TARIM ALET VE MAKİNALARI

Uzun yıllar pullukla aynı derinlikte sürülmesinden dolayı toprak içinde belirli bir derinlikte oluşan sert yapıya taban taşı denir. Bitki köklerinin derinlere gitmesine ve derinlerdeki nemin yukarı çıkmasına engel olur.

Toprak erozyonu daha çok rüzgâr ve su gibi etmenlerle gerçekleşmektedir. Erozyonun önlenmesi için toprak işleme tekniği yönünden yapılması gerekenler vardır. Bunlardan en bilineni eğimli tarlalarda toprağın meyile dik yönde işlenmesidir. Böylece oluşturulan enine çiziler yüzey akışını yavaşlatır. Yine eğime dik yönde 30-40 cm genişliğindeki bantlara yapılan ekimler de hem rüzgâr hem de yağmur erozyonunu önleyecektir. Bunun yanında eğimli arazilerde suyun akışını engelleyecek teraslar oluşturulması, rüzgârın hızını azaltacak pürüzlü yüzey oluşturacak şekilde büyük kesekler bırakacak şekilde sürüm yapılması, toprağın döndürülmeden işlenmesiyle bitki artıklarının yüzeyde bırakılması erozyonun önlenmesi için uygulanması gereken yöntemlerdir.

Tohum yatağı hazırlama amacıyla kullanılan tarım alet ve makinaları toprağa 4 şekilde etki ederler.

Toprağın Parçalanması

Toprak işleme aletleri; toprakta bitkilerin gelişimini olumsuz etkileyen ve hassas işleyici organları olan ekim makinalarının etkin çalışmasını bozabilecek 50 mm’den büyük kesekleri, ayrıca erozyona neden olacak 1 mm’den küçük tozlaşmış parçacıkları oluşturmadan, toprağı belirli oranda parçalamalıdır.

Toprağın Döndürülmesi

Toprağın döndürülerek işlenmesi ile uzun yıllar alet ve makinalarla işlenen toprak üst tabakasının giderek bozulan strüktürünün derindeki topraklarla karıştırılarak düzeltilmesi ve yüzeyde bulunan bitki artıklarının toprağa gömülerek çürümesinin sağlanması amaçlanır.

Toprağın Kabartılması

Toprak içindeki boşlukların su ve hava dengesinin sağlanması için yapılır. Toprağın kendi ağırlığı, uzun dönemlerde işlenmemesi ya da traktör gibi makinalarla çiğnenmesi sıkışmalara, topraktaki havanın dışarı çıkmasına ve bu durumda da mikroorganizmaların fonksiyon yapmamasına neden olur, toprağın canlılığı kaybolur.

Toprağın Karıştırılması

Bitkiler için gerekli besin maddelerinin toprağın her yerinde eşit miktarlarda bulunabilmesi için toprağın karıştırılması gereklidir.

Toprak işleme alet ve makinaları ile toprak işlendikten sonra tarla yüzeyinin düzgün olması, daha sonra yapılacak işlemleri azaltır ve kolaylaştırır. Engebesi fazla toprak yüzeyi daha sonra başka bir aletle düzeltildiğinde kurumuş olan kesekler tarla üzerindeki çukurları doldurur. Buraya düşen tohumlar diğerlerinden geç çimlenir ve dolayısıyla tarladaki bitkiler aynı zamanda olgunlaşamaz.

Uç Demiri kulak ile birlikte pulluğun aktif yüzeyini meydana getirir. Toprağı yatay olarak keserek sürülmemiş tarla toprağından ayırır, toprağı yatay ve düşey yönde hareket ettirerek kulak üzerine doğru iter.

Taban Demiri
Toprak işleme sırasında uç demiri ve kulak tarafından kesilen ve devrilen toprak şeridinin oluşturduğu direnç, pulluk aktif yüzeyini çizi tabanına ve çizi duvarına itmeye çalışır. Pulluğun bu kuvvetleri dengeleyebilmesi için çizi duvarına doğru yerleştirilmiş taban demirinden yararlanılır. Taban demiri, çizi tabanı ile temas halinde olan uç demiri keskin kenarı ile birlikte bir düzlem oluşturarak pulluğun sağa sola kaçmasını ve derine batmasını engelleyerek dengeli çalışmasını sağlar. Gövde sayısı fazla olan kulaklı pulluklarda bu görevi sarhoş tekerlek yapar, sürüm sırasında topraktan gelen ve pulluğu yana doğru itmeye çalışan kuvvetleri yalpalayarak dengeler, pulluğun devrilmesini önler.

Döner kulaklı pulluklar düz sürüm yapmak için kullanılırlar (Şekil 4.8). Tarlanın düz sürüm yöntemiyle işlenmesi ekimden hasata kadar olan tarımsal işlemlerde makina kullanımını kolaylaştırır. Özellikle salma sulama yapılan arazilerde kullanılırlar. Parsel başlarında dönme mesafesinin kısa olması nedeniyle tercih edilirler, ayrıca iş verimi ve gerekli işgücü açısından da olumlu etkiye sahiptirler. Normal kulaklı pulluklara göre gövde sayısı iki kat fazladır. Bu nedenle hem pahalıdırlar ve hem de ağır olduklarından ancak büyük güçlü traktörlerle çekilebilirler.

Ülkemizde en çok kullanılan derin toprak işleme makinası dipkazandır. Pullukla her yıl aynı derinlikte işlenen topraklarda bu işleme derinliğinin altında taban taşı denilen sert bir tabaka oluşur. Bu tabaka toprağın üst kısmındaki suyun derinlere sızmasını engeller ve
böylece toprağa düşen yağışların yüzeyde akmasına, erozyona neden olur. Aynı zamanda bitkilerin köklerinin derinlere gitmesini engeller ve dolayısıyla bu tabakanın altındaki besin maddelerinden yararlanılamamasına neden olur. Bu olumsuzluklardan dolayı taban taşının dipkazan gibi derin sürüm yapabilen makinalarla kırılması gerekir (Şekil 4.9). Dipkazanlar, sabit uç demirli ve titreşimli uç demirli olarak imal edilebilmektedirler. Dipkazanlar, 50-60 cm’ye
varan derinliklerde işleme yaparlar ve büyük güçlü traktörler gerektirirler.

Bahçe pullukları, traktörün yan tarafında, genellikle ağaçların gövdesine temas eden bir duyarga yardımıyla otomatik ya da hidrolik olarak kolayca sağa ya da sola doğru kaydırılarak gövdelerine zarar vermeden ağaçların diplerinde yetişen yabancı otları yok etmede kullanırlar

Kültüvatörler; toprağı yırtarak kabartan, devirmeden işleyen; havalandıran, yabancı otları kesen ve köklerini yüzeye çıkaran, tarladaki kesekleri parçalayan makinalardır.

Kültüvatörlerin, tarla kültüvatörleri, ot yolucular (rod weeder) ve ark açma, boğaz doldurma (lister) olarak değişik tipleri bulunmaktadır. Çizel olarak da adlandırılan ağır tarla kültüvatörleri anızlı tarlalarda toprağı devirmeden, alt üst etmeden işlemede kullanılırlar. Kültüvatörler bir çatıya eşit aralıklarla sabit, yaylı ya da yarım yaylı biçimde bağlanmış ayaklardan ve bunların ucuna bağlı uç demirlerinden oluşur ve genellikle uç demirlerinin şekilleriyle dar uç demirli ve kazayağı uç demirli kültüvatör olarak tanımlanırlar.

Toprağı 5-10 cm derinlikte yüzeysel olarak işleyen bu makinalar; toprağı yeterince parçalayarak tohum yatağı hazırlamak, nadasa bırakılmış tarlalarda yabancı ot mücadelesi yapmak, toprak yüzeyindeki bitki artıklarını veya gübreyi toprağa gömmek, yağışlardan ve sulamadan sonra yüzeyde oluşan kaymak tabakasını kırarak toprak nemini korumak için kullanılırlar.

İşlevleri yönünden birbirine benzeyen kültüvatörler ve tırmıklar ile merdaneler ve tapanlar bu grupta yer alan makinalardır. Tapanlar toprağın üst yüzeyini, fazlaca bastırmadan düzeltmek ve küçük kesekleri parçalamak için tapanlardan yararlanılır. Böylece, topraktaki kılcal boruların yapısı bozularak nemin buharlaşması engellenir.

Taban taşı: Uzun yıllar pullukla aynı derinlikte sürülmesinden dolayı toprak içinde belirli bir derinlikte oluşan sert yapıdır ve bitki köklerinin derinlere gitmesine ve derinlerdeki nemin yukarı çıkmasına engel olur.

Toprağın furda yapısını, yağmur damlacıklarının mekanik çarpma etkisi, ticari gübrenin içinde bulunan Na ve Cl iyonlarının miktarı ile insan, hayvan ve makinaların toprağı sıkıştırması olumsuz yönde etkilemektedir.

Toprak işlemede etkili faktörlerden biri de işleme derinliğidir. Bu derinlik anız bozmada 6-12 cm, asıl sürümde 15-25 cm arasındadır.

Toprağın fazla derin olmadan işlenmesi daha kolaydır ve giderler de daha düşük olur. Ancak, toprağın tozlaşarak erozyona uğramasına, besin maddelerinin yıkanması sonucu verimsizleşmesine, kısa sürede taban taşı oluşmasına ve yabani otların yeterince yok edilememesine neden olur.

Toprak işleme sırasında bir direnç kuvveti ortaya çıkmaktadır. Bu direnç kuvveti; toprağın cinsine (kum, silt, kil oranlarına), özgül ağırlığına, nem içeriğine, sürtünme özelliğine; işleme yapan aletin işleme derinliğine, genişliğine, ilerleme hızına, keskinliğine, yapısına, çeken makina ile bağlantı durumuna ve her üç düzlemdeki ayarlarına göre değişmektedir

Erozyonun önlenmesi için toprak işleme tekniği yönünden yapılması gerekenler vardır. Bunlardan en bilineni eğimli tarlalarda toprağın meyile dik yönde işlenmesidir. Böylece oluşturulan enine çiziler yüzey akışını yavaşlatır. Yine eğime dik yönde 30-40 cm genişliğindeki bantlara yapılan ekimler de hem rüzgâr hem de yağmur erozyonunu önleyecektir. Bunun yanında eğimli arazilerde suyun akışını engelleyecek teraslar oluşturulması, rüzgârın hızını azaltacak pürüzlü yüzey oluşturacak şekilde büyük kesekler bırakacak şekilde sürüm yapılması, toprağın döndürülmeden işlenmesiyle bitki artıklarının yüzeyde bırakılması erozyonun önlenmesi için uygulanması gereken yöntemlerdir.

Toprağın Kabartılması, toprak içindeki boşlukların su ve hava dengesinin sağlanması için yapılır.

Pullukla işlenen toprak, yağmur ve kar sularını kolay geçirir, nemi iyi tutar, havalanma durumu iyileşir ve bitki köklerinin uzamasına fazla direnç göstermez

Tahtavari Sürme, sürüm yapılacak tarla dar ve uzun parsellere ayrılır. Parselin tam ortasından girilir, parsel sonunda parselden çıkılıp boşta dönülen, daha sonra sağa doğru dönülüp tekrar parsele girilerek açılan ilk çizinin yanından işlemeye devam edilen yöntemde, tarlanın ortasında bir sırt oluşturulduğundan bu sürüm şekline, balıksırtı sürme yöntemi denir.

Kültüvatörler; toprağı yırtarak kabartan, devirmeden işleyen; havalandıran, yabancı otları kesen ve köklerini yüzeye çıkaran, tarladaki kesekleri parçalayan makinelerdir.