TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL POLİTİKALAR - Deneme Sınavı - 16

Organik üretim, ekolojik sistemde hatalı uygulamalar sonrası yok olan doğal dengeyi tekrar kurmaya yönelik, insana ve çevreye dost üretim sistemlerini içermektedir. Aynı zamanda sentetik kimyasal tarım ilaçlarının, mineral gübrelerin ve hormonların kullanımını yasaklaması yanında organik ve yeşil gübreleme, toprağın muhafazası, münavebe, bitkinin direncini artırma, doğal düşmanlardan faydalanmayı tavsiye eden, tüm bu imkânların kapalı bir sistemde oluşturulmasını öneren üretimde miktar artışının yanında ürün kalitesinin de yükselmesini hedefleyen alternatif bir üretim şeklidir.

Ülkemizde açıkta sebze yetiştiriciliği Ege ve Marmara Bölgesi’nde yapılmaktadır.

Organik hayvancılık, hayvan sayısının az olduğu, uygun besleme ve barınak koşullarında buna uygun üretim ve pazarlama yöntemi ile kaliteli ürün elde edip yüksek fiyata ulaşabilen bir üretim sistemidir.

Sektörlerin iktisadi yapı içerisindeki göreceli paylarının değişme eğilimi ve yönü Alan Fisher, Colin Clark ve Jean Fourastié başta olmak üzere pek çok iktisatçı tarafından incelenmiş ve “Üç Sektör Teorisi” ile iktisat bilimine kazandırılmıştır. Üç sektör teorisine göre;

• Birinci sektör tüm tarımsal faaliyetleri (ormancılık ve balıkçılık dâhil),
• İkinci sektör endüstriyel faaliyetleri (imalat, elektrik, inşaat gibi),
• Üçüncü sektör bütün hizmetleri (ticaret, banka hizmetleri, sigorta, ulaştırma  vs.) kapsamaktadır

Sanayileşmenin erken aşamalarında kentleşme olgusu ile gelir ve nüfus artışlarının bir sonucu olarak tarım ürünleri talebinde kayda değer artış meydana gelmiş, bu eğilim de büyük toprak sahiplerinin gelirlerini önemli ölçüde arttırmıştır. Bu gelirler, toprak reformları ve vergilendirme politikaları ile sanayi sektörüne kanalize edilmiş ve sanayi sektöründe en genel biçimiyle bir üretim biriminin belli bir dönemdeki mal ve hizmet üretme kapasitesi olarak tanımlanabilen sermaye birikimini veya sermaye stokunu arttırmıştır.

Herhangi bir işte çalışan bir işçinin işten çıkarılması toplam üretim hacminde bir değişiklik meydana getirmiyor ise gizli işsizlik vardır. Bir başka deyişle gizli işsizlik, marjinal verimliliği sıfır olan işçilerin mevcut olması hâlidir.

Kalkınmada sanayiye öncelik veren ekonomistlere göre gelişmekte olan ülkeler, zaten geri olan tarımı kendi hâline bırakarak, öncelikle sanayi sektörünü geliştirmelidirler. Gelişen sanayi sektörünün arkasından tarım sektörü de yavaş yavaş canlanacak ve dinamizm kazanacaktır.

Pozitif dışsallıklar, bir mal veya hizmetin alıcı ve satıcıları dışındaki üçüncü kişilerin de söz konusu iktisadi faaliyetten fayda elde etmesidir.

Angarya uygulamalarının geçmişteki dikkat çekici örneklerinden biri 1789
İhtilali öncesinde Fransa’da yaşanmıştır. Bu dönemde köylülere ayda üç gün yol
ve köprü inşaatlarında çalışma zorunluluğu getirilmiş olup bu dönemde yapılan
yollar Fransa’nın kalkınmasına önemli katkılar sağlamıştır.

Sosyalist rejimle yönetilen ülkelerde kalkınmanın ilk dönemlerinde tarım sektöründen sanayi sektörüne kaynak transferi suretiyle iktisadi kalkınmanın gerçekleştirilmesine ve planlı bir şekilde uygulanmasına çalışıldığına tanık olunmuştur. Bu rejimin hakim olduğu ülkelerde tarımdan sanayiye kaynak transferi, tarımsal üretimin belirli bölümleri, piyasa fiyatlarının çok altındaki meblağlardan kamu kuruluşlarına zorunlu olarak teslim edilmesi şeklinde hayata geçirilmiştir.

1917 Ekim ihtilalini izleyen 40 yıl boyunca Sovyet Rusya’da kalkınmanın ağır yükü, bu zorunlu teslimlerle tarım sektörüne yüklenmiştir.

Eksojen kalkınma yaklaşımına göre kalkınma gelişmiş bölgelerden geri kalmış bölgelere (merkezden çevreye) doğru yayılma gösterir ve dışsal olarak belirlenir.

Marjinal Verimi Sıfır, Sonsuz Esnek Tarımsal İş Gücü Arzı: Kırsal alanda yaşayan nüfus fazladır. Bu nedenle de emek arzı sonsuz esnektir. Tarım sektöründe reel ücretler sabittir ve iş gücünün marjinal verimliliği sıfıra yakındır. Dolayısıyla da belirli miktardaki iş gücünün tarım sektöründen sanayi sektörüne kaydırılması toplam üretimi azaltmamaktadır.

Harris-Todaro modeli Lewis modelinde yer almayan bir unsuru ekler;
modelde göç etme kararı ücretin yanı sıra işsizlik olasılığına da dayanmaktadır.
Kırsal kesimden kente göç ve sorunları üzerine kurulu olan Harris-Todaro modeline göre ekonomide denge, kentsel kesimdeki ücretlerin kırsal kesimdeki emeğin marjinal verimine eşit olduğu noktadadır.

Geleneksel tarım üretiminde temel girdiler toprak ve iş gücünden oluşmakta, buna bağlı olarak da emek yoğun üretim teknikleri kullanılmaktadır. Geleneksel yapıdaki tarımsal üretim, toprağın ve iş gücünün nicelik ve niteliğine diğer taraftan da iklim koşullarına bağlı olarak gerçekleşmektedir.

Tarımda makineleşmenin artması emeğin önemini, diğer ara girdiler içerisinde yer alan gübreleme, tohum, ilaç ve sulama tesislerinin gelişmesi ise toprağın ve hatta iklimin önemini azaltmaktadır. Tarımda makineleşmenin gelişmesi üretim faktörleri arasındaki ikame imkânlarını artırmakta, üretimin ve verimliliğin yükselmesini sağlamakta, diğer taraftan da istihdam ve gelir dağılımı üzerinde önemli tesirler meydana getirmektedir.

Bitkisel üretimde önemli girdilerden biri olan tarımsal mekanizasyon araçları; tarımsal üretimde iş gücü verimliliğini artıran, maliyetleri düşüren, modern üretim teknolojilerinin kullanılmasını ve işlemlerin zamanında, isteklere uygun şekilde yapılmasını sağlayan, ürün kalitesini ve verimini artıran, önemli bir tarımsal üretim girdisidir.

Sanayi ve hizmet sektörlerinde üretim sürekli ve dönüşüm hızlı olduğundan iş gücü verimliliği tarım sektörüne oranla yüksek olmaktadır. Tarımda makineleşmenin ve teknoloji kullanımının yaygınlaşması, ekilen arazi başına elde edilen ürünün artmasını sağlar. Bunun sonucunda ise hem üretim miktarında hem de verimlilikte artış ortaya çıkar. Verimlilikteki bu artışı sağlayan faktör sadece sermayenin marjinal verimliliğinin artması değil bunun yanı sıra emek ve toprağın da marjinal verimliliklerinin artmasıdır.

Tarımsal üretimde sermaye girdisinin artırılması bu faktörün verimliliğini yükseltirken mekanik ve biyolojik gelişmeler sayesinde diğer üretim faktörlerinin verimliliklerinde de artışa neden olmaktadır. Bunun temel nedeni ise teknolojik gelişmelerin emek, sermaye ve toprak arasında ikameye olanak tanımasıdır.

Türkiye tarımında makineleşme ve teknoloji kullanımı üç farklı dönemde yaygınlaşmıştır. Bunlardan birincisi Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra tarımın modernleştirilmesine yönelik teşvik politikalarının uygulandığı dönemdir. Ancak tarımda makineleşmeye yönelik uygulanan bu teşvik politikalarındaki bazı yanlışlıklar, paradoksal olarak makineleşmeye ilişkin tartışmaları alevlendirmiştir. Tarımda makineleşmenin yaygınlaştığı diğer bir dönem ise İkinci Dünya Savaşı sonrasıdır. Özellikle Demokrat Parti iktidarıyla bu sektörde muazzam bir makineleşme gerçekleşmiş ve üretim artışı nedeniyle tarım sektöründe  önemli ölçüde refah artışı söz konusu olmuştur. Üçüncü dönem ise 2000’li yıllara denk düşmektedir. Türkiye’nin tarım aletleri ve makineleri imalat sektöründeki gelişmelerin de etkisiyle tarım sektöründe makineleşme düzeyi giderek yükselmektedir.

1948’den sonra traktörler ve tarımda üretkenliği artıracak sulama ve tohum ıslahı gibi diğer yatırım projeleri Türkiye’de uygulanmaya başlamıştır. Ancak bu sürecin gerçek boyutları 1950’den sonra ortaya çıkmıştır.