TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

İçerisinde kalsiyum, magnezyum ve demir iyonları gibi  +2 ve daha yüksek değerleri katyonları bulundurulan sert sulardır. (Doğru Cevap B‘ dir).

Bir ton tarımsal ürün elde etmek için gerekli su miktarı.

Ürün Miktar (m3 /ton)

Patates 160

Mısır 450

Süt 900

Buğday 1.200

Soya 2.300

Çeltik 2.700

Tavuk 2.800

Yumurta 4.700

Peynir 5.300

Sığır eti 15.000

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Görevleri

• İçme, sulama ve kullanma suyu temin etmek

• Sulama tesisi kurmak

• Sulak alanları ıslah etmek

• Yerüstü ve yeraltı sularını kalite yönünden izlemek

• Atık su arıtımını sağlamak

• Taşkınlara karşı koruma tedbirleri almak

• Sulu ziraatı yaygınlaştırmak

• Hidroelektrik enerji üretmek

• Yeraltı suyu etüt ve araştırmaları için kuyu açmak veya açtırmak

• Yeraltı suyu tahsisi ve tescili işlemlerini yapmak

• Yeraltı sularının korunmasını sağlamak

• Baraj kurmak

• Su tasfiye tesisi inşaatlarını yapmak

• Su depoları yapmak

• Nehirleri ve bataklıkları ıslah etmek

Su, çevrim boyunca, atmosferde, okyanuslarda, denizlerde, göllerde, rezervuarlarda, akarsularda, bitkilerin yapısında, kar içinde, toprak neminde, akiferlerde bulunur. Dünyadaki suyun toplam hacmi sabittir. Ancak suyun kalitesi ve kullanıla­bilirliği çeşitli faktörlere bağlı olarak önemli ölçüde değişir. Döngü içinde su güneş enerjisi ile sürekli hareket etmektedir. Güneş okyanuslardan buhar­laşmaya neden olur bulutları ve yağışı oluşturur. Yağışın büyük kısmı okyanuslara düşse de %20’lik kısmı karalar üzerine düşmektedir. Bu su akarsu ve gölleri besler, toprak ve yeraltı suyunu yeniler. Bit­kilerin, hayvanların ve insanların kullandığı bütün suyu sağlar.

Buharlaşma (evaporasyon) suyun sıvı halden gaz haline geçerek atmosfere iletilmesidir. Buharlaşma deniz, göl, nehir gibi açık su yüzeylerinden ve nemli toprak yüzeyinde meydana gelir. İklim ve yüzeyin özellikleri buharlaşmayı etkiler.

Bitkiler topraktan aldıkları suyun bir kısmını yapraklardaki stomalar yolu ile atmosfere verirler ki buna terleme (transpirasyon) adı verilir. İklim, bitki türü ve yoğunluğu, toprak nemi ve toprak özellikleri terlemeyi etkiler. Bu­harlaşma ve terleme olaylarının ikisine birden evapotranspirasyon adı verilir.

Herhangi bir havzaya (alana) düşen yağışın, sızma (infilt­rasyon) ve buharlaşmadan sonra geri kalan suyun bu alanı terk eden kısmına yüzey akış adı verilmektedir. Uzun ve şiddetli yağışlarda yüzey akış suyu artar, akarsular bu suyu taşıyamadığından taşkın başlar. Yağış hızı toprağa sızma kapasitesinden fazla olduğu zaman yüzey akış meydana gelir. Yağış, iklim ve havza özellikleri yüzey akışını etkiler.

Toplam su miktarının ancak %2,5’i tatlı su olarak göllerde, nehirlerde, yeraltı sularında ve buzullarda bulunmaktadır. Bu tatlı su miktarının 2/3 (%68.70) kutuplarda buzul halinde, daimi kar örtüsü halinde veya toprak tabakasında bulunur. Buzullar suyu kar ve buz halinde depolar ve mevsimlere bağlı olarak değişik miktarlardaki suyu yerel akıntılara bırakır. Buzullar iklim değişikliğinin sonucunda azalmaktadır. Tatlı suların %30’u yeraltı suları, %0,4’ü ise atmosfer ve yüzey sularıdır.

Türkiye’de bulunan su havzaları arasında, Fırat-Dicle havzası­ yıllık yeraltı suyu beslenimi (4737,0 hm³) ve işletme rezervi (3571,2 hm³) açısından en yüksek değere sahiptir.

Yeraltı suları yağış miktarına, yağış türüne, zeminin geçirimliliğine, arazinin eğimine ve bitki örtüsüne bağlı olarak önemli ölçüde etkilenir. Bitki örtüsü yüzeysel akışı engelleyerek suyun sızma­sının artırırken eğim fazla ise su sızmadan akar. Bu nedenle eğimi az olan yerlerde yeraltı suyu birikimi daha fazladır. Az yağışlı eğimi fazla ve geçirimsiz ze­min bulunan bölgelerde yeraltı suyu daha az birikir. Buna karşın kumlu alanlarda geçirim daha fazla olur.

Ülkemizde yaygın olarak yüzey sulama metotları kullanılmakta ve bu yöntemlerin kullanımı ne­deniyle aşırı su uygulanmaktadır. Bu durum suyun israfına ne­den olduğu gibi toprakların çoraklaşmasına da sebep olmaktadır. Toprak, bitki ve iklim koşulları göz önüne alınarak sulamada damla ve yağmurlama sulama sistemlerinin kullanılmasının, su kayıplarını %30-80 oranında azalttığı ortaya konmuştur. Bu nedenle su tasarrufu sağlayan sulama metotlarının kullanılması su tasarrufu sağlayacaktır.

Yağışların mevsimlere bağlı olarak dağılımı, mevsimlere bağlı olarak yağış miktarındaki değişik­likler, yağış yoğunluğundaki artış, buharlaşmanın artması, toprak neminin azalması, kar ve yağmur arasındaki dengenin değişmesi, yağışlara ve sıcaklığa bağlı olarak bitki örtüsündeki değişimler buzulların erimesindeki artma ile deniz seviyesinin yükselmesi ve yeraltı sularında tuzlanma meydana gelir.

Dünyada su kullanımı sıralaması beş başlık al­tında toplanmaktadır. Bunlardan ilk sırada gıda ve tarım gelmektedir. Bu sektörler en fazla su kulla­nan sektörlerin başında gelmektedir. Bunu enerji ve sanayi takip etmektedir. Evsel su kullanımı ve içme suyu kullanımı 4. sırada yer almaktadır. Son olarak ise ekosistemlerin su ihtiyacı gelmektedir

Su kaynağının kullanımında, hayatın sürdürü­lebilmesi için gerekli olan temel gereksinimlerin karşılanması prensibi genel olarak bütün ülkeler ta­rafında kabul edilen bir önceliktir. Temel ihtiyaçlar karşılandıktan sonra mevcut su kaynağı en uygun şekilde diğer gereksinimlere paylaştırılır. Bu pren­sip dikkate alınarak ülkemizde Devlet Planlama Teşkilatının 2001 yılında hazırladığı Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında “Su Havzaları Kullanımı ve Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda mevcut su potansiyelin paylaşılmasında kullanım önceliği aşağıdaki şekilde yapılmıştır:

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü sulak alanları ve biyolojik çeşitliliği korumak ve korunan sulak alanların yönetimini yapmakla sorumludur.

Hidroloji Dünyada ve atmosferde suyun oluşumunu, dolaşımını, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, çevreyle ve doğayla ilişkilerini inceleyen su bilimidir.

Yerkürenin dörtte üçünü kaplayan dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu su miktarının hepsi kullanılamaz. Bunun başlıca nedeni yerüstündeki su miktarının %97,5’i tuzlu su olarak okyanuslarda ve denizlerde bulunmaktadır. Toplam su miktarının ancak %2,5’i tatlı su olarak göllerde, nehirlerde, yeraltı sularında ve buzullarda bulunmaktadır. Bu tatlı su miktarının 2/3 (%68.70) kutuplarda buzul halinde, daimi kar örtüsü halinde veya toprak tabakasında bulunur. Buzullar suyu kar ve buz halinde depolar ve mevsimlere bağlı olarak değişik miktarlardaki suyu yerel akıntılara bırakır. Buzullar iklim değişikliğinin sonucunda azalmaktadır. Tatlı suların %30’u yeraltı suları, %0,4’ü ise atmosfer ve yüzey sularıdır.

Su potansiyeli en düşük havzalar ise 0.49 milyar m3 ile Akarçay Havzası ve yıllık akışı 0.50 milyar m3 olan Burdur Gölü havzasıdır.

Ülkemizde 112 milyar m3 olan kullanılabilir su miktarın 32 milyar m3’ü sulamada, 7 milyar m3’ü içme ve kullanmada, 5 milyar m3’ü sanayide kullanılmak üzere yaklaşık 44 milyar m3 ’ü kullanılmaktadır.

Ülkemizde yerüstü su kaynakları ile sulanabilir tarım arazilerinin %75-80’i sulanmaktadır. Geri kalan kısmı ise yeraltı su kaynaklarından yararlanılarak sulanmaktadır. Sulu tarımda % 86 oranında açık kanal/ kanalet sistemleri ve %14 kapalı boru sistemleri kullanılmaktadır. Açık su kanal veya kanaletlerinde buharlaşma ve kaçaklar nedeniyle önemli miktarda su kayıpları olmaktadır.

İklim koşullarına ve yüzey şekillerine bağlı olarak havzanın genişliği değişir. Akarsu havzaları açık ve kapalı havza olmak üzere ikiye ayrılır. Suları denize ulaşan havzalara açık havza, suları denize ulaşmayan havzalara ise kapalı havza adı verilir. Yer şekilleri, sıcaklık ve nem kapalı havzaların oluşmasında etkili faktörlerdir. Ülkemiz topoğrafik yapısına göre 25 hidrolojik su havzasına ayrılmıştır.

• Su kaynaklarının korunması, iyileştirilmesi ve kullanılmasına ilişkin politikaları belirlemek • Su yönetiminin ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyonunu sağlamak • Sucul çevrenin ekolojik ve kimyasal kalitesinin korunmasını sağlamak, bunun için havza bazında nehir havza yönetim planları hazırlamak, hazırlatmak • Bütüncül nehir havzaları yönetimi ile ilgili mevzuat çalışmalarını yürütmek • Kurak dönemlerde yönetim stratejilerini belirlemek • Yerüstü ve yeraltı sularının kalite ve miktarının korunmasına yönelik çalışmalar yapmak, izlemek ya da izletmek • Taşkın yönetim planlarını hazırlamak • İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi ile ilgili çalışmalar yapmak • Ulusal su bilgi sistemini oluşturmak, izleme ağını kurmak ve izleme programları hazırlamak • Su kirliliği ve nitrat kirliliği açısından hassas alanları belirlemek ve izlemek • Sektörel bazda su kaynaklarının tahsislerine ait gerekli koordinasyonu yapmak, • Taşkınlarla ilgili strateji ve politikaları belirlemek