TARIMSAL METEOROLOJİ

Su buharı, suyun buharlaşmış şeklidir. Su buharı, atmosfer içerisinde çok az olmasına karşın, atmosferin çok önemli bir elemanıdır. Çünkü birçok meteorolojik olayın oluşmasında etkilidir. Atmosferdeki su buharının kaynağını toprak ve su yüzeyinden buharlaşan su oluşturur. Atmosferde su buharı sürekli bulunur. Ancak miktarı her yerde ve her zaman farklılık gösterir. Su buharı, atmosferde gözle görülemeyecek durumdadır. Çiğ, kırağı, sis ve bulut biçimine dönüşerek gözle görülebilir bir duruma gelir.

Herhangi bir sıcaklıkta havanın taşıyabileceği maksimum nem miktarı ile havada bulunan nem miktarı arasındaki farka “Doyma Açığı” denir.

Bağıl (Oransal- Nispi) Nem

Belirli bir sıcaklıkta 1 m³ havanın içerdiği nemin (mutlak nem), o sıcaklıkta taşı- yabileceği en yüksek nem miktarına oranıdır ve (%) olarak tanımlanır.

Bağıl nem değerinin % 100’e eriştiği sıcaklığa çiğlenme noktası sıcaklığı adı verilir. Çiğlenme noktası sıcaklığı, mevcut hava sıcaklığının yoğunlaşma oluncaya kadar ne kadar düşmesi gerektiğini anlatır. Çiğlenme noktası sıcaklığı, havadaki su buharı miktarına ve hava sıcaklığına bağlıdır. Çiğlenme noktası sıcaklığı, hava tahminlerinin yapılmasında ve özellikle yağışlarda büyük önem taşır.

Mutlak Nem 
Mevcut belirli bir havanın 1 m³ ’deki nemin gr. olarak miktarıdır.

Spesifik nem; bir kg havanın taşıdığı nemin miktarıdır ve gram olarak belirtilir.

Havadaki mutlak nem miktarı, genellikle Assmann-Aspirasyon psikrometresi ile ölçülür.

Havanın bağıl nemi, psikrometre aracılığıyla çeşitli hesap ve çizelgelere gerek kalmaksızın, doğrudan higrometre adı verilen araçlarla ölçülebilir.

Su buharı basıncı bağıl nemin aksine havanın soğuk olduğu zamanlarda daha düşük, havanın sıcak olduğu zamanlarda daha yüksektir. Bizim bulunduğumuz coğrafi bölgede ilkbahar ve yaz aylarında sabahın erken saatlerinde su buharı basıncı düşüktür. Öğleye doğru havanın ısınması ve buna bağlı olarak artan buharlaşma ile su buharı basıncı yüksek bir düzeye erişir. Toprak yüzeyine yakın katmanlarda görülen sıcaklıktaki hızlı yükselme ve buna bağlı oluşan konveksiyonla ortamdaki su buharı hızlı bir biçimde yükselmekte, yerine aynı hızla su buharı gelememektedir. Bunun sonucunda, su buharı basıncı düşmeye başlamakta ve öğleden sonra en düşük düzeye erişmektedir. Akşama doğru konveksiyonun sona ermesi ya da yavaşlaması, buna karşın buharlaşmanın sürmesi sonucu, nem miktarı artmaya başlar ve buhar basıncı akşam ikinci bir maksimuma erişir. Gece buharlaşma sürekli azaldığından, havadaki nem miktarı ve bunun sonucunda, su buharı basıncı sabahleyin ikinci bir en küçük değere erişir. Böylece hava nemi ve buhar basıncı günde iki maksimumlu ve iki minimumlu bir eğri çizmiş olur (Şekil 4.2)

Su yüzeyinden, nemli topraktan ve bitkilerden buharlaşarak atmosfere karışan su üç biçimde bulunur. Bunlar, gaz, sıvı ve buz kristalidir. Bir durumdan diğerine olan geçişler sıcaklığa, diğer bir anlatımla ısı alış-verişine bağlıdır. Bu olay Sayfa:47, Şekil 4.1'de gösterilmiştir.

Kış aylarında su buharı basıncı yaz aylarından farklıdır.

Havanın en yüksek su buharı ile yüklenmesi, havanın
doyma noktası olarak tanımlanır.

Havadaki nem miktarının, verilen değerleri aşması durumunda yoğunlaşma
meydana gelmektedir.
Bir hava kütlesi doyma noktasına;
a. Hava kütlesinin sıcaklığı sabit kalıp, su buharı miktarı arttığında,
b. Hava kütlesinin su buharı sabit kalıp, sıcaklık azaldığında olmak üzere iki
şekilde erişebilir.

Mevcut belirli bir havanın 1 m3’deki nemin gr. olarak miktarıdır

Belirli bir sıcaklıkta 1 m3 havanın içerdiği nemin , o sıcaklıkta taşıyabileceği en yüksek nem miktarına oranıdır ve (%) olarak tanımlanır.

Spesifik nem; bir kg havanın taşıdığı nemin miktarıdır ve gram olarak belirtilir.

Buhar Basıncı
Havadaki su buharı miktarı, uygulamada buhar basıncı olarak da anlatılır. Buhar
basıncı, havanın toplam basıncı içerisinde su buharının altındaki yüzeye yaptığı
basınçtır. Birimi mm Hg yüksekliği olarak verilir.

derecelerindeki maksimum buhar basıncı şöyledir:
- 35 °C 0,24 mm Hg
0 °C 4,58 mm Hg
20 °C 17,4 mm Hg
Su buharı basıncı bağıl nemin aksine havanın soğuk olduğu zamanlarda daha
düşük, havanın sıcak olduğu zamanlarda daha yüksektir. B

Karalarda sabahları sıcaklığın minimum olduğu zaman olan gün doğuşu
sırasında bağıl nem maksimum, sıcaklığın maksimum olduğu zaman olan
öğleden sonraları ise minimum değere erişir.
• Kış aylarında bağıl nemde bir maksimum, yaz aylarında ise bir minimum
elde edilir.
• Okyanuslarda günlük ya da yıl içinde bağıl nem değerinde büyük değişiklik
görülmez

Bağıl nem oranları nemli karasal bölgelerde ve kutuplarda yüksek iken,
subtropik bölgelerde düşüktür. Karasal bölgelerde hava sıcaklığının yüksek olması nedeniyle, mutlak ve bağıl nem birlikte fazladır. Kutuplarda ise,
sıcaklığın az olmasına karşın, bağıl nem değeri yüksektir. Subtropik bölgelerde mutlak nem kutuplara oranla, daha yüksek olmasına karşın, atmosfer
sıcaklığının fazlalığından ötürü bağıl nem değeri daha azdır.
• Nem miktarındaki değişmeler, büyük oranda sıcaklığa ve su buharı rezervine bağlı olduğundan, okyanus bölgelerinde bütün yıl boyunca günlük
nem miktarının değişiminde sabahleyin bir minimum, öğleden sonra bir
maksimum görülür.
• Çöl bölgelerinde günlük nem miktarı sıcaklık artışına bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle, günlük nem değişiminde tek dalgalı bir eğri oluşur.
• Kış aylarında su buharı basıncı yaz aylarından farklıdır. Kışın yalnızca öğleden sonra bir maksimum ve minimumlu bir eğri elde edilir

Psikrometre ile Nem Ölçülmesi

Higrometre ile Nem Ölçülmesi

çiğlenme noktası sıcaklığı

Herhangi bir sıcaklıkta havanın taşıyabileceği maksimum nem miktarı ile havada bulunan nem miktarı arasındaki farka “Doyma Açığı” denir.