Tarım Ekonomisinin Tanımı ve Kapsamı ile Tarımsal Faaliyetin Özellikleri

Tarım ekonomisi, ekonominin temel prensiplerini, tarımsal faaliyetle ilgili sorunlara çözüm aramada kullanan bir bilim dalıdır. Bu kapsamda, üreticilerin, tarım ürünlerini üretmek amacıyla kıt üretim faktörlerini (arazi, emek, sermaye) teknolojiyi ve bilgiyi kullanırken, alternatifler arasından nasıl seçim yapacaklarını, elde edilen ürünlerin, tüketicilere, nasıl ve ne şekilde ulaştırılmaları gerektiğini inceleyen, uygulamalı ve sosyal bir disiplin olarak görev yapar.

Tarım ekonomisi, tüketicilerin, tüketim alışkanlıklarını ve tercihlerini belirlemeyi, bunları tatmin edecek ürünlerin yetiştirilmesini, bu ürünlerin en uygun şekilde üretim ve dağıtımını, ürün pazarlama yöntemlerini, işletmelerin verimli çalışmasını sağlayacak işletme yönetimini, tarım politikalarını, tarımsal kalkınma ekonomisini, ulusal ve uluslar arası ekonomiyi ilgi alanına almıştır.

Tarımsal işletmecilik, tarımda, işletme olarak isimlendirilen üretim birimlerinin, yani tarım işletmelerinin rasyonel ve karlı bir biçimde çalışmasını sağlayacak ilke ve uygulanmaları inceler. Tarım işletmeleri de, sanayi ve ticaret işletmeleri gibi mikro ekonomi prensiplerine göre çalışır.

Tarımsal işletme ekonomisi şu dört temel soruya cevap bulmalıdır:
1. Ne üretilecektir?
Tarım işletmesinde hangi bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerine veya üretim faaliyetleri bileşimlerine yer verilmelidir.
2. Nasıl üretilecektir?
Ürünler hangi üretim girdileri ve bunların hangi kombinasyonları kullanılarak üretilmelidir. Karı en yüksek yapacak en uygun girdi kulanım miktarı ne olmalıdır.
3. Ne kadar üretilecektir?
Ürünler ve üretim yöntemi saptandıktan sonra, kullanılacak üretim girdilerine karşılık elde edilecek en karlı üretim düzeyi belirlenir.
4. Nerede ve ne zaman üretilecektir?
Ekonomik olarak, hangi ürünlerin nerede ve ne zaman üretileceği kararlaştırılır. Ekonomik olmayan faaliyetler, işletmede yer bulamazlar.

Teknik bilimlerde olduğu gibi sınırları kesin olmamakla birlikte Tarım Ekonomisinin başlıca dalları şunlardır:
• Tarımsal Üretim Ekonomisi
• Tarım İşletmelerinin Planlanması
• Tarım Muhasebesi
• Tarımsal Finansman
• Tarımsal Kıymet Takdiri
• Tarımsal Proje
• Tarımsal Pazarlama
• Tarımsal Kooperatifçilik
• Tarım Ekonomisi İstatistiği
• Doğal Kaynaklar ve Çevre Ekonomisi
• Ekonometri
• Tarım Tarihi ve Deontolojisi
• Tarım Politikası
• Kırsal Sosyoloji
• Kırsal Kalkınma
• Tarımsal Yayım ve İletişim
• Tarım Hukuku

Herkes yaşadığı ve ekonomik faaliyetini sürdürdüğü ülkenin koyduğu yasal düzenlemelere uymak zorundadır. Bu yönden tarım ekonomisi ile hukuk birbirini etkiler. Hukuk, ekonomik olaylar hakkında bir takım emir ve kanunlar koyar. Tarım ekonomistinin genel olarak Medeni Hukuk, özel olarak da Tarım Hukuku hakkında belli seviyede bilgi sahibi olması gerekir. Hukuk, ekonomik olaylar hakkında bazı kanunlar ortaya koyar. Tarım hukuku, insanlar arasındaki hukuki ilişkiler ile tarım alanında insanların birbirleriyle ve tarımla olan bağlantılarının ne gibi kanuni mevzuatla düzenlendiğini inceler. Tarım hukukunun, tarımsal faaliyetleri yönlendirme fonksiyonu vardır. Bu üretim, bölüşüm, mülkiyet vb. konularda görülebilir.

Tarım ekonomisi, girdi-çıktı ilişkileri, üretim olasılıkları, ikame oranları, büyüklük ve ölçek ilişkilerine ait verileri teknik bilim dallarından temin ederek, çalışma alanını genişletmektedir. Bu nedenle her zaman tarım ekonomisinin, teknik bilim dalları ile yakın işbirliğine ihtiyaç vardır.

Belirsizlik altında karar vermek süreci, ekonomi ile olduğu kadar psikoloji ile de ilgilidir. Üretimde kaynak kullanımında, işletmeler arası sorunlarda, yeni tekniklerin ve düzenlemelerin benimsenmesinde amaçların saptanmasında, tüketim konusunda sosyoloji devreye girmektedir.

Son yıllarda tarımsal sorunların çözümünde verilerin toplanması, analizi, modellerin kurulması, katsayıların sayısal değerlerinin bulunması, işletmelerin planlanması, iktisat teorisinin sınanması gibi konularda matematik, istatistik ve ekonometriden, tarım ekonomisi alanında daha fazla yararlanılmaktadır.

Tarım ekonomisi çalışmalarında kullanılan genel araştırma yöntemleri sekiz grupta toplanabilir. Bunlar; endüksiyon (tüme varım) yöntemi, dedüksiyon (tümden gelim) yöntemi, tarihi yöntem, gözlem ve tecrübe yöntemi, anket ve örnekleme yöntemi,  monografi, istatistik, ekonometridir.

Tek tek olaylardan, genel kurala ulaşmak şeklinde ifade edilebilir. Verilerin toplanması ve analizi, hipoteze bağlı olmadan objektif şekilde yapılır. Her araştırmada, olaylara ait veri ve belgelerin toplanması, nedenleri bulmak, kanunlara varmak şeklinde üç aşama görülür.

Genel kurallardan, özel veya bireysel sonuçlar çıkarılır. Probleme teorik bir çözüm düşünülür ve geçerli verilerin toplanması, analizi yoluyla hipotez test edilir.

Tek bir olay üzerinde yapılan ve bu olayı tanımlayan ayrıntılı bir araştırma yöntemidir. Tek örnekten elde edilen sonuçlar, benzer olayların tümüne uygulanır. İncelenen örneğin temsil yeteneği olmalıdır.

Tarım Ekonomisinin ilk çalışmaları 1880’li yıllarda yaşanan şiddetli ve uzun tarımsal bunalımın nedenleri ve çözümüne yönelik ilginin artmasıyla başlamıştır. İlk önemli ve katkı sağlayıcı çalışmalar tarla ve bahçe bitkileri yetiştiriciliği konusunda çalışan bilim adamlarınca yapılmıştır. 1880’li yıllarda başlayan ilk çalışmalara göre bitki ve hayvanları yetiştirmek, tek başına çiftçilerin başarısı için yeterli değildir. Tarım İşletmesinin başarılı bir şekilde işletilmesi için işletme yönetimi konusuna ilgi duyulmaya başlandı.

Tarımsal Ekonomi ismi ile ilk ders 1902-1903 öğretim yılında Wisconsin Üniversitesinde H.C. Taylor tarafından verilmiştir. Dersin temel konusu Azalan Verim Kanunu olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Tarımda, toprak, tohum ve damızlık materyal kullanılarak bitkisel ve hayvansal ürünler üretilir ve bunlar çeşitli aşamalarda değerlendirilir. Tarım üç kısımda toplanabilir:
1. Bitkisel üretim
2. Hayvansal Üretim
3. Tarım ürünleri ve girdileri teknolojisi.

İlkel tarım şekli, yapılışı ve dönemleri itibariyle; elle ekim, sopa ile ekim, ocak açarak ekim, çapa ile ekim olmak üzere dört kısımda incelenebilir.

Çiftçi; mal sahibi, kiracı,yarıcı veya ortakçı olarak devamlı veya en az bir üretim dönemi  veya yetiştirme devresi tarımsal üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerdir.

Tarımsal faaliyet, toprak, su, biyolojik kaynaklar ile birlikte tarımsal girdiler kullanılarak yapılan bitkisel, hayvansal, su ürünleri, mikroorganizma ve enerji üretimidir. Tarımsal faaliyette, üretilen ürünler hammadde olup, bunlar üzerinde insan etkisi, üretimin esas faktörleri olan toprak ve iklime göre oldukça sınırlıdır.

Tarımı diğer sektörlerden ayıran özellikler şunlardır:

- Tarımsal üretimde elde edilen ürünler organik maddelerdir.

- Tarımda iş ve aile yaşantısı bir bütündür ve kurumsallaşmamış bir işletme
yönetimi hakimdir.

- Tarımsal üretim doğal koşulara bağlıdır.

- Tarım işletmelerinde genellikle çeşitli ürünler yetiştirilir.

- Tarımda mevsim değişmeleri sebebiyle işlerin sürekli olmaması ve işgücü
ihtiyacının değişmesi.

- Tarımda makine kullanımı, üretimin her aşamasında yaygın değildir.

- Tarımda, ürün elde edebilmek için belirli bir sürenin geçmesini beklemek
lazımdır.

- Tarım işletmelerinin genellikle küçük ölçekte olması ve kendine yeterliliktir.

- Risk ve belirsizliğin çokluğu.

-  Tarımsal faaliyette Azalan Verim Kanununun geçerli olması.

- Tarım ürünlerinin talep ve arz elastikiyetleri düşüktür.

- Konjonktürün etkileri yönünden de tarım bazı farklılıklara sahiptir.

- Tarım kesiminde eğitim ve gelir düzeyi düşüktür.

- Sosyal güvenlik uygulamalarının yetersizliği.

Tarım işletmelerinde çeşitli ürün yetiştirmenin başlıca nedenleri;
• İklim
• Piyasa fiyatı
• Çiftçinin kendi ihtiyacı
• Hayvanlarının yem ihtiyacı
• Zararın kısmen telafi edilebilmesi
• İşgücünü daha iyi değerlendirebilmektir.

Tarım sektöründe karşılaşılan belirsizlikler:
• Verim belirsizliği
• Fiyat ve buna bağlı gelir belirsizliği
• Sosyal ve kurumsal yapı belirsizliğidir.

Tarım çalışanlarının statülerine göre sosyal güvenliklerini sağlayan yasalar şunlardır:

• Bir ve birkaç işverene bağlı olarak, sürekli hizmet akdiyle çalışanlarla ilgili
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu
• Süreksiz hizmet akdi ile çalışanlarla ilgili 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal
Sigortalar Kanunu
• Tarımda bağımsız çalışanlarla ilgili 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve
Hesabına Çalışanlarla İlgili Sosyal Sigortalar Kanunu
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu • 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu.