TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

Polar nitelikli su, diğer pek çok madde/malzemeye yapışma özelliği göstermektedir. Bu nedenle de suyun değdiği yüzeyler ıslanır. İşte böyle birbirinden farklı moleküllerin arasında gerçekleşen bağlantıya/çekme kuvvetine adezyon adı verilir.

Su molekülünde iki H atomu, O atomuna arada 1050’lik bir açı oluşturacak şekilde bağlanmıştır ve polar özelliktedir. Başka bir ifadeyle, molekülün
O ucu negatif yüklü iken H ucu pozitif yüklüdür.Bu kimyasal özellik, su moleküllerinin birbirine bağlanarak çekmesini sağlamaktadır. Bu olaya kohezyon
adı verilmektedir. Kohezyon kuvveti, suya oldukça fazla bir gerilim direnci kazandırmakta ve yüzey gerilimi sağlamaktadır.

Toprakta su bulunmamasına fiziksel kuraklık, yeterli suyun bulunması ancak bitkinin donma vb. sebeplerle mevcut sudan yararlanamaması olayına ise fizyolojik kuraklık adı verilir.

Difüzyon ya da yayılma, esasen molekül, iyon ya da gaz halindeki maddelerin yüksek konsantrasyonda bulundukları ortamdan daha küçük
konsantrasyonda bulundukları ortama doğru (konsantrasyon gradienti yönünde), homojen (heryere eşit miktarda) bir dağılım sağlanıncaya kadar ve enerjiye ihtiyaç duyulmadan gerçekleşen hareketlerine verilen isimdir.

Aralarında basınç farkı olan iki
alan arasında atom ya da moleküllerin birlikte, eşgüdüm
halinde hareketine kütle hareketi denilir.

Bitkinin pasif olarak su alımı yapmasının mümkün olmadığı durumlarda aktif olarak yani enerji alarak su alma yoluna gider. Bunlardan biri osmotik potansiyelin bitki tarafından düzenlenmesiyle yapılan ve osmoregülasyon olarak da isimlendirilen yoldur.  Burada bitki toprağın osmotik potansiyelinin yüksek olması sebebiyle su alamadığı için, kendi osmotik potansiyelini artırarak su alımı sorununa çözüm üretmeye çalışır. Yani toprak çözeltisindenenerji harcayarak iyonları bünyesine alır ve osmotik basıncını arttırır. Osmotik basıncı artan kök hücrelerine su girmeye başlar.

Yılın önemli bir bölümünde su kıtlığı yaşayan kurak ya da çöl koşullarına yetişen
bitkilere kserofit bitkiler, tuz konsantrasyonu yüksek olan topraklara yetişen bitkilere de halofit bitkiler adı verilir.Tuza karşı gösterdikleri dayanıklılık açısından
bitkiler halofitler ve glikofitler olmak üzere 2’ye ayrılırlar. Nispeten yüksek
tuz içeren ortamlara karşı toleransı yüksekolan  bitkilere halofit, hassas olan ve zarar gören bitkilere de glikofit bitki adı verilir.

Kilyüzeylerine katyonların yapışması adsorpsiyon olayıdır. Absorbsiyon, difüzyon yoluyla kütle aktarım işidir. Su ve suda erimiş minerallerin bitki içine
girişi absorpsiyon olayıdır.

Yerçekimi suyu, yağışın ya da sulamanın ardından toprağın büyük boşlukları (makro porlar) içinde geçici olarak bulunan ve yerçekimi ile hareket eden sudur. Sızan su ya da ağır su olarak da isimlendirilir. Higroskobik su, toprak partiküllerin üzerinde ince bir tabaka şeklinde (sadece birkaç mikron) ve çok büyük bir enerji ile tutulan sudur. Bağlı su, toprakta bulunan bazı maddelerin bünyesinde hidrasyon suyu şeklinde ya da kolloidlerebağlı şekilde bulunur. Kapillar (kılcal) su, genellikle ince yapılı topraklarda ve küçük boşluklarda (mikro porlarda)
bulunur. Su buharı, toprak suyunun buharlaşarak hava boşluklarına geçmesi ve orada kalması ile oluşur.

Bitkilerde kök basıncının etkisiyle, transpirasyonun düşük ve toprağın su potansiyelinin yüksek olduğu koşullarda gerçekleşen ve pasif stomalar olarak da bilinen hidatodlar aracılığıyla yaprak uçlarından sıvı halde su salınması olayına gutasyon adı verilir.

"Su, yaşam sıvısıdır. Bir bitkinin toplam ağırlığının ortalama olarak %75-95’i sudan, kalan kısmı ise kuru madde olarak da ifade edilen biyokütleden oluşmaktadır."

Toprak bünyesinde bulunan su temel olarak 5 grup altında toplanabilir:
- Yerçekimi suyu.
- Kapillar su.
- Higroskobik su.
- Bağlı su.
- Su buharı.
Doğru cevap D'dir.

Toprak suyunun akış hızı, toprak tipi ve su içeriği ile de ilişkilidir. Topraklar kumlu topraklarda olduğu gibi büyük boşluklara sahipse akışı nispeten daha kolay olurken, killi topraklar gibi nispeten küçük boşluklara sahip topraklarda daha zor ve yavaş gerçekleşmektedir. Suyun toprakta taşınma kolaylığının bir ifadesi olarak toprağın hidrolik iletkenliği terimi de kullanılmaktadır. Tabi ki, kumlu topraklar gibi hidrolik iletkenliği yüksek olan topraklar her ne kadar suyun köklere doğru taşınması anlamında avantajlı gibi gözükseler de, yerçekimi etkisi ile suyun aşağı yönlü olarak da taşınmasının kolay olduğu unutulmamalıdır. Killi bir toprak, aynı miktarda kumlu bir toprağa göre 2 hatta 3 kat daha fazla su tutma kapasitesine sahip olabilir. Doğru cevap E'dir.

Apoplastik yol, suyun diğer yollardan temelden farklı bir şekilde, herhangi bir zardan geçmeden, bitki hücre çeperleri ve hücrelerarası hava boşlukları sistemi boyunca taşınması olayına verilen addır. Doğru cevap B'dir.

Bitkilerde kök basıncının etkisiyle, transpirasyonun düşük ve toprağın su potansiyelinin yüksek olduğu koşullarda gerçekleşen ve pasif stomalar olarak da bilinen hidatodlar aracılığıyla yaprak uçlarından sıvı halde su salınması olayına gutasyon adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Gövde ve yapraklarında yer alan özel dokularda su tutma, biriktirme yeteneğinde olan bitkilere sukulent bitkiler adı verilir. Kaktüsler, sukulent bitkilere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Kserofitler (Kurakçıl bitkiler):
Su kısıtının olduğu kurak habitatlarda yetişen bitkilere genel olarak kserofit bitkiler adı verilmektedir. Suya ulaşma ve suyun olmadığı zamanlarda suyu ekonomik kullanma ve koruma ile ilgili çok sayıda anatomik /morfolojik ve fizyolojik uyum mekanizmaları geliştirmişlerdir. Doğru cevap E'dir.

Biyom;
Yeryüzünün geniş alanlarına yayılmış bitki ve hayvanların sınıflandırılmasını belirten bir terimdir. Her biyom, kendine özgü vejetasyon ve hayvan yaşamı ile karakterize edilir. Daha basit bir ifadeyle, biyomlar büyük yaşam birlikleridir. Örneğin tropik yağmur ormanları, tundralar, taygalar, boreal ormanlar hepsi birer biyomdur. Doğru cevap A'dır.

Bitkinin gövde veya dallarında herhangi bir fiziksel etki ile oluşan bir yaradan sıvı olarak su çıkması olayına eksudasyon adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Su molekülünde iki H atomu, O atomuna arada 1050’lik bir açı oluşturacak şekilde bağlanmıştır ve polar özelliktedir. Başka bir ifadeyle, molekülün O ucu negatif yüklü iken H ucu pozitif yüklüdür. Bu kimyasal özellik, su moleküllerinin birbirine bağlanarak çekmesini sağlamaktadır. Bu olaya kohezyon adı verilmektedir. Kohezyon kuvveti, suya oldukça fazla bir gerilim direnci kazandırmakta ve yüzey gerilimi sağlamaktadır. Ayrıca, bitkilerde su ve suda erimiş inorganik maddelerin iletim demetleri aracılığıyla kesintisiz bir su filmi oluşturacak şekilde taşınması noktasında önemli bir rol üstlenmektedir. Su filmindeki anlık bir kopma bile, su taşınmasında sorun ortaya çıkmasına ve o iletim demetinin belki bir daha kullanılamamasına neden olabilmektedir.