TARIMSAL METEOROLOJİ

Bir gram su buharlaşmak için yaklaşık 600 kalori/gram enerji çeker.

Öncüllerin hepsi buharlaşmaya etki eden faktörleri içerir.

Toprakla ilgili verilen parametrelerin tümü buharlaşmayla ilişkilidir.

Evaporasyon, toprak yüzeyi ile su yüzeyinden olan buharlaşmayı belirtmek için kullanılır. Örneğin okyanus, göl, akarsu gibi su kaynakları ile ıslak toprak yüzeyinden olan buharlaşma.

Bitkilerin suyu terlemeyle buharlaştırması transpirasyondur.

Diğerleri kapla ölçüm sistemi kullanırken  Wild-buharlaşma terazisi bir terazidir.

Su buharı bağıl nem %100'ü bulunca sıvı duruma geçer.

Havanın yatay hareketi tek başına yoğunlaşmaya neden olmaz.

Karadenize paralel uzanan dağlar havayı yukarı hareket ettirir ve bu orografik yapı bulut oluşumuna neden olur.

Toprak yüzeyinde ısınmış nemli hava konveksiyonla atmosfer içerisinde yükselmektedir Şayet atmosfer içerisinde her 100 m yüksekliğe karşılık sıcaklık farkı 1 °C üzerinde ise aşağıdaki ısınmış hava hızlı bir biçimde yükselir. Bu şekildeki koşullar düz alanlarda ve kentler üzerinde bulunur ve genellikle kümülüs tipi bulutların oluşmasına neden olur. Buna termik konveksiyon denir.

Hava hareketi, yüzeyde olan su buharının uzaklaşmasını sağlamaktadır. Bu durumda havada doyma açığı artmaktadır. Buharlaşan suyun yüzeyden ayrılmaması
durumunda, atmosferin alt tabakası ile toprak veya su yüzeyindeki nem oranları
birbirine eşit veya yakın olduğundan, buharlaşma azalır veya durur.

Havadaki su buharı oranı, yeryüzü su kaynaklarından olan buharlaşma miktarı ile ilişkilidir. Buharlaşma için yeryüzündeki belli başlı kaynaklar; okyanuslar, denizler, göller, nehirler, ıslak topraklar ve bitkilerdir.

Buharlaşmada, su sıvı formdan gaz formuna geçerken, çevresinden sürekli enerji alır. Bu enerji nedeniyle, buharlaşma olan yerde, sıcaklıkta azalma görülür. Ortamın sıcaklığına bağlı olarak, bir gram su buharlaşırken çevreden 539-598 kalori arasında enerji alır. Bu değer ortalama olarak 595 kalori/gram olarak kabul edilir.

Havanın nem içeriğinin az olması, buharlaşma hızının artması üzerinde etkilidir. Havanın doyma açığının olması, bünyesine ilave nem alabileceğinin ifadesidir. İçerisinde, belli bir sıcaklıkta taşıyabileceği su buharı miktarından daha az su buharı bulunduran hava doymamış hava olarak tanımlanır. Yani havanın doyma açığı vardır. Nemli havalarda doyma açığı az olduğundan buharlaşma düşüktür.

Havanın sıcak oluşu buharlaşmayı iki şekilde etkilemektedir. Birincisi, atmosferin sıcaklığı oranında taşıyabileceği nem miktarı da arttığından, doyma açığı daha fazla olacaktır. Buharlaşma için enerji gereklidir.

Evaporasyon: Bu tanım, toprak yüzeyi ile su yüzeyinden olan buharlaşmayı belirtmek için kullanılır.

Transpirasyon: Bu tanım, bitkiden olan terlemeyi ifade etmektedir.

Gerçek evapotranspirasyon: Mevcut su miktarına göre meydana gelen toplam buharlaşmadır.

Doğada evaporasyon ile transpirasyonu kesin olarak ayırmak güç olduğundan çoğu zaman ikisi birlikte düşünülmektedir. İkisine birden evapotranspirasyon denir.

Potansiyel evapotranspirasyon: Bölgenin mevcut koşullarına göre yer yüzeyinde sürekli ve yeterli su olduğu durumlarda meydana gelecek en yüksek buharlaşma miktarıdır.

Özellikle tarıma yönelik evaporasyon ve evapotranspirasyon ölçmelerinde lizimetreler geniş ölçüde kullanılırlar. Bunlar değişik yüzey alanına sahip, içi toprakla doldurulmuş tanklardır. Amaca göre lizimetre içinde bitki de yetiştirilmektedir. Evapotranspirasyon ölçmelerinde lizimetreye belirli miktarda su verilir. Buharlaşan su, ya lizimetre tartılarak ya da lizimetreden drene olan (toprak katmanının en altına sızan) su ölçülerek saptanır. Lizimetrelerle elde edilen buharlaşma değerleri uygulamaya daha uygundur.

Özellikle tarıma yönelik evaporasyon ve evapotranspirasyon ölçmelerinde lizimetreler geniş ölçüde kullanılırlar.

Toprak yüzeyinde veya yüzeyden fazla yüksek olmayan cisimler üzerinde ortaya çıkan yoğunlaşmaya çiğ, kırağı, biraz daha yükseklerdeki yoğunlaşmaya sis, daha yükseklerdekine ise bulut adı verilir.

Deniz sisi: Bu çeşit sisler ya sıcak deniz yüzeylerine soğuk havanın gelmesiyle ya da soğuk deniz yüzeylerine sıcak havanın yayılmasıyla oluşur.

Toprak sisi: Bu sis şekli toprağın ve bunu izleyen nemli havanın soğumasıyla oluşurlar. Bu sisler sonbahar ve kış mevsiminde oluşan tipik sislerdir.

Karışım sisi: Sıcak ve soğuk havanın karışmasıyla oluşurlar. Bu biçimdeki sisler gündüzleri görülür.

Termik Konveksiyon: Toprak yüzeyinde ısınmış nemli hava konveksiyonla atmosfer içerisinde yükselmektedir. Şayet atmosfer içerisinde her 100 m yüksekliğe karşılık sıcaklık farkı 1 °C üzerinde ise aşağıdaki ısınmış hava hızlı bir biçimde yükselir. Bu şekildeki koşullar düz alanlarda ve kentler üzerinde bulunur ve genellikle kümülüs tipi bulutların oluşmasına neden olur. Bu bulutlar belli yüksekliklerde yatay olarak hareket etmektedir.

Sıcak Hava Kütlesinin Soğuk Hava Kütlesiyle Karşılaşması: Belli hızla gelen sıcak hava kütlesi, soğuk bir hava kütlesiyle karşılaştığında soğuk hava tabakası üzerinde kayma ile yükselecektir. İlk önce yukarı hava tabakalarındaki yükselme ile “Sirus bulutları” oluşmaktadır. Daha sonra alt tabakaların da yükselmesi ile “Altostratus” bulutları meydana gelmekte ve bunları yağmur izlemektedir.