TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR

Türkiye’de tarım desteklemeleri şu şekillerde yapılmaktadır (Aysu, 2002)
• Fiyat yoluyla yapılan destekler ve yatırım teşvikleri,
• Ucuz ve yeterli girdi temini yoluyla yapılan destekler,
• Üretimin belirli kademelerinde yapılan avans ödemeleri şeklinde destekler,
• İhracatta teşvik, ithalatta koruma,
• Tarımsal kredi faizinin düşük tutulması,
• Toprak, mera, hayvan ıslahı çalışmaları, süt teşvik primi, pamuk primi,
• Doğal afet ödemeleri, sulama yatırımları,
• Kooperatiflerin örgütlenmesi ve diğer kamu yatırım harcamaları. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı Devleti tarım sektöründe dengeleri korumak amacıyla zaman zaman müdahalelerde bulunmuştur. Osmanlı ekonomisinde üretim tüketim dengesinin korunması amacıyla bazı temel ihtiyaç maddelerinin ihracı zaman zaman yasaklanmıştır. Tarım üretimini ve üreticiyi kontrol altında tutan devlet, bu konuda bazı koruma tedbirleri almıştır. Devlet otoritesini kullanarak üreticiye değer fiyatının altında ödeme yapılması yasaklanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı Devleti’nde 1838 yılında tarımsal üretimi artırma, ihracata yönelik ürünlerin teşviki ve ziraatın modernleştirilmesi için Ziraat ve Sanayi Meclisi, 1843 yılında da Ziraat Meclisi kurulmuştur. Eğitim ve uygulama kurumları kurularak köylüye kredi dağıtılmıştır. Bu tarihlerde Osmanlı’da tarımın parasal olarak desteklendiği görülmüştür. Doğru cevap B'dir.

Cumhuriyet Dönemi’nin tarımla ilgili ilk önemli atılımı, 1925 yılında Aşar Vergisinin kaldırılması ve 1926 yılında Medeni kanunun kabulü ile çiftçilerin toprak mülkiyeti hakkının tanınması olmuştur. Bu iki politika da başlangıçta çiftçiler için yararlı politikalar olarak kabul edilmiştir. Devletin tarıma yönelik kamu örgütlenmesi, bu dönemde gerçekleşmiş ve 1924’de “Ziraat Vekaleti” adıyla yeni bir bakanlık kurulmuştur.

Osmanlı Devleti’nde 1838 yılında tarımsal üretimi artırma, ihracata yönelik ürünlerin teşviki ve ziraatın modernleştirilmesi için Ziraat ve Sanayi Meclisi, 1843 yılında da Ziraat Meclisi kurulmuştur.

Ekonomik kriz, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tarım ürünleri fiyatlarının, özellikle buğday fiyatlarının, üretimi durma noktasına getirecek ölçüde düşmesine neden olmuştur. Bunun üzerine hükümet ürün piyasasına müdahale etmek zorunda kalmış ve T.C. Ziraat Bankası arz edilecek buğdayı satın almakla görevlendirilmiştir. Fiyatların belirlenmesi ve alım yerlerinin kararlaştırılması hükümete bırakılmıştır. 1930-1939 döneminde devletin tarım kesimine müdahalesi ve denetimi çeşitli yöntemlerle başlamış ve söz konusu yöntemler; kamu uruluşlarının piyasaya doğrudan girebilmeleri, devlet işletmelerinin piyasaya fiilen hakim olabilmesi, hükümetin kontrol ve denetimindeki tarım satış kooperatiflerinin ürün ihraç fiyatı ve çiftçinin eline geçen fiyat arasındaki marj üzerinde çeşitli müdahalelerle etkili olabilmesi şeklindedir. Doğru cevap C'dir.

1938 yılından başlayarak Türkiye Malzeme Ofisi (TMO) aracılığıyla ilk olarak destekleme kapsamına alınan ürünler buğday, arpa, çavdar, yulaf ve afyon sakızı olmuştur. 1940 yılından itibaren tütün, çay ve anason, 1941’de mısır, 1944’de ise çeltik destekleme kapsamına alınmıştır. Doğru cevap B'dir.

24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı birleşerek “Tarım ve Orman Bakanlığı” adını almıştır. Bu bağlamda Tarımsal Altyapı ve Kırsal Kalkınma faaliyet alanının altında yer alan Tarımsal Desteklemeler ile ilgili kısım 2018-2022 Strateji Planı içinde “Tarım sektörüne ve kırsal kesimlere verilecek desteklere ilişkin çalışmalar yapmak, teklifte bulunmak ve 5488 sayılı Tarım Kanunu uyarınca kurulan Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulunun
sekretarya hizmetlerini yürütmek” şeklinde yer almaktadır. Doğru E'dir.

Tarımın evrensel özellikleri, tarımsal destekleme politikalarının amaçlarında da benzerlikleri ortaya çıkarmaktadır. Tarımsal destekleme politikalarının başlıca amaçları; tarım kesiminin gelir düzeyinin yükseltilmesi, üretim ve fiyatların yönlendirilmesi, tarımsal üretimde verimlilik ve kalite artışı sağlanması, doğal kaynakların dengeli kullanımının sağlanması, kırsal kalkınmanın sağlanması, tarım sektörünün genel ekonomik hedefler doğrultusunda yönlendirilmesidir. Doğru cevap A'dır.

1980 sonrası IV., V., VI. ve VII. Plan dönemlerinde tarım politikaları ile ilgili olarak belirlenen ortak amaçlar, girdi verimliliğinin arttırılması, bütçede tasarrufun sağlanması, dünya fiyatlarının dikkate alınması olarak kendini göstermiştir. Değişen yurt içi ve yurt dışı koşullar yeni destekleme politikalarının seçici ve dinamik destekleme programları ile donatılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Doğru cevap D'dir.

Doğrudan Gelir Desteği
Üretim yapan çiftçiye yönelik aracısız bir destekleme türüdür. Türkiye’deki çiftçilere arazi baz alınarak ödenen bu destekler sayesinde çiftçiler kayıt altına alınmakta ve planlı tarıma geçişin anahtarı olan Çiftçi Kayıt Sistemi oluşturulmaktadır. Bu sayede desteklenen üretici korunmuş olmaktadır.
Üreticilere, tarımsal üretim amacıyla işledikleri araziler için Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu’nun teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen birim ödeme miktarı üzerinden doğrudan ödeme yapılır. Ödeme miktarları, üreticilerin tarım politikaları amaçları ve çevre koruma koşullarına uyumunu kolaylaştırmak üzere farklı düzeylerde belirlenebilir. Doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin esas ve usuller, bu kanunun temel yapısıyla çelişmeyecek şekilde her yıl oluşturulan kurul önerisi ile Bakanlık tarafından çıkarılacak uygulama tebliğleri ile belirlenir. Uygulama tebliğleri, ilgili yılın ilk iki ayı içerisinde yayımlanır. Bakanlık, gerektiğinde ek tebliğler çıkarabilir. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de tarım desteklemeleri şu şekillerde yapılmaktadır (Aysu, 2002:42): • Fiyat yoluyla yapılan destekler ve yatırım teşvikleri, • Ucuz ve yeterli girdi temini yoluyla yapılan destekler, • Üretimin belirli kademelerinde yapılan avans ödemeleri şeklinde destekler, • İhracatta teşvik, ithalatta koruma, • Tarımsal kredi faizinin düşük tutulması, • Toprak, mera, hayvan ıslahı çalışmaları, süt teşvik primi, pamuk primi, • Doğal afet ödemeleri, sulama yatırımları, • Kooperatiflerin örgütlenmesi ve diğer kamu yatırım harcamaları. Doğru cevap C şıkkıdır.

Osmanlı Devleti’nde 1838 yılında tarımsal üretimi artırma, ihracata yönelik ürünlerin teşviki ve ziraatın modernleştirilmesi için Ziraat ve Sanayi Meclisi, 1843 yılında da Ziraat Meclisi kurulmuştur

Cumhuriyet Dönemi’nin tarımla ilgili ilk önemli atılımı, 1925 yılında Aşar Vergisinin kaldırılması ve 1926 yılında Medeni kanunun kabulü ile çiftçilerin toprak mülkiyeti hakkının tanınması olmuştur. Doğru cevap A şıkkıdır.

1930-1939 döneminde devletin tarım kesimine müdahalesi ve denetimi çeşitli yöntemlerle başlamış ve söz konusu yöntemler; kamu kuruluşlarının piyasaya doğrudan girebilmeleri, devlet işletmelerinin piyasaya fiilen hakim olabilmesi, hükümetin kontrol ve denetimindeki tarım satış kooperatiflerinin ürün ihraç fiyatı ve çiftçinin eline geçen fiyat arasındaki marj üzerinde çeşitli müdahalelerle etkili olabilmesi şeklindedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

1938 yılından başlayarak Türkiye Malzeme Ofisi (TMO) aracılığıyla ilk olarak destekleme kapsamına alınan ürünler buğday, arpa, çavdar, yulaf ve afyon sakızı olmuştur. 1940 yılından itibaren tütün, çay ve anason, 1941’de mısır, 1944’de ise çeltik destekleme kapsamına alınmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı birleşerek “Tarım ve Orman Bakanlığı” adını almıştır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

...Kısaca özetlemek gerekirse Türkiye’de tarım politikalarının amaçları Cumhuriyet’in kurulduğu ilk dönemlerden, yakın tarihimize kadar geçen süreçte, sürekli değişen iç ve dış etkenlere göre değişmiştir. Türkiye’nin tarım politikası amaçları her 5 yılda bir hazırlanan kalkınma planlarında belirlenmektedir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Türkiye’de tarımsal desteklemenin amaçları özetle şu şekilde sıralanabilir (Ören,1994:150).

Doğru cevap C şıkkıdır.

Üreticilerin arz fazlası olan ürünlerin üretiminden vazgeçerek alternatif ürünlere yönelmeleri teşvik edilir. Üreticilere, arazilerinde alternatif ürünleri yetiştirmelerinden dolayı karşılaşabilecekleri gelir kayıplarını önlemek üzere telafi edici ödeme yapılır.

Doğru cevap B şıkkıdır.