TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR - Deneme Sınavı - 13

Tarım ürünleri ihracatı son 8 yılda %213 artmıştır. Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasına göre tarım ürünleri ihracatı; 2002 yılında 4 milyar 52 milyon dolar iken, 2010 yılında 12,7 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkemizin tarımsal ihracat yaptığı ülke ve ürün sayısında da önemli artışlar yaşanmıştır.

Ülkemiz özellikle 1997 yılından itibaren önemli miktarlarda bakliyat ithal etmiştir. 1994 yılına kadar ithalatımızın hemen hemen tamamını kuru fasulye oluştururken 1994 yılından itibaren yeşil mercimek, 1997 yılından itibaren de nohut ve kırmızı mercimek ithalatımız önemli ölçüde artış göstermiştir.

İlk yıllarda sadece 8 ürün organik olarak üretilirken 2008 yılında üretilen ürün çeşidi 247’ye ulaşmış, 9.384 üretici 141.752 hektar alanda 415.380 ton ürün elde etmiştir (Deniz, 2009: 13). 2017 yılında üretilen ürün çeşidi 214’e ulaşmış, 543.033 hektar alanda 2.406.606 ton ürün elde edilmiştir (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı).

Türkiye’de yapılan çalışmalarla 2002 yılında 90 bin hektar alanda, 310 bin ton, 150 çeşit organik ürün, 2010 yılında 510 bin hektar alanda, 1,34 milyon ton, 216 çeşit organik ürün üretilirken, 2017 yılında ise 544 bin hektar alanda, 2,40 milyon ton, 214 çeşit organik bitkisel ürün üretilmiştir.

Ülkemiz, üretim miktarında görülen artış neticesinde 2006 yılı itibariyle mısır dış ticaretinde de uzun yıllar ilk kez net ihracatçı konumuna gelmiştir. Net ihracatçı olduğumuz arpada en büyük ihraç pazarlarımız Suriye, Suudi Arabistan, Tunus ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olup buğday ihracatında ise İtalya, Yemen, Kenya, Bangladeş, Cezayir ve Irak en önemli yeri tutmaktadır. 2006 yılına kadar net ithalatçı olduğumuz mısırda ithalatımızın önemli bir kısmı Arjantin, ABD, Fransa ve Romanya’dan gerçekleştirilmiş olup pirinç ithalatımız ise büyük ölçüde Mısır, ABD ve İtalya’dan gerçekleştirilmektedir. 2006 yılında önemli ölçüde artış gösteren mısır ihracatımız özellikle Suriye, İtalya, ispanya, Fransa ve İsrail’e yönelmiş bulunmaktadır (İTO:17-19).

Ülkemiz, üretim miktarında görülen artış neticesinde 2006 yılı itibariyle mısır dış ticaretinde de uzun yıllar ilk kez net ihracatçı konumuna gelmiştir. Net ihracatçı olduğumuz arpada en büyük ihraç pazarlarımız Suriye, Suudi Arabistan, Tunus ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olup buğday ihracatında ise İtalya, Yemen, Kenya, Bangladeş, Cezayir ve Irak en önemli yeri tutmaktadır. 2006 yılına kadar net ithalatçı olduğumuz mısırda ithalatımızın önemli bir kısmı Arjantin, ABD, Fransa ve Romanya’dan gerçekleştirilmiş olup pirinç ithalatımız ise büyük ölçüde Mısır, ABD ve İtalya’dan gerçekleştirilmektedir. 2006 yılında önemli ölçüde artış gösteren mısır ihracatımız özellikle Suriye, İtalya, ispanya, Fransa ve İsrail’e yönelmiş bulunmaktadır (İTO:17-19).

Tarım ürünleri ihracatı son 8 yılda %213 artmıştır. Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasına göre tarım ürünleri ihracatı; 2002 yılında 4 milyar 52 milyon dolar iken, 2010 yılında 12,7 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkemizin tarımsal ihracat yaptığı ülke ve ürün sayısında da önemli artışlar yaşanmıştır. 2002 yılında 161 ülkeye, 1.480 ürün ihraç edilirken 2010 yılında 184 ülkeye, 1.525 ürün ihracatı gerçekleşmiştir. Tarım ürünleri ihracatımızın önemli bir kısmını oluşturan gıda maddeleri ihracatı, 2010 yılında bir önceki yıla göre %12,3, 2002 yılına göre ise %224 artarak 11,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve gıda maddeleri dış ticareti 4,5 milyar dolar fazla vermiştir. 2011 yılının ilk 9 aylık döneminde (Ocak-Eylül) ise TÜİK rakamlarına göre tarım ürünleri ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre %22 artarak 10 milyar 649 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2011, 5-6). 2011 yılında tarım sektöründe 14,5 milyar dolar ihracat ve 10,9 milyar dolar ithalat gerçekleştirilmiştir. Türkiye cari açık sıkıntısı yaşanan bir ülke olmakla birlikte tarım sektöründe 4 milyar dolar dış ticaret fazlası vermiştir.

Üç Sektör Teorisi’ne göre; ekonomik gelişmeye paralel olarak iş gücünün sektörel dağılımı tarımdan tarım dışı sektörlere, yani sanayi ve hizmetlere doğru kayar. Bu eğilim, tarımın yoğun olduğu kırsal kesimden sanayi ve hizmetlerin ağırlıklı olduğu kentlere göç olgusunu açıklar.

Tarım kavramı, son yıllardaki gelişmeler doğrultusunda kapsamı genişletilerek tarım-gıda olarak nitelendirilmekte ve bu Sektörde yaşanan tüm bu gelişmeler çiftçileri, imalatçıları, pazarlamacıları, perakendecileri, tüketicileri, mal ve ürün akışına müdahale eden hükumetleri etkilemektedir.

Türkiye’nin dünya pazarına daha fazla ve daha iyi koşullarla tarımsal ürün satması, satışlarını zaman içinde ham maddelerden işlenmiş ürünlere doğru kaydırarak artırması ve böylece dünya pazarındaki payını büyütmesi gerekmektedir. Bunun gerçekleştirilebilmesi için, sektörde yapılması gereken başlıca temel düzenlemeler şunlardır:

Gayri Safi Milli Hasıla(GSMH): Belli bir dönemde bir ülke vatandaşlarının sahip oldukları üretim faktörleri kullanılarak üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile hesaplanmış değeri olarak tanımlanır.

İhracat: Bir malın yabancı ülkelere döviz karşılığı yapılan satışıdır. Dış satım olarak da adlandırılmaktadır.

Büyümeye katkısı yönünden tarımın büyük önemi bulunmaktadır. Düşük nitelikli kırsal iş gücünün istihdamı, ürünlerin dış satımıyla döviz kazanılması,doğal kaynakların kullanımı ve korunması, yatırım sermayesi yaratılması ve işleme sanayi, tarımsal girdi sanayii, ticaret, mali hizmetler, ulaştırma, depolama vb. başta olmak üzere diğer sektörlerle güçlü etkileşim içinde bulunulması millî hasılanın büyümesine katkı sağlamaktadır.

Organik tarım; üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Organik tarımın amacı; toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır.

İthalat: Yurt dışında üretilmiş malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın alınmasıdır. Dış alım da denir.

Organik tarım ilk kez, Türkiye'nin geleneksel ihraç ürünlerinden kuru incir ve kuru üzüm ile Ege bölgesinde gerçekleştirilmiştir.

Tarım sektörünün karşılaştığı sorunlar genel olarak, dünya piyasalarındaki belirsizlik ve istikrarsızlık, haksız rekabet, tarife dışı engeller, yüksek nakliye, işlem ve vergi maliyeti, yüksek ham madde ve ara mal maliyeti, talebe uygun ve rekabetçi fiyattan ürün sunamama, pazarlama sorunları, finansman sorunları ve teşviklerin yetersizliği olarak sayılabilir.

Tarımsal ticaretin serbestleşmesi üç şekilde kendini gösterir:

Birincisi, tarım piyasalarında kamu müdahalelerinden uzaklaşılarak tam rekabet piyasasına doğru geçiştir. Bir ülkede kamu müdahalesi ile rekabetçi piyasaların oluşturacağı denge durumunda bir değişiklik yaratılması ile kaynak dağılımı etkilenmekte ve piyasa açısından optimal (ya da etkin) olmayan bir denge noktasına doğru hareket başlamaktadır. Bu durum ticaret yapan ülkelerin herhangi birisinde gerçekleştiğinde diğer ülke piyasalarının etkin çalışmasını da engelleyecektir. Bu çerçevede kaynakların etkin kullanımı için müdahalenin önlenmesi gerekir.

İkinci gösterge, ortalama gümrük tarifeleri ve sektöre yönelik yurt içi destek oranlarının azaltılmasıdır. Gümrük tarifelerinden ve yurt içi desteklerden yararlanan ülkeler diğer ülkeler karşısında haksız bir rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Bu tür uygulamalar, serbest dış ticaret politikalarının özünü oluşturan “karşılaştırmalı üstünlük” olgusunu anlamsız kılmaktadır.

Serbestleşmenin bir diğer göstergesi ise reel kurun ve reel efektif sektörel kurların zaman içinde görece istikrarlı olduğu, büyük dalgalanmaların yaşanmadığı bir ortamın varlığıdır. Reel kurların istikrarlılığı yine ticaret yapan ülkeler arası mal ticaretinde fiyat oynaklıklarının ve dolayısıyla rekabet edebilirlikte değişkenliğin bulunmadığı, karşılaştırmalı üstünlük esasına göre yürütülen ticari ilişkileri garanti edecektir

Tarım sektörü, farklı gelişmişlik düzeyine sahip tüm ülkelerde, nüfusun zorunlu gıda maddeleri ihtiyacını karşılaması, sanayi sektörüne ham madde teminetmesi, sanayi ürünlerine talep oluşturması,  milli gelire ve ihracata katkıları ile tüm sektörlerden farklı bir öneme sahiptir. Beslenme ihtiyacı her geçen gün artan dünya nüfusu sektörün gerekliliğini de arttırmaktadır.

Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) başlangıçta ekonomik işbirliği yapmak için bir araya gelmiş olmasına karşın 1 Kasım 1993 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği adını almıştır.

Cevap: D şıkkıdır.