TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA - Deneme Sınavı - 26

I. Karbondioksit (CO₂) - 100 yıl

II. Metan (CH₄) - 12 yıl

III. Azotoksit (N₂O)  - 114 yıl

İnsanlar tarafından yanlış kullanımlar sayesinde toprağın, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin bozulması sonucu verimlilik düşüşüne neden olan toprak kalitesinin azalması “Toprak Bozulumu” olarak; doğal olaylar ve(ya) antropojenik etmenler ile doğal ekolojik görevi ve ekonomik işlevinin uzun süreli olmayan zarar görmesi olayı ise “Arazi Bozulumu” olarak tanımlanmaktadır.

1992 yılında Rio’da yapılan Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilip, Mart 1994 tarihinde yürürlüğe giren İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin temel amacı, öncelikle CO₂ olmak üzere, iklim üzerine olumsuz etkisi olan antropojen kaynaklı sera gazı birikimini önlemektir.

Dünya atmosferi, ortalama sıcaklığın değişimine göre, yeryüzünden yukarıya doğru Troposfer, Stratosfer, Mezosfer ve Termosfer olarak ayrılmaktadır. Hidrosfer is su küre anlamında kullanılan bir terimdir.

Atmosferde değişken gazlar olarak adlandırılan su buharı (H2O), karbondioksit (CO2), metan (CH4) ve azotoksit (N2O) devamlı bulunan ancak miktarları değişebilen gazlardır. Sera etkisi yaratan en önemli gazlar su buharı,
karbondioksit ve metandır.Doğru cevap D'dir.

Toprağın organik madde kaybetmesi, tuz dengesinin bozulması sonucunda tuzlulaşma, alkalileşme, toprak pH’sındaki değişmeler, yıkanma, özellikle alüminyum ve magnezyumun toprak çözeltisindeki miktarlarının toksik seviyelere ulaşması gibi olaylar sonucunda toprağın yapısında dengesizliğine yol açan bozulma kimyasal bozulmadır. Toprağın, fiziksel özelliklerinin üretimi düşürecek kadar olumsuz yönde etkilemesi, fiziksel bozulum olarak adlandırılmaktadır. Biyolojik toprak bozulumu toprağın hem organik madde içeriğindeki azalmaları hem de toprak mikro ve makrofaunasındaki düşmelerle, vejetasyon yapısındaki değişiklikleri ifade eder. Hızlandırılmış erozyon toprak kaybına neden olan erozyon tipidir. Yanlış arazi kullanımı, yanlış tarım ve üretim tekniklerinin kullanımı, çayır ve meralık alanlarda aşırı ve erken otlatmalar hızlandırılmış erozyonun ortaya çıkmasının temel sebepleridir. Yağmur damlaları ile oluşan taşınım, ardından oluşan yüzey akışı sayesinde yüzey toprağının ince bir tabakasının taşınması olayı tabaka erozyonudur.

Metan (CH4 ) gazının artış nedenleri aşağıdaki gibidir. 

Fosil yakıt kullanımı Tarımsal faaliyetler (pirinç ve çeltik tarlaları) Madencilik faaliyetleri Çöplerin gömülmesi ve depolanması Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği Evsel ve hayvansal atıklar

C şıkkında belitilen motorlarda içten yanma seradaki azot gazının artışına sebep olmaktadır.

Bir türün bireylerinin oluşturduğu topluluğa populasyon,aynı alan içinde birden fazla populasyonun bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa komünite adı verilir.Komünite ve cansız çevrenin birlikte değerlendirilmesiyle ortaya çıkan ekolojik birime ekosistem denir.

Yağış miktarındaki artışla birlikte tarımsal alanlarda gereğinden fazla sulak alanların oluşması, Atmosferdeki sera gazlarının artışına bağlı küresel ısınmanın negatif sonuçları açısından risk grubu ülkeler içinde yer alan Türkiye’de gözlemlenebilecek olası etkilerinden biri değildir.

Organlarında bulunan liflerinden endüstride yararlanılan bitkilerdir. Kullanılma durumlarına göre de kendi aralarında bir tasnife tabi tutulmuşlardır.

Bunlar;

a. Saplarından lif elde edilen bitkiler; keten, kenevir, jüt, rami,

b. Yapraklarından lif elde edilen bitkiler; sisal kendiri,

c. Tohumlarından lif elde edilen bitki; pamuk,

d. Meyvelerinden lif elde edilen bitki; lif kabağı vd.

Kuru tarım sistemi; yıllık düşen yağış miktarı 500 mm’den düşük veya yeterli yağış alıp da yağışın çoğunluğu bitki yetişme periyodu dışında düşen bölgelerde sulama olmadan yürütülen tarım sistemidir. Yeterli yağış düşmediği için uygulanan bu sistemde yetişme mevsiminde düşen yağış miktarı bitkinin yararlanabileceği su olarak kendini göstermektedir. Özellikle yağışın yetersiz olduğu İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yaygın olarak uygulanan tarım sistemidir. Ülkemizde % 60’tan fazla bir alanda uygulanan bu sistemde esas olan husus toprakta yağan yağış sularının biriktirilmesi ve toprakta biriken mevcut suyu ekonomik şekilde kullanacak bitkilerin yetiştirilerek yeterli ürün almaktır.

Toprakta Tutulabilen Su; toprakta tutulabilen su; kristal su, higroskopik su ve kapillar su ol- mak üzere üç durumda bulunmaktadır. Kristal ve higroskopik su bitkilere yarayışlı olmayan ve çok yüksek kuvvetle tutulan su olup bitkiye yarayışlı formda olan su değildir. Kapillar su tarla kapasitesi veya faydalı su olarak da bilinmekte olup; adezyon ve yüzey gerilim kuvvetleri ile toprak parçacıklarının arasında mevcut kapillar boşluklar içinde 1/3- 15 atmosferlik bir basınçla tutulan sudur. Toprağın yapısı veya tekstürü inceldikçe topraktaki su tutma kapasitesi de o oranda artmaktadır. Tarla kapasitesinde toprakta yeterli su mevcut olup bitkiye yararlı su ile doymuş durumdadır. Toprakta mevcut fazla suyun yerçekimi ile topraktan sızdıktan sonra toprakta bitki kök bölgesinde toprak kapillar boşluklarında tutulan su miktarıdır.

Toprakta yeterince su birikmesi sağlıklı bitki gelişimi ve yeterli ürün elde etmek açısından çok önemlidir. Toprakta suyun tutulmasına şu faktörler etki etmektedir:

Alçı Blokları Yöntemi; alçı blokları yöntemi toprağın kök bölgesinde belirli toprak derinliğinde bulunan nem miktarını ölçmek amacıyla kullanılan bir alet olup elektrik rezistansı ve neme duyarlı ekipman vasıtasıyla ölçüm yapar.

Tuzlu topraklarda bitki yetiştiriciliği açısından birçok olumsuz etki kendini göstermekte olup, bunlar;

Ekimden sonra yavaş ve yetersiz gelişme

Normal gelişmeye göre daha kısa boy, daha küçük yaprak ve gövde

Fizyolojik kuraklık sonucunda bitkide görülen solma

Daha zayıf çiçeklenme kabiliyeti, daha az ve küçük tohumlar

Göllendirerek tava sulama sistemi tahıllar, endüstri bitkileri, çayır, mera ve yem bitkileri gibi birçok tarla bitkilerinin sulanmasında, yine birçok meyve ağacının sulanmasında başarıyla kullanılmaktadır. Bu sistemin bir dezavantajı, infiltrasyon oranı yüksek olan hafif bünyeli kumlu topraklarda ve infiltrasyon oranı daha düşük olan killi ağır bünyeli topraklarda uygulanabilirliğinin az olmasıdır. Bu sistemin diğer bir zorluğu ise kök boğazı hastalıklarının diğer sistemlere göre yüksek olmasıdır.

Uzun tava uygulanan alanlarda sulama suyunun fazla verilmesi durumunda toprağın alt tabakalarında mevcut olabilecek tuzun toprak yüzeyine çıkmasına sebep olabildiği gibi, tavada birçok hastalığın yayılmasına sebep olabilir. Bunun yanında, uzun tava sulama sistemi, orta ağır topraklarda tercih edilen sistemlerden birisidir.

Karık usulü sulama sisteminin kurulması ve uygulaması esnasında kullanılan bir takım aletler mevcut olup; bu aletler; kanal açma aleti veya pulluğu, sedde yapma aleti, karık açma aleti, sifonlardır.

Düşük kaliteli sulama sularının tarımsal üretimde kullanılması sonucunda toprakta bir takım sorunlar ortaya çıkabilir:

Sulama suyundaki tuzluluk; sulama suyunda bitkiye zararlı olabilecek tuz konsantrasyonunun yüksek olması durumunda bitki kök bölgesinde bitki köklerinin gelişimine olumsuz etki yapar.

Geçirgenlik; sulama suyunda veya toprakta tek değerlikli tuzların iyon olması durumunda yeterince su toprağa sızamayacağından bitki gelişimi olumsuz yönde etkilenir.

Toksik olma durumu; sulama suyunda bulunabilecek ve bitki gelişimi için toksik etki yapabilecek B, Cl ve Na gibi iyonlar sulama suyunda toksik derecede yüksek olduğu zaman bitki gelişimi için olumsuz etki yapar, gelişme geriliklerine üründe azalışa ve hatta ölüme sebep olabilir.

Diğer faktörler; sulama suyunda yüksek oranda bulunan N, pH, Ca, Bikarbonat ve Sülfat gibi tuzlar bitki gelişimi için olumsuz etki yaparlar. Yüksek dozda bulunan bu maddeler taban suyu yükseldiği durumda özellikle tana suyunun üst kısmında birikerek bitkinin gelişimine olumsuz etki yaparlar.

Damla sulama sitemi zamanımızda suyun giderek azaldığı dünyamızda önemine gittikçe artıran bir sulama sistemi olup suyun ekonomik ve etkin kullanımı bitkiye verilme şeklinin kolaylığı bakımından çok önemli bir sistemdir. Bu sistemde su bitki kök bölgesine verildiğinde su zayiatı azalmakta sera koşullarında aşırı nemden kaynaklanan hastalıkların ortaya çıkması önemli oranda engellenmektedir.

Serin iklim tahılları denince tritikale, arpa, buğday, yulaf ve çavdar akla gelirken; sıcak iklim tahılları denince çeltik, mısır, darılar akla gelir