TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR

Tarım sektörü, “evrensel” ve “kurumsal” olarak kavramsallaştırılabilen özellikleri ile diğer sektörlerden farklıdır. Tüm ekonomilerde geçerli olan tarımın bu ayırıcı özelliklerinden “evrensel” olanlar, tarımsal üretim faaliyetlerinin doğa koşullarına bağımlılığı ile ilişkilidir. Tarımdaki arz fonksiyonunun yapısı, fiyat ve gelir istikrarsızlığı, mevsimlik iş hacmi değişimi ile talep artış hızı bu kapsamda değerlendirilebilir.

Tarımın en önemli özelliği çok fonksiyonlu olmasıdır.

Tarımsal yapı, verimlilik açısından ikiye ayrılır. Bir tarafta gelişmiş ülkeler hayli etkin bir tarımsal yapıya sahiptir. Bu yapı büyük bir üretim kapasitesi ve çalışan başına yüksek hasıla ile karakterize edilmektedir. Ayrıca tüm ulusu besleyecek kadar üretimin kolayca yapılmasına imkân sağlamaktadır. Diğer tarafta ise gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerin etkinsiz ve düşük verimli tarımsal yapıları mevcuttur. Bu ülkelerde ulusun geri kalanını beslemek bir tarafa kırsal nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bile üretim yapılamamaktadır. Aile içi gıda üretimi yapılmakta uzmanlaşmış tarımla pazarlanabilir bir fazla elde edilmesi temel hedef olmaktan çıkmıştır. Temel başarı ölçütü kâr güdüsüdür. Birincil hedef sentetik (gübreleme, sulama, tohum ıslahı, ilaçlama vs.) ve doğal kaynaklardan hektar başına maksimum verim elde etmektir. Piyasa için üretim yapılır ve daha fazla üretim ve verimliliğin belirleyicileri teknolojik ilerleme, sermaye birikimi, bilimsel araştırma ve geliştirmedir.

Tarımsal yapı, verimlilik açısından ikiye ayrılır. Bir tarafta gelişmiş ülkeler hayli etkin bir tarımsal yapıya sahiptir. Bu yapı büyük bir üretim kapasitesi ve çalışan başına yüksek hasıla ile karakterize edilmektedir. Ayrıca tüm ulusu besleyecek kadar üretimin kolayca yapılmasına imkân sağlamaktadır. Diğer tarafta ise gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerin etkinsiz ve düşük verimli tarımsal yapıları mevcuttur. Bu ülkelerde ulusun geri kalanını beslemek bir tarafa kırsal nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bile üretim yapılamamaktadır. Aile içi gıda üretimi yapılmakta uzmanlaşmış tarımla pazarlanabilir bir fazla elde edilmesi temel hedef olmaktan çıkmıştır. Temel başarı ölçütü kâr güdüsüdür. Birincil hedef sentetik (gübreleme, sulama, tohum ıslahı, ilaçlama vs.) ve doğal kaynaklardan hektar başına maksimum verim elde etmektir. Piyasa için üretim yapılır ve daha fazla üretim ve verimliliğin belirleyicileri teknolojik ilerleme, sermaye birikimi, bilimsel araştırma ve geliştirmedir. İki tür tarımın temel farkı verimlilikte ortaya çıkmaktadır. Dünya Bankası’nın yayımlamış olduğu bazı istatistiki verilerle de bu farkları ortaya koymak mümkündür.

Tarımsal üretimde, doğaya bağlılık yüzünden risk ve belirsizliklerin yüksek olması, tarımsal ürünlerin arz ve talebinin esnek olmayışı, tarımsal piyasaların istikrarsız olması ve üretimin özelliği itibari ile sermaye dönüşüm hızının yavaş olması gibi kendine özgü özelliklerinden dolayı diğer sektörlere göre kârlılık yönünden bazı olumsuzluklara sahiptir. Bu nedenle tarım sektörü diğer sektörlerden yapısal olarak farklılık göstermektedir. Sektörde arz ve talep esnekliğinin düşüklüğü ve üretimin büyük ölçüde doğa koşullarına bağlı olması nedeniyle istenildiği zaman üretim miktarı arttırılamamaktadır.

Geleneksel tarımsal üretiminin temel girdileri toprak ve iş gücüdür. Oransal olarak bunların her ikisi de sermayeden daha önemlidir. Genel olarak sermaye de emeğin ve toprağın ıslahı, küçük sulama işleri ile basit üretim araçları imalinin bir sonucudur. Sulama, gübreleme ve ilaçlama gibi tekniklerin kullanım biçimleri göz önüne alınırsa emek girdisinin, teknolojik değişme ve modernleşme süreci boyunca dahi önemini koruduğu anlaşılmaktadır. Bu yüzden, geleneksel tarımsal üretim öncelikle çiftçinin kontrolü altındaki tarım arazisinin büyüklüğüne bağlıdır. İkinci olarak çiftçinin veya ailesinin doğrudan ya da dolaylı iş gücü kullanımı üretimde belirleyicidir. Dolayısıyla geleneksel biçimde üretim yapan bir tarım işletmesinde özellikle toplam üretimin artırılmasında iş gücü büyük önem arz etmektedir.

Tarım sektörü, farklı gelişmişlik düzeyine sahip tüm ülkelerde, nüfusun zorunlu gıda maddeleri ihtiyacını karşılaması, sanayi sektörüne ham madde temin etmesi, sanayi ürünlerine talep oluşturması, milli gelire ve ihracata katkıları ile tüm sektörlerden farklı bir öneme sahiptir. Beslenme ihtiyacı her geçen gün artan dünya nüfusu sektörün gerekliliğini de arttırmaktadır.

Sosyal yönü: Yaşam biçimidir.

Geleneksel tarımsal üretiminin temel girdileri toprak ve iş gücüdür.

Tarım sektörü, 2014 yılında küresel gayri safi yurt içi hasılanın üçte birini oluşturmuştur.

Ürün gruplarına göre tarla bitkileri; yemeklik baklagiller, tahıllar, yem bitkileri ve endüstri bitkileri olarak dört ana gruptan oluşmaktadır.

Baklagillerin kolesterol seviyeleri oldukça düşüktür.

Türkiye ise 520 bin hektar 181 ülke arasında ile 17. sırada yer almaktadır

Hayvancılık, küresel tarımsal üretim değerinin% 40’ına katkıda bulunmaktadır ve yaklaşık 1,3 milyar insanın geçim kaynaklarını ve gıda güvenliğini desteklemektedir.

Türkiye’de 2012-2017 döneminde, hayvansal ürün üretim değeri % 52 artmıştır.

2017 yılı için OECD-FAO verilerine göre dünya kişi başına et tüketim miktarı ortalama 34,4 kg/kişi olarak gerçekleşirken, bu oran Türkiye’de kişi başına 30,4 kg olarak gerçekleşmiştir

Ülkemizde tür bolluğunun yanında büyük bir çeşit bolluğu da mevcuttur. Nitekim elmada 500,armutta 600, erikte 200,şeftalide 100, üzümde 1200’ün üzerinde çeşit sayısı mevcuttur.

Tarımsal üretim; toprakla, bitkisel ürünlerle, hayvanlarla ve hayvan ürünlerinin üretimiyle ilgilidir.

Genel hayvansal üretim verileri ise şöyledir;

Tarımdaki arz fonksiyonunun yapısı, fiyat ve gelir istikrarsızlığı, mevsimlik iş hacmi değişimi ile talep artış hızı bu kapsamda değerlendirilebilir.