TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR - Deneme Sınavı - 18

Türkiye’de tarım desteklemeleri şu şekillerde yapılmaktadır (Aysu, 2002)
• Fiyat yoluyla yapılan destekler ve yatırım teşvikleri,
• Ucuz ve yeterli girdi temini yoluyla yapılan destekler,
• Üretimin belirli kademelerinde yapılan avans ödemeleri şeklinde destekler,
• İhracatta teşvik, ithalatta koruma,
• Tarımsal kredi faizinin düşük tutulması,
• Toprak, mera, hayvan ıslahı çalışmaları, süt teşvik primi, pamuk primi,
• Doğal afet ödemeleri, sulama yatırımları,
• Kooperatiflerin örgütlenmesi ve diğer kamu yatırım harcamaları. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı Devleti tarım sektöründe dengeleri korumak amacıyla zaman zaman müdahalelerde bulunmuştur. Osmanlı ekonomisinde üretim tüketim dengesinin korunması amacıyla bazı temel ihtiyaç maddelerinin ihracı zaman zaman yasaklanmıştır. Tarım üretimini ve üreticiyi kontrol altında tutan devlet, bu konuda bazı koruma tedbirleri almıştır. Devlet otoritesini kullanarak üreticiye değer fiyatının altında ödeme yapılması yasaklanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı Devleti’nde 1838 yılında tarımsal üretimi artırma, ihracata yönelik ürünlerin teşviki ve ziraatın modernleştirilmesi için Ziraat ve Sanayi Meclisi, 1843 yılında da Ziraat Meclisi kurulmuştur. Eğitim ve uygulama kurumları kurularak köylüye kredi dağıtılmıştır. Bu tarihlerde Osmanlı’da tarımın parasal olarak desteklendiği görülmüştür. Doğru cevap B'dir.

Cumhuriyet Dönemi’nin tarımla ilgili ilk önemli atılımı, 1925 yılında Aşar Vergisinin kaldırılması ve 1926 yılında Medeni kanunun kabulü ile çiftçilerin toprak mülkiyeti hakkının tanınması olmuştur. Bu iki politika da başlangıçta çiftçiler için yararlı politikalar olarak kabul edilmiştir. Devletin tarıma yönelik kamu örgütlenmesi, bu dönemde gerçekleşmiş ve 1924’de “Ziraat Vekaleti” adıyla yeni bir bakanlık kurulmuştur.

Osmanlı Devleti’nde 1838 yılında tarımsal üretimi artırma, ihracata yönelik ürünlerin teşviki ve ziraatın modernleştirilmesi için Ziraat ve Sanayi Meclisi, 1843 yılında da Ziraat Meclisi kurulmuştur.

Ekonomik kriz, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tarım ürünleri fiyatlarının, özellikle buğday fiyatlarının, üretimi durma noktasına getirecek ölçüde düşmesine neden olmuştur. Bunun üzerine hükümet ürün piyasasına müdahale etmek zorunda kalmış ve T.C. Ziraat Bankası arz edilecek buğdayı satın almakla görevlendirilmiştir. Fiyatların belirlenmesi ve alım yerlerinin kararlaştırılması hükümete bırakılmıştır. 1930-1939 döneminde devletin tarım kesimine müdahalesi ve denetimi çeşitli yöntemlerle başlamış ve söz konusu yöntemler; kamu uruluşlarının piyasaya doğrudan girebilmeleri, devlet işletmelerinin piyasaya fiilen hakim olabilmesi, hükümetin kontrol ve denetimindeki tarım satış kooperatiflerinin ürün ihraç fiyatı ve çiftçinin eline geçen fiyat arasındaki marj üzerinde çeşitli müdahalelerle etkili olabilmesi şeklindedir. Doğru cevap C'dir.

1938 yılından başlayarak Türkiye Malzeme Ofisi (TMO) aracılığıyla ilk olarak destekleme kapsamına alınan ürünler buğday, arpa, çavdar, yulaf ve afyon sakızı olmuştur. 1940 yılından itibaren tütün, çay ve anason, 1941’de mısır, 1944’de ise çeltik destekleme kapsamına alınmıştır. Doğru cevap B'dir.

24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı birleşerek “Tarım ve Orman Bakanlığı” adını almıştır. Bu bağlamda Tarımsal Altyapı ve Kırsal Kalkınma faaliyet alanının altında yer alan Tarımsal Desteklemeler ile ilgili kısım 2018-2022 Strateji Planı içinde “Tarım sektörüne ve kırsal kesimlere verilecek desteklere ilişkin çalışmalar yapmak, teklifte bulunmak ve 5488 sayılı Tarım Kanunu uyarınca kurulan Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulunun
sekretarya hizmetlerini yürütmek” şeklinde yer almaktadır. Doğru E'dir.

Tarımın evrensel özellikleri, tarımsal destekleme politikalarının amaçlarında da benzerlikleri ortaya çıkarmaktadır. Tarımsal destekleme politikalarının başlıca amaçları; tarım kesiminin gelir düzeyinin yükseltilmesi, üretim ve fiyatların yönlendirilmesi, tarımsal üretimde verimlilik ve kalite artışı sağlanması, doğal kaynakların dengeli kullanımının sağlanması, kırsal kalkınmanın sağlanması, tarım sektörünün genel ekonomik hedefler doğrultusunda yönlendirilmesidir. Doğru cevap A'dır.

1980 sonrası IV., V., VI. ve VII. Plan dönemlerinde tarım politikaları ile ilgili olarak belirlenen ortak amaçlar, girdi verimliliğinin arttırılması, bütçede tasarrufun sağlanması, dünya fiyatlarının dikkate alınması olarak kendini göstermiştir. Değişen yurt içi ve yurt dışı koşullar yeni destekleme politikalarının seçici ve dinamik destekleme programları ile donatılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Doğru cevap D'dir.

Doğrudan Gelir Desteği
Üretim yapan çiftçiye yönelik aracısız bir destekleme türüdür. Türkiye’deki çiftçilere arazi baz alınarak ödenen bu destekler sayesinde çiftçiler kayıt altına alınmakta ve planlı tarıma geçişin anahtarı olan Çiftçi Kayıt Sistemi oluşturulmaktadır. Bu sayede desteklenen üretici korunmuş olmaktadır.
Üreticilere, tarımsal üretim amacıyla işledikleri araziler için Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu’nun teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen birim ödeme miktarı üzerinden doğrudan ödeme yapılır. Ödeme miktarları, üreticilerin tarım politikaları amaçları ve çevre koruma koşullarına uyumunu kolaylaştırmak üzere farklı düzeylerde belirlenebilir. Doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin esas ve usuller, bu kanunun temel yapısıyla çelişmeyecek şekilde her yıl oluşturulan kurul önerisi ile Bakanlık tarafından çıkarılacak uygulama tebliğleri ile belirlenir. Uygulama tebliğleri, ilgili yılın ilk iki ayı içerisinde yayımlanır. Bakanlık, gerektiğinde ek tebliğler çıkarabilir. Doğru cevap C'dir.

Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) başlangıçta ekonomik iş birliği yapmak için bir araya gelmiş ve Avrupa Ortak Pazarı olarak calışmış olmasına karşın 1 Kasım 1993 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği adını almıştır.

Tarım sektörünün istihdamdaki payı oldukça düşüktür. Bulgaristan, Romanya, Polonya, Portekiz ve Yunanistan dışındaki ülkelerde tarım istihdamının payı % 10’un altındadır. Avrupa Birliği (AB28) ortalaması ise % 6,1’dir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kooperatifçilik alanında önemli bir yere sahip olan Almanya’nın 2014 yılı itibariyle verilerine bakıldığında aşağıdaki hususlar göze çarpmaktadır:

1. En fazla cironun Mandıra, tedarik alanında elde edildiği anlaşılmaktadır,

2. Kooperatiflere üye olunan kişi sayısı açısından bakıldığında en fazla Mandıra, Tedarik kooperatiflerine üye olan kişilerin açık ara fazla olduğu görülmektedir,

3. Kooperatiflerde çalışan kişi sayısı açısından bakıldığında ise yine en fazla kişinin Mandıra, Tedarik alanında istihdam edildiği fark edilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Üretici Grupları, Avrupa Birliği’nin ortak tarım politikası ile ilgili olarak Avrupa Birliği tarafından tanınması hâlinde “Üretici Örgütleri” olarak isimlendirilmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Avrupa Birliği’nin üretici örgütleri COPA, COGECA ve CEJA olup bu örgütler tarafından Birliğin ortak tarım politikalarını etkilemek için dört kanal kullanılmaktadır. Bu kanallar Avrupa Birliği’nin kurumsal yapısı içerisinde yer alan Ekonomik ve Sosyal Komite, Bakanlar Konseyi, Avrupa Parlamentosu ve Komisyonu’dur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Avrupa Birliği bünyesinde çiftçileri mesleki boyutuyla temsil eden kuruluş, 1958 yılında AB üyesi ülkelerin çiftçi kuruluşlarının bir araya gelmesiyle oluşturulan Tarımsal Organizasyonlar Komitesi “COPA”dır.

Bu tür branş birliklerinin kuruluş amaçları arasında şunlar ön plana çıkmaktadır: 1. Ürünlerin ve sebze-meyve piyasasının şeffaflığını artırmak. 2. Piyasa araştırmaları ve çalışmalarıyla meyve-sebze satışlarında iş birliğine katılmak, pazarlamasını desteklemek. 3. Ürünlerin piyasa gerekleri, tüketici damak zevki ve beklentilerine uygun, daha kaliteli ve çevre dostu olarak üretilmesine yönelik faaliyetleri desteklemek. 4. Tarımsal üretimde toprak ve su kaynaklarını korumak için ilaç ve diğer işletme girdilerini daha az kullanan yöntemler geliştirmek. 5. Ürün kalitesini iyileştirici yöntem ve araçlar geliştirmek, ekolojik tarım, menşe bildirimi, kalite damgası ve coğrafi bildirimin piyasada teşviki ve korunmasını sağlamak. Doğru cevap E şıkkıdır.

Avrupa Birliği’nde gerçekleştirilen tarımsal üretimin 2009 yılı için toplam değeri 324 milyar eurodur. Toplam üretimin % 12.9’unu süt üretimi oluştururken % 9.3 domuz, % 8.8 sığır ve kanatlı hayvanlar ise % 5’lik bir paya sahiptir. Bitkisel ürünler arasında en yüksek paya sahip ürünler ise % 8.8 ile taze sebze ve % 6.4 ile meyve üretimidir. Tahıl üretiminde % 5.3 ile en yüksek paya sahip ürün ise buğdaydır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Roma Antlaşması’nın 39. maddesine göre Ortak Tarım Politikası’nın amaçları şunlardır: 1. Özellikle emek faktörü başta olmak üzere teknik gelişmeleri teşvik ederek üretim faktörlerinin verimliliğini ve üretimi artırmak, 2. Tarımla uğraşanların bireysel gelirlerini artırmak suretiyle kırsal kesimdekiler için adil bir yaşam standardını sağlamak, 3. Piyasaları istikrara kavuşturmak, 4. Arzda ve üretimde sürekliliği sağlamak, 5. Tüketicilerin uygun fiyatlarla tarım ürünlerini alabilmelerini sağlamak. Doğru cevap A şıkkıdır.

Türkiye, AB’nin tarım ürünleri dış ticaret hacmi içerisinde beşinci sırada yer almaktadır (EC, 2010). Avrupa Birliği, Türkiye ile genel dış ticarette fazla verirken tarım ürünleri dış ticaretinde net ithalatçı durumundadır. Avrupa Birliği’nin Türkiye’den yaptığı ithalatın toplamı 125 milyar dolar ve toplam ihracatın da 83 milyar dolar olduğu gözlemlenmiştir. Tarım ürünlerinde Türkiye’den ithalatı 4.1 milyar euro, ihracatı ise 2.9 milyar euro civarındadır. doğru cevap E şıkkıdır.