Tarım İşletmelerinin Faaliyet Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Tarım işletmesinde tutulan kayıtlar genellikle ikiye ayrılmaktadır. 1. Fiziki kayıtlar 2.Parasal (mali, finansal) kayıtlardır.

Genel olarak bir tarım işletmesinde tutulacak fiziki kayıtları şu şekilde sıralamak mümkündür: 1. Çiftlik haritası 2. Üretim kayıtları(bitkisel ve hayvansal) 3. İşgücü kayıtları 4. Yem kullanım kayıtları 5. Diğer kayıtlar (süt kayıtları, ıslah kayıtları vb.)

Çiftlik haritalarında tarlalar, büyüklükleri, ürün çeşidi, işlemler gibi faaliyetler işaretlenerek bunların kontrolleri yapılır.

Tarla ürünleri üretimi için tutulacak kayıtlarla genellikle şu bilgilerin elde edilmesine çalışılır; Tarlanın büyüklüğü, parsel numarası, her parsel için ekilen ürünün çeşidi, kullanılan gübrenin miktarı ve çeşidi, kullanılan tohumun miktarı ve çeşidi, kullanılan ilaç miktarı ve çeşidi, verim, vb. Bu verilerle, kullanılan girdiler ile elde edilen verim değişiklikleri takip edilir.

Arazi verimliliği (satıh prodüktivitesi)= Toplam hasıla (kg)/ Arazi genişliği(da) olarak hesaplanır.

PDKA (Prodüktif Demirbaş Kıymet Artışı) demektir.

PDKE (Prodüktif Demirbaş Kıymet Eksilişi) demektir.

Bir tarım işletmesinin nüfus ve işgücü mevcudu tespit edilirken, mevcut aile nüfus ve işgücü durumu yanında, yabancı işgücünün işletmedeki çalışma süresi de dikkate alınmalıdır.

İşletmede işgücü kaynağının tespitinde; cinsiyet, yaş grupları ve okur-yazarlık durumları ayrı ayrı kaydedilmelidir.

EİB, Erkek İş Birimi'nin kısaltmasıdır.

İşgücüne etkili olan işletme ile ilgili faktörler:

1. Tarım işletmesinin büyüklüğü2. Üretim deseni3. Tarlaların şekil ve büyüklüğü4. İşletme binalarının yerleşme düzeni5. Toplam sermaye ve makine sermayesinin durumu6. İş planı ve işlerin basitleştirilmesidir.

Hayvansal ürün miktarı başına düşen yem miktarı hesaplanarak, yem etkinliği bulunur. Buna yem dönüşüm oranı denir.

Yem Dönüşüm Oranı(YDO)= Tüketilen yem miktarı/ Üretilen ürün miktarı x100 formulü ile hesaplanır.

Çiftçilerin kendi parasal işlemlerini denetleme ve düzenleyebilmesi için gereken işlemleri, finansal kayıtlar sağlar.

Ülkemizde, genellikle tarım işletmelerinin faaliyet sonuçlarını değerlendirmede Ernest Ferdinand Laur tarafından ortaya konulan yöntem uygulanmaktadır.Bu yöntem Saf Hasıla Hesabı'dır.

Gayrisaf hâsıla; ekonomik bir bütün olarak düşünülen bir tarım işletmesinde bir üretim yılında, tarımsal faaliyet sonucunda yeni üretilen mallar ile, mamülecilik, mübadele ve yeniden değerlendirme yoluyla sermaye kısımlarında meydana gelen artışın miktar ve değerce ifadesidir.

Gayrisafi üretim değeri, tarım işletmelerinde üretilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerleri ile bu üretim faaliyetlerinde yıl içerisinde meydana gelen prodüktif demirbaş kıymet artışlarından oluşan değere denir.

Bir tarımsal ürünün üretimi için yapılan tüm yükümlülüklere masraf denilmektedir.

Bir tarım işletmesinde işletme masrafları, genel olarak ele alınacak olursa, dört grupta toplanabilir:

1. İşçilik masrafları (AİÜK dâhil)2. Cari masraflar,3. Demirbeş kıymet eksilişleri (PDKE)4. Amortismanlar

Saf Hasıla (SH) şu şekilde formüle edilmektedir. SH= Gayrisaf Hâsıla(GSH)- İşletme Masrafları(İM)

Tarımsal ürünlerin üretilebilmesi için bir takım girdilerin kullanılması gerekir ki, bunlar için yapılan harcamaların herbirine masraf unsuru, masraf unsurlarının parasal değerleri toplamının, her birim ürün başına düşen kısmına da o ürünün birim maliyet fiyatı denir.