TARIM EKONOMİSİ

Tarımsal işletme ekonomisi şu dört temel soruya cevap bulmalıdır:
1. Ne üretilecektir?
Tarım işletmesinde hangi bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerine veya
üretim faaliyetleri bileşimlerine yer verilmelidir.
2. Nasıl üretilecektir?
Ürünler hangi üretim girdileri ve bunların hangi kombinasyonları kullanılarak üretilmelidir. Karı en yüksek yapacak en uygun girdi kulanım miktarı
ne olmalıdır.
3. Ne kadar üretilecektir?
Ürünler ve üretim yöntemi saptandıktan sonra, kullanılacak üretim girdilerine karşılık elde edilecek en karlı üretim düzeyi belirlenir.
4. Nerede ve ne zaman üretilecektir?
Ekonomik olarak, hangi ürünlerin nerede ve ne zaman üretileceği kararlaştırılır. Ekonomik olmayan faaliyetler, işletmede yer bulamazlar

Teknik bilimlerde olduğu gibi sınırları kesin olmamakla birlikte Tarım Ekonomisinin başlıca dalları şunlardır:
• Tarımsal Üretim Ekonomisi
• Tarım İşletmelerinin Planlanması
• Tarım Muhasebesi
• Tarımsal Finansman
• Tarımsal Kıymet Takdiri
• Tarımsal Proje
• Tarımsal Pazarlama
• Tarımsal Kooperatifçilik
• Tarım Ekonomisi İstatistiği
• Doğal Kaynaklar ve Çevre Ekonomisi
• Ekonometri
• Tarım Tarihi ve Deontolojisi
• Tarım Politikası
• Kırsal Sosyoloji
• Kırsal Kalkınma
• Tarımsal Yayım ve İletişim
• Tarım Hukuku

TARIM EKONOMİSİ İLMİNDE YÖNTEM
Yöntem, gerçeğin ortaya çıkarılması için izlenen yoldur. Tarım ekonomisi çalışmalarında kullanılan genel araştırma yöntemleri sekiz grupta toplanabilir:
1. Endüksiyon (tüme varım) yöntemi
Tek tek olaylardan, genel kurala ulaşmak şeklinde ifade edilebilir. Verilerin
toplanması ve analizi, hipoteze bağlı olmadan objektif şekilde yapılır. Her
araştırmada, olaylara ait veri ve belgelerin toplanması, nedenleri bulmak,
kanunlara varmak şeklinde üç aşama görülür.
2. Dedüksiyon (tümden gelim) yöntemi
Genel kurallardan, özel veya bireysel sonuçlar çıkarılır. Probleme teorik bir
çözüm düşünülür ve geçerli verilerin toplanması, analizi yoluyla hipotez
test edilir.
3. Tarihi yöntem
Tarihi incelemekle, ekonomik, sosyal ve teknik olayların geçirdiği değişimler, bunların nedenlerini ortaya koyan kanunlar bulunur.
4. Gözlem ve tecrübe yöntemi
Olayların izlenmesi, gözlem ve tecrübe ile olur. Gözlemde olaylar doğal akışı
içinde incelenir. Gözlem araştırıcı tarafından veya gözlemi tespit eden mekanik bir araçla yapılır. Tecrübede ise küçük ölçüde testler yapılarak, bunların
daha geniş uygulanmasıyla ortaya çıkacak sonuçlar öğrenilmeye çalışılır.
5. Anket ve örnekleme yöntemi
Anket, sosyal ve ekonomik olayların belirli bir kısmını incelemek amacıyla
yapılan veri temininde kullanılan bir görüşmedir. Ankette bilgi toplayana
anketör, bilgi verene ise denek denir. Anketle elde edilen sonuçlar, benzer
olayların tümüne uygulanabilir.

Monografi
Tek bir olay üzerinde yapılan ve bu olayı tanımlayan ayrıntılı bir araştırma
yöntemidir. Tek örnekten elde edilen sonuçlar, benzer olayların tümüne uygulanır. İncelenen örneğin temsil yeteneği olmalıdır.

1902 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde iki agronomist (W.M.Hays ve
A.Bos) ilk defa tarımsal üretim maliyetleri ve gelirleri konusunda çalışmalar başlattılar. Belli sayıda tarım işletmelerinden maliyetlere ait bilgiler toplanarak işletme tipleri, işgücü ve diğer girdi ihtiyaçları yönünden karşılaştırıldı.

Tarım Ekonomisinin Türkiye’deki ilk temelleri 1933 yılında eğitimine Ankara’da başlayan Yüksek Ziraat Enstitüsü’nde Alman Profesör Falke tarafında atılmıştır. Bu enstitüde bir Zirai Ekonomi Kürsüsü kurulmuştur.

Yeryüzündeki kara parçalarının %27’sinde tarım yapılmaktadır. Tarım her ülkenin önem vermesi gereken, gıda maddelerinin temini gibi stratejik görevi bulunan vazgeçilmez bir sektördür.

Tarım işletmelerinde çeşitli ürün yetiştirmenin başlıca nedenleri;
• İklim
• Piyasa fiyatı
• Çiftçinin kendi ihtiyacı
• Hayvanlarının yem ihtiyacı
• Zararın kısmen telafi edilebilmesi
• İşgücünü daha iyi değerlendirebilmektir

Tarım çalışanlarının statülerine
göre sosyal güvenliklerini sağlayan yasalar şunlardır;

Bir ve birkaç işverene bağlı olarak, sürekli hizmet akdiyle çalışanlarla ilgili
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu

Süreksiz hizmet akdi ile çalışanlarla ilgili 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal
Sigortalar Kanunu

Tarımda bağımsız çalışanlarla ilgili 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve
Hesabına Çalışanlarla İlgili Sosyal Sigortalar Kanunu

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu • 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu

Tarım ekonomisi çalışmalarında; dedüksiyon (tümden
gelim, endüksiyon (tüme varım), tarihi yöntem, gözlem ve tecrübe, anket ve örnekleme, monografi, istatistik, ekonometri gibi araştırma metodlarından yararlanır.

Toprak, tabiatın yatay kesit grubuna girer. Tabiat (doğa) genel olarak üç grubu içermektedir:

Üretilmiş ve üretimde tekrar kullanılan ve emeğin verimini artıran her türlü vasıtaya sermaye denir. Tarım işletmelerinde üretilmiş olan ve tüketilmeden üretimde kullanılan tüm vasıtalar sermayedir. Örneğin; tohum, gübre, ilaç, arazi, traktör, inek, para, bina vb. her vasıta sermayeyi oluşturur. Sermaye, servetin bir parçasıdır. Servet geniş bir kavramdır ve sermaye ise servetin kapsamı içinde yer alır.

Sermayenin 9 özelliğini şu şekilde sıralamak mümkündür:

Üretim malların faydalığının artırılmasıdır. Üretim 4 grupta sınıflandırılabilir: 1. Ürünlerin maddi faydasını artırmak, 2. Ürünün mekân faydasını artırmak, 3. Ürünün zaman faydasını artırmak, 4. Mülkiyet faydasını artırmak.

Ürünlerin maddi faydasını artırmak; ürünlerin şeklini ya da bünyesini değiştirerek faydası artırılabilir. Vişne meyvesinden reçel yapılması yiyecek üretimidir. Vişne evde üretiliyorsa aile bireylerine maddi fayda sağlıyor, fabrikada üretiliyorsa ürünün maddi faydalılığı sanayide sağlanmaktadır ve buna sanayi ürünü denir.

Ürünün mekân faydasını artırmak: Tarım ürünlerinin bir yerden başka yere nakledilerek faydalılığını arttırılmaktır. Bursa’da üretilen şeftalinin, Çankırı’ya gönderilmesi ile ürüne mekân faydası kazandırılmış olur.

Sabit masraf; üretim hacmine bağlı olmadan yapılan masraflara denir. Tarımsal ürünlere yönelik soğuk depolama tesisi kurmak isteyen girişimcinin depoyu yapması bir sabit sermaye yatırımı olup sabit masraftır.

Tarımsal üretimde ekonomik prensibin iki yönü vardır. Birinci yönü belli miktar kaynak kullanarak maksimum üretimi elde etmeyi, ikinci yönü ise belli amaca en az kaynak kullanımıyla ulaşmayı amaçlar.

Tarımsal üretim fonksiyonu; tarımsal üretim için kullanılan kaynaklar ile elde edilen tarımsal ürünler arasında ilişkiyi gösteren fonksiyondur. Bu üretim fonksiyonu, belli bir teknoloji seviyesinde bu ilişkileri ortaya koymaktadır.

Tarımsal üretim sürecindeki kullanılan kaynaklara üretim “girdileri” denir. Tarımsal üretim tamamlandığında/ürün elde edilmesine “çıktı” denilmektedir. Girdi-çıktı ilişkileri üç şekilde gösterilmektedir. Sırası ile: 1. Geometrik, 2. Cebirsel, 3. Çizgisel.

Faktör-faktör ilişkisi; girdilerin ikamesi olarak da bilinen bu prensipte, belirli bir ürün seviyesini sağlamak için girdileri bir birinin yerine ikame ederek en düşük maliyeti girdi hesaplanır.