TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR - Deneme Sınavı - 14

1938 yılından başlayarak Türkiye Malzeme Ofisi (TMO) aracılığıyla ilk olarak destekleme kapsamına alınan ürünler buğday, arpa, çavdar, yulaf ve afyon sakızı olmuştur.

Doğrudan gelir desteği; üretim yapan çiftçiye yönelik aracısız bir destekleme türüdür. Türkiye’deki çiftçilere arazi baz alınarak ödenen bu destekler sayesinde çiftçiler kayıt altına alınmakta ve planlı tarıma geçişin anahtarı olan Çiftçi Kayıt Sistemi oluşturulmaktadır. Bu sayede desteklenen üretici korunmuş olmaktadır.

Türkiye'de tarımsal kesimi destekleme amacıyla kurulmuş kamu iktisadi teşebbüsleri şu şekilde sıralanabilir:

Fark ödemesi sistemi ile tarım ürünlerine yönelik fiyatın rekabet edilebilirliğini sürdürmek ve kayıpların karşılanması yoluyla üreticilerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Bu sistemdeki en önemli sorun hedef fiyatın belirlenmesidir.

Tarımsal desteklemenin ve doğrudan gelir desteği sisteminin olumsuz yanları ise kısaca şöyledir (Kamacı, 2006:51-52):

Kaliteli ürünler yanında kalitesiz ürünlerin de desteklenmesi üretime uygun olmayan yerlerde de üretim yapılmasına neden olmuştur.

Kaliteli ve kalitesiz ürünlerin üretimine de aynı miktarda ödeme yapılması da çok büyük eleştiri almıştır.

Doğrudan gelir desteği sistemi adaletsiz bir sistemdir. Çünkü bazı iller çok yüksek oranda destek alırken bazı iller ise çok düşük oranda doğrudan gelir desteği ödeneği alır.

Doğrudan gelir desteği ödemeleri nerdeyse hiçbir zaman tam zamanında yapılamamıştır. Kaynak yetersizliğinden dolayı birçok ilde ödemelerin ancak yarısı yapılabilmektedir.

Türkiye'de tarım sektörüne kredi sağlayan kurumsallaşmış kredi kurum ve kuruluşları şu şekilde sıralanabilir;

Gıda, yakıt, lif ve ilaç üretimi için çevrebilimsel ilkeler oluşturma ve sürdürülebilir tarım
sistemleri tasarım ve yönetimi uygulamalarına agroekoloji denilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Afrika da sanayileşme olgusu agroekolojik olumsuzlukların kaynaklarından birisi değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agriculture Organisation FAO) açlığı yok etmek ve beslenme şartlarını iyileştirmek amacıyla 1943’te kurulmuş ve 1946’da Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşu haline gelmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Dünya tarım sektöründe görülen temel sorunlar, yüksek enerji fiyatları, iklim değişiklikleri, su kıtlığı, gelecekteki belirsizlikler, bioyakıt talebindeki artış, bölgesel göçler, ekonomik krizler ve arazi baskısı sayılabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sektörel değişimler dünyada tarımsal gelişmenin belirleyicileri arasında sayılmamıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Dünya’da üretimi en yüksek olan tarımsal ürün 1.919.100.000 ton (2018) ile şeker kamışıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Dünya tarımsal ürünler ithalatında parasal değer olarak en büyük pay hazır gıdadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Dünyada organik tarım ürünleri üretiminde en büyük pay kahve ve zeytine aittir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Türkiye 1930’lardan beri şeker kamışından etanol üretmektedir ifadesi doğru değildir. Brezilye 1930’lardan beri şeker kamışından etanol üretmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Gıda Güvenilirliği (Food Safety) gıda kaynaklı hastalıklardan hastalığa yakalanma riskini en aza indirecek şekilde, gıdaların işlenmesi ve depolanmasını ele alan bir kavramdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Tarımdaki arz fonksiyonunun yapısı, fiyat ve gelir istikrarsızlığı, mevsimlik iş hacmi değişimi ile talep artış hızı bu kapsamda değerlendirilebilir.

Sektörde yapılması gereken başlıca temel düzenlemeler şunlardır:

• İç ve dış piyasa koşulları dikkate alınarak tarımsal üretim politikası oluşturulmalıdır.

• Üretimde verim ve kaliteyi artıracak stratejiler belirlenmelidir.

• Pazarlama alt yapısı iyileştirilmelidir.

• Üreticiler arasında pazarlama kuruluşları arasında ve üreticilerle pazarlamacılar ve işleme sanayi arasında yatay ve dikey entegrasyonu sağlamak için örgütlenme teşvik edilmelidir.

• İç ve dış pazarlama organizasyonunda kurumsal yapı, görev ve yetki dağılımının yeniden düzenlenmesi ve arz konsantrasyonunun artırılması suretiyle iyileştirilmelidir.

• Dış ticaret politikası oluşturularak buna uygun stratejiler belirlenmelidir.

• Pazarlamada vergi kayıplarını ve haksız rekabeti önleyecek ve piyasanın şeffaflığını sağlayacak düzenlemeler (ürün borsaları, zorunlu standardizasyon uygulamaları vb.) yapılmalıdır.

• Tarıma dayalı sanayilerin gelişmesi teşvik edilmelidir.

Tarım Bakanlığı’nın 2010 verilerine göre Türkiye’de 174,5 milyon dekar ekili dikili alan, 192,4 milyon dekar orman arazisi, 123,8 milyon dekar çayır ve mera alanı bulunmaktadır. Bu alanların 145,2 milyon dekarı ekili (tarla), 23,4 milyon dekarı dikili (meyveli ağaç) ve 5,9 milyon dekarı ise sebze-çiçek bahçesidir. Ekili- dikili alanların ürünlere göre dağılımına bakıldığında tahıllar % 74, endüstri bitkileri % 11, baklagiller % 8, sebzeler % 5 ve yumrulu bitkiler % 2’lik bir orana sahiptir (Uzun vd: 602).

Ülkemizde organik tarım faaliyetleri 1986 yılında Avrupa’daki gelişmelerden farklı şekilde ithalatçı firmaların istekleri doğrultusunda, ihracata yönelik olarak başlamıştır. Organik tarım ilk kez, Türkiye’nin geleneksel ihraç ürünlerinden kuru incir ve kuru üzüm ile Ege bölgesinde gerçekleştirildi.