu, O atomuna arada 105 derecelik bir açı oluşturacak şekilde bağlanmıştır ve polar özelliktedir. Doğru cevap D'dir.

Bitkilerin dış yüzeyini kaplayan epidermis hücrelerinin arasında yer alan, açılıp kapanma özelliğine sahip olan, böylece gaz alışverişi ve terleme olaylarının kontrollü bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan yapılara stoma (gözenek) adı verilir. Stomalar, bitkilerin dış ortama açılan pencereleridir. Doğru cevap B'dir.

Hipotonik ortamda bulunan bir hücre içerisine osmoz yolu ile giren su nedeniyle hücrenin şişmesine turgor adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Bitkilerin su alımında etkili olan toprak faktörleri; toprak çözeltisinin osmotik basıncı, toprağın su tutma kapasitesi, toprak sıcaklığı ve toprak havası şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Bir toprağın su tutma kapasitesi üzerindeki fazla suyun toprağa herhangi bir zarar vermeden alt kısımlara sızması olayına verilen isimdir. Drenajı iyi toprak dendiğinde suyun kolay sızdığı, drenajı kötü toprak dendiğinde ise suyun zor sızdığı topraklar anlaşılmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Kapillar suyu iki başlık altında değerlendirmek gerekir: Absorbe edilebilen ve absorbe edilemeyen kapillar su. Doğru cevap B'dir.

Morfoloji, canlıların dış görünüşüne ait özelliklerle ilgilenen bilim dalıdır. Doğru cevap C'dir.

Birbirinden farklı cins moleküllerin arasında gerçekleşen bağlantıya/çekme kuvvetine adezyon adı verilir.

Difüzyon ya da yayılma, esasen molekül, iyon ya da gaz halindeki maddelerin yüksek konsantrasyonda bulundukları ortamdan daha küçük konsantrasyonda bulundukları ortama doğru (konsantrasyon gradienti yönünde), homojen (her yere eşit miktarda) bir dağılım sağlanıncaya kadar ve enerjiye ihtiyaç duyulmadan gerçekleşen hareketlerine verilen isimdir.