TARIM EKONOMİSİ

İşletmede tutulacak fiziki kayıtlar işletmenin tipine, büyüklüğüne, amacına göre değişiklik göstermektedir. Genel olarak bir tarım işletmesinde tutulacak fiziki kayıtları şu şekilde sıralamak mümkündür: 1. Çiftlik haritası 2. Üretim kayıtları(bitkisel ve hayvansal) 3. İşgücü kayıtları 4. Yem kullanım kayıtları 5.Diğer kayıtlar (süt kayıtları, ıslah kayıtları vb.)

Bir tarım işletmesinde fiziki kayıtların yanında, parasal işlemlerde vardır ve bunların işletmeci tarafından bilinmesi gerekir. Özellikle işletmelerde gelir ve giderlerin tespit edilebilmesi açısından fiziki kayıtların parasal değerlere dönüştürülmesi ve ayrıca finansal kayıtların da tutulması gerekmektedir.

Çiftçilerin kendi parasal işlemlerini denetleme ve düzenleyebilmesi için gereken işlemleri, finansal kayıtlar sağlar. Tarım işletmelerinde karlılık açısından işlerin iyi veya kötü gittiğini belirten temel bilgiyi finansal kayıtlar verir. İşletmelerde parasal yönden alınacak kararlar, sermeye hareketliliği, borç kullanma, elde edilen gelirler, yapılan harcamalar, finansal kayıtların yardımı ile değerlendirilebilir.

Gayrisaf Hâsıla (GSH)

Gayrisaf hâsıla; ekonomik bir bütün olarak düşünülen bir tarım işletmesinde bir üretim yılında, tarımsal faaliyet sonucunda yeni üretilen mallar ile, mamülecilik, mübadele ve yeniden değerlendirme yoluyla sermaye kısımlarında meydana gelen artışın miktar ve değerce ifadesidir.

Saf Hâsıla

İşletmeler ekonomik yönden incelenirken, işletmelerin diğer işletmelerle karşılaştırılmasında ya da kendi bünyesi dikkate alınarak karlılığının tespitinde esas alınacak ölçütlerden biridir. Genel bir ifade ile Saf Hasıla; borçsuz, arazi için kiracılık ortakçılık yapılmayan bir işletmede, aktif sermayenin getirisidir.

Tarımsal Faaliyet Geliri (TFG)

Tarımsal faaliyet geliri, gayrisafi üretim değeri ile işletme dışı tarımsal gelir ve konut kira karşılığı toplamından oluşmaktadır. TFG= GSÜD+İDTG+KKK

İşletmelerin bir birileri ile karşılaştırılmasında, tarımsal faaliyet gelirinin işletme arazisinin dekarına düşen değeri kullanılır.

Yem Kullanım Kayıtları

Hayvansal ürün miktarı başına düşen yem miktarı hesaplanarak, yem etkinliği bulunur. Buna yem dönüşüm oranı denir.

Yem Dönüşüm Oranı(YDO)= Tüketilen yem miktarı/ Üretilen ürün miktarı x100

Örnek:

5 süt ineği bulunan bir tarım işletmesinde 2000 kg süt yemi kullanılmış ve 3000 kg süt üretilmiştir. Buna göre yemin süte dönüşüm oranı, yani YDO = 2000/3000 x100= 66,67 % 67’dir.

Sorunun çözümü: YDO = 1500/6000 x100= %25’ dir.

Toplam Aile Geliri (TAG)

Tarımsal gelir ile tarım dışı gelirin toplanması sonucu toplam aile geliri hesaplanmaktadır. TAG= TG + TDG

Toplam aile geliri, işletmeci ailesinin geçimi, işletme masraflarının karşılanması ve yatırımlar için çiftçinin eline geçen toplam para miktarını göstermektedir. Bu gelirden gelir vergisi çıkarılınca, geriye vergi sonrası net aile geliri kalmaktadır.

İşletme Masrafları(İM)

İşletme Masrafları, Laur’a göre Gayrisaf Hâsılayı oluşturmak için katlanılması gereken masraflar toplamını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle, işletme masrafları, işletmecinin, gayrisaf hasılayı elde etmek için işletmeye yatırdığı aktif sermayenin faizi hariç, yapmış olduğu masrafların toplamını ifade eder. İşletme masraflarına, aktif sermayenin faizi ilave edilirse, üretim masraflarına ulaşılır.

Bir tarım işletmesinde işletme masrafları, genel olarak ele alınacak olursa, dört grupta toplanabilir:

İşletme masraflarına, yabancı işçiler için yapılan masrafların yanında işçilere ödenen nakdi ücret ile iaşe giderlerinin değeri de dâhil edilir.

Gayrisafi Üretim Değeri (GSÜD)

Gayrisafi üretim değeri, tarım işletmelerinde üretilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerleri ile bu üretim faaliyetlerinde yıl içerisinde meydana gelen prodüktif demirbaş kıymet artışlarından oluşan değere denir.

Brüt Kar (BK)

Gayrisafi Üretim Değerinden, Değişen Masrafların(DM) çıkarılması ile elde edilen değere Brüt Kar denir. Brüt Kar(BK)= GSÜD- DM şeklinde formüle edilir. Brüt kar, işletmede üretim faaliyetlerinin bir biri ile karşılaştırılmasında rekabet durumunu sağlamada önemli bir başarı ölçüsüdür.

Brüt Kar(BK)    = GSÜD- DM

                               = 55.000-25.000

                               = 30.000