TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR

Bu teoriye göre iktisadi analizlerin hemen hemen tamamı için gelişmenin seyri tarım, imalat, sanayi ve hizmetler şeklinde (Savaş, 1986: 17) sıralanmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

W. Arthur Lewis, 1954 yılında yayımladığı “Sınırsız İş gücü Arzıyla İktisadi Kalkınma (Economic Development with Unlimited Supplies of Labor)” isimli eseriyle tarım sektörü ile diğer sektörler arasındaki ilişkileri açıklayan temel modellerden birini iktisat bilimine kazandırmıştır. Lewis’in teorisinin temelinde, iş gücünün, marjinal verimliliğinin düşük olduğu tarım sektöründen, verimliliğinin göreceli olarak daha yüksek olduğu endüstri sektörüne kayması ile millî gelirin artırılabileceği düşüncesi yatmaktadır (Savaşan, 2005: 243). Lewis modelinin temel varsayımları şunlardır:
• Dual (İkili) Ekonomik Yapı: Ülke ekonomisi sanayi ve tarım olmak üzere iki temel sektörden oluşmaktadır. Sanayi sektörü modern teknolojileri kullanmaktadır. Tarım sektörü ise sanayi sektörüne kıyasla oldukça geri düzeydedir. Gelişmesi büyük ölçüde kırsal alandaki kaynaklara bağlıdır ve modern teknolojiler henüz tam anlamıyla kullanılmamaktadır.
• Tarımsal Üretimin Kısırlığı: Sanayi sektörünün kullandığı sermaye yeniden üretilebilir niteliktedir. Ayrıca sermayenin devir hızı da yüksektir. Dolayısıyla sermaye sahiplerinin belirli dönemde elde edecekleri kazançta görece yüksektir. Toprak ise sabittir ve sürekli arttırılamamaktadır. Bu nedenle de tarımsal üretimin sınai üretimdeki gibi sürekli artırılması imkânı bulunmamaktadır.
• Marjinal Verimi Sıfır, Sonsuz Esnek Tarımsal İş Gücü Arzı: Kırsal alanda yaşayan nüfus fazladır. Bu nedenle de emek arzı sonsuz esnektir. Tarım sektöründe reel ücretler sabittir ve iş gücünün marjinal verimliliği sıfıra yakındır. Dolayısıyla da belirli miktardaki iş gücünün tarım sektöründen
sanayi sektörüne kaydırılması toplam üretimi azaltmamaktadır.
• Sanayide Verimin Yüksekliği: Sanayi sektöründe istihdam edilenlerin gerçekleştirdiği kişi başına üretim, tarım sektörü çalışanlarına kıyasla görece yüksektir.
• Ücret Yapısının Farklılığı: Sanayi sektöründe ücretler, marjinal verimlilikle doğru orantılıdır. Yani marjinal verimlilik ne kadar yüksekse alınan ücret de o kadar fazladır. Tarım sektöründe ise böyle bir durum söz konusu değildir. Çünkü tarımda iş gücünün marjinal verimi sıfır veya sıfıra yakındır.

Harvard Üniversitesi’nden Dale W. Jorgenson, 1960-1967 yılları arasında yaptığı bir dizi çalışmada, ikili ekonomik yapı, çok sektörlü dinamik modelleri ile tarımsal iş gücü fazlasının ikili bir ekonomik yapı geliştirilmesindeki rollerini ele almıştır. Jorgenson tarafından geliştirilen modelde de ülke ekonomisi, önceki modellemelere paralel olarak gelişmiş ve modern bir sanayi sektörü ile görece az gelişmiş geleneksel tarım sektörü olmak üzere iki sektör dâhilinde ele alınmış ve tarım sektöründe iş gücü fazlası olduğu varsayılmıştır. Ancak bu modelde Lewis ve FeiRanis modellerinden farklı olarak iş gücünün marjinal veriminin sıfır olduğu yönünde bir varsayım kabul edilmemiştir.
Jorgenson modelinde ise;
• Sanayi sektöründe üretim miktarının iş gücü ile sermaye miktarının fonksiyonu olduğu ve   üretimde ölçeğe göre sabit getiri bulunduğu, yani girdilerin eşit oranda arttırılması durumunda   çıktıların da aynı oranda artacağı,
• Tarım sektöründe üretim miktarının arazi ile iş gücünün fonksiyonu olduğu ve üretimde azalan     verimler kanununun geçerli bulunduğu, yani kısa dönemde diğer tüm girdiler sabit iken girdilerden birinin miktarının arttırılmasının toplam çıktıya   katkısının nispi olarak azalacağı,
• Tarımdaki teknolojik gelişmenin daha çok sermaye veya daha fazla iş gücü kullanımına yol açmayan nötr veya tarafsız bir eğilim sergilediği,
• Sanayi sektöründe belirli miktarda bir sermaye stokunun mevcut olduğu kabul edilmektedir.

İktisadi kalkınmanın başlangıcında tarımsal ağırlıklı ekonomik yapı söz konusudur.

Toplumlar tarım toplumundan sanayi toplumuna ve nihayetinde de bilgi toplumuna doğru bir dönüşüm sürecinin herhangi bir aşamasında bulunabilirler.

Politika belirleyicileri tarafından tarım uzun yıllar boyunca iktisadi kalkınma için sanayi sektörüne kaynak aktarılmasının bir aracı olarak görülmüştür.

Tarım sektörü, insan neslinin devamı için  varlığı zorunlu iktisadi aktiviteleri bünyesinde barındırmaktadır.