TARIM EKONOMİSİ

İnsan ihtiyacı olan tarımsal ürünlerin üretilebilmesi için üretim faktörlerinin bulunması gerekmektedir. Üretim faktörleri kullanılarak, bunların tarımsal ürünlere dönüşmesi ve ürün faydalılığının değişmesi sağlanır. Üretim faktörleri:
1- Tabiat (Doğa)
2- İş (Emek)
3- Sermaye (Kapital)
4- Müteşebbis (Girişimci) dir.

Arazi-topraklar çeşitli verimlilikler de sınıflandırılabilirler.

Sert kabuklu meyveler (Badem,Fındık,Ceviz,Kestane,Antep Fıstığı) bahçe veya meyvelikte yetişmektedir.

Biyolojik çeşitlilik, canlıların farklılığını ve değişkenliğini, içinde bulundukları
karmaşık ekolojik yapılarla, birbirleriyle ve çevreleriyle karşılıklı etkileşimlerini
ifade etmektedir.

İkametlerine göre yapılan işçi sınıflandırmasında iki kategori bulunur. Buna göre: a. Yerli b. Gezici işçidir.

Yağış ve sıcaklığa göre karasal iklim dört alt çeşide ayrılabilir:
a. Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi: Yazları çok sıcak, kışları ise nadiren soğuk geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 16.4°C’dir. Ortalama yıllık toplam yağış 565.7 mm’dir. Yıllık ortalama nispi nem %53.6’ dır.
b. Doğu Anadolu Karasal İklimi: Kış mevsimi oldukça soğuk ve uzun, yazı serin geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 10.2°C’ dir. Ortalama yıllık toplam yağış 579.4 mm’dir. Yıllık ortalama nispi nem %60.2’dir.
c. İç Anadolu Karasal İklimi: Yazları biraz sıcak, kışları soğuktur. Yıllık ortalama sıcaklık 10.8°C’dir. Ortalama yıllık toplam yağış 413.8 mm’dir. Yıllık ortalama nispi nem %63,7’dir.
d. Trakya Karasal İklimi: Yazı sıcak ve kışı nispeten soğuk geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 13.2°C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 559.7 mm’dır. Yıllık ortalama nispi nem %69.6’dır

Biyolojik çeşitlilik, canlıların farklılığını ve değişkenliğini, içinde bulundukları karmaşık ekolojik yapılarla, birbirleriyle ve çevreleriyle karşılıklı etkileşimlerini ifade etmektedir. Çeşitlilik üç şekilde tanımlanmıştır: a. Genetik çeşitlilik, b. Tür çeşitliliği ve c.Ekosistem çeşitliliği.

a. Sabit Sermaye: Kısa dönem üretim sürecinde, üretime çok defa katılabilen ve katıldığında özelliğini yitirmeyen, ancak belli bir yıpranma (amortisman) ortaya çıkan vasıtalara denilmektedir. Örneğin; Traktör, süt ineği, su kuyusu, ahır vb. sabit sermayelerdir.

b.Döner Sermaye: Kısa dönem üretim sürecinde, üretime bir defa katılan, katıldığında kaybolan ve ürünün bünyesine geçen vasıtalardır. Örneğin; tohum, gübre, ilaç vb. döner sermayelerdir

Ortalama masraflar: Ortalama masraf eğrileri şekil 3.2’de gösterilmektedir.
Ortalama sabit masraf (OSM): Üretim hacmi birimine düşen sabit masraftır. OSM=SM/ÜH.
Ortalama değişken masraf (ODM): Üretim hacmi başına düşen değişken masraftır. ODM= DM/ÜH.
Ortalama toplam masraf (OTM):Üretim hacmi birimi başına düşen toplam masraftır. OTM=TM/ÜH ya da OTM= OSM+ODM.
Marjinal masraf (MM): Toplam masraflardaki değişmenin üretim hacmindeki değişmeye oranıdır. MM= ΔTM/ΔÜH.

Tarımsal işin diğer sektörler ile karşılaştırıldığında başlıca özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
1. Eğitim düzeyi düşüktür.
2. Tarımın doğal koşullardan daha çok etkilenmesi nedeniyle uzmanlaşma düşük seviyededir.
3. Zor çalışma koşulları, düşük ücret söz konusudur.
4. Genellikle yapılan iş düşük kalitede olup, gizli işsizlik söz konusudur ve işin kontrolü zordur
5. İş’te istikrar düşüktür, yıl içinde dalgalanma yüksektir
6. İş güvencesi, sağlık ve sendikalaşma düşüktür

İnsan ihtiyacı olan tarımsal ürünlerin üretilebilmesi için üretim faktörlerinin bulunması gerekmektedir. Üretim faktörleri kullanılarak, bunların tarımsal ürünlere dönüşmesi ve ürün faydalılığının değişmesi sağlanır. Üretim faktörleri:
1- Tabiat (Doğa)
2- İş (Emek)
3- Sermaye (Kapital)
4- Müteşebbis (Girişimci) dir. Doğru yanıt C'dir.

Arazi-toprağın başlıca özelikleri:
a) Taşınamaz, üretim için yanına gitme zorunluluğu
b) Çoğaltılamaz ve azaltılamaz oluşu
c) Yıpratılamaz, üretim için daimi olmasıdır
d) İnsan eliyle oluşturulmamış bir faktördür
e) Arsa üretimi için (yerleşim yeri) ana faktördür
f) İnelastik arza sahiptir
g) Çeşitli verimliliklerde sınıflandırılabilir
h) Pasif bir faktördür (kendisi tek başına üretimi gerçekleştiremez, üretim için diğer üretim faktörlerine de ihtiyaç vardır)
ı) Türetilmiş bir talep vardır
i) Oluşumunda hiçbir maliyet sözkonusu değildir
j) Rant getirisi söz konusudur. Doğru yanıt B'dir.

Kültür çeşidine göre ise topraklar şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
1.Tarla arazisi
a. Hububat (arpa, buğday, mısır vb)
b. Baklagil (nohut, mercimek vb)
c. Endüstri bitkileri (Şeker pancarı, patates vb,)
d. Yem bitkileri (yonca, fiğ, korunga vb). Buna göre doğru yanıt A'sır.

Yağış ve sıcaklığa göre karasal iklim dört alt çeşide ayrılabilir:

a. Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi: Yazları çok sıcak, kışları ise nadiren
soğuk geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 16.4°C’dir. Ortalama yıllık toplam
yağış 565.7 mm’dir. Yıllık ortalama nispi nem %53.6’ dır.
b. Doğu Anadolu Karasal İklimi: Kış mevsimi oldukça soğuk ve uzun, yazı
serin geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 10.2°C’ dir. Ortalama yıllık toplam
yağış 579.4 mm’dir. Yıllık ortalama nispi nem %60.2’dir.
c. İç Anadolu Karasal İklimi: Yazları biraz sıcak, kışları soğuktur. Yıllık
ortalama sıcaklık 10.8°C’dir. Ortalama yıllık toplam yağış 413.8 mm’dir.
Yıllık ortalama nispi nem %63,7’dir.
d. Trakya Karasal İklimi: Yazı sıcak ve kışı nispeten soğuk geçer. Yıllık
ortalama sıcaklık 13.2°C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 559.7 mm’dır.
Yıllık ortalama nispi nem %69.6’dır. Doğru yanıt E'dir.

İşin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
1. İş ve emek aynı anlamdadır, bir birinden ayrılamaz
2. İş depolanamaz ve saklanamaz
3. İş aktif bir üretim faktörüdür
4. İş heterojen bir faktördür. Aynı iş iki kişi tarafından ayrı ayrı farklı
zamanlarda yapılabilir.
5. Emek arzı genelde esnek olmayan bir yapı gösterir (arz, talepteki değişmelere kolayca uyum sağlamaz)
6. İşi yapan işçi beşeri bir özellik gösterir
7. İşi yapan işçinin sendikal hakları sözkonusudur
8. İşe olan talep de türetilmiş bir taleptir
9. İşi yapan işçi üretici olduğu gibi aynı zamanda tüketicidir. Buna göre doğru yanıt C'dir.

İşletmelerin amaçlarına ulaşabilmeleri için yönetim fonksiyonlarına gerek
duyulur. Bu fonksiyonlar: 
a. planlama 
b. örgütleme 
c. kadrolama 
d. yönetme 
e. denetimdir.

Ürünlerin maddi faydasını artırmak: ürünlerin şeklini ya da bünyesini
değiştirerek faydasını artırmaktır. Örneğin, Buğday tanesinden bulgur
yapmak bir tarımsal üretimdir. Ancak bu işletme bazında değil de daha
fazla miktarlarda sanayide yapılıyorsa o zaman bu ürünün faydalılığı
sanayide sağlanmaktadır ve buna sanayi ürünü denir. Doğru yanıt A'dır.

Toplam Masraf: Sabit ve değişken masraflar toplamından oluşur. TM=SM+DM. Doğru yanıt B'dir.

Genellikle, tarımsal üretim ekonomisinde ürünlere çıktı, kaynaklara girdi denilmektedir. Girdi çıktı ilişkileri: a. Geometrik b. Cebirsel c. Çizelge şeklinde gösterilebilir. Doğru yanıt D'dir.

Faktör-Faktör İlişkisi: Girdilerin ikamesi olarak da bilinen bu prensipte, belirli bir ürün seviyesini sağlamak için girdileri bir birinin yerine ikame ederek en düşük maliyetli girdi hesaplanır. doğru yanıt D'dir.