TARIM ALET VE MAKİNALARI

Tarımda makina kullanımının yaygınlaşmasına neden olan birçok etken vardır. Rasyonel ve ekonomik koşullar yanında çiftçilerin itibar görme isteği de makinalaşmayı etkiler. Bir tarım makinası gerçekten tarımsal faaliyetlerde kullanılmak için satın alınabileceği gibi, toplumda elde edilecek gelirlerle satın alınabilecek lüks bir eşya olarak da görülebilmektedir. Bu nedenle I, II ve III seçeneklerinin hepsi tarımda makine kullanımının yaygınlaşmasına neden olur.

Tarımsal mekanizasyon kriterleri; toplam tarım alanı başına düşen traktör motor gücü, traktör başına düşen tarım alanı, 1000 ha’lık tarım alanına düşen traktör sayısı, traktör başına düşen ekipman miktarı, birim alana düşen mekanik enerji miktarı, birim alana düşen elektrik enerjisi tüketimidir. Traktör başına düşen işçi sayısı bu kriterler arasında yer almamaktadır.

I seçeneği, birim zamanda işlenen alan (dekar/saat) olarak tarlada ilerleyerek iş yapan makinalar için iş başarısı değeridir. II seçeneği durarak çalışan makinalarda birim zamanda işlenen ürün miktarıdır. III seçeneği hayvancılık işletmelerinde, ekipman veya aracın birim zamanda belli uzaklığa taşıyabileceği ürün miktarıdır

Toprağın, killi veya kumlu olması gibi yapısal özellikleri, içerdiği organik madde miktarı, yüzeydeki bitki örtüsü durumu, nem değeri ve yapışkanlığı, yüzeyinin düzgünlüğü gibi birçok etmen makinaların çalışmasını etkiler. Kimyasal gübre miktarı ise bu faktörlerden biri değildir.

Traktörle çalıştırılan makinalar, traktörün çeki kancası, kuyruk mili veya kasnak düzeninden aldıkları güç ile iş yaparlar. I, II ve III seçenekleri traktörle ilgilidir

Traktör seçimindeki işletme özellikleri, eğimli arazilerde fren donanımı güçlü olmalıdır. Killi ağır toprakların işlenmesinde dönme momenti büyük olmalıdır. Kullanım süresi yüksek traktörler seçilmelidir. Tamir ve bakım masrafları düşük olmalıdır. İşletmede bulunan ekipmanlara traktörün uygunluğu önemlidir.

II, III ve IV seçenekleri traktör seçiminde etkilidir. Ancak I seçeneği traktör seçiminde traktörün teknik ve işletme özellikleri açısından bir seçim kriteri değildir.

Tarım makinalarında masraflar sabit ve değişken olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit masraflar olarak, amortisman, faiz, sigorta, koruma ve vergi masraflarıdır. Değişken masraflar olarak ise yakıt ve yağ, bakım ve onarım, personeldir.

Uluslararası birimler sisteminde kuvvet birimi olarak, Newton (N) kabul edilmiştir. Bir maddenin yoğunluğu, onun kütlesinin hacmine bölümü ile hesaplanır. Uluslararası birimler sisteminde güç birimi olarak Watt (W) seçilmiştir. Bar, bir hacim birimi değil, bir basınç birimidir.
Bar (bar) = 100000 N/m2 = 10 N/cm2 = 1000 mbar

Uluslararası sistemde: iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joul kullanılmaktadır. 1 Newton’luk bir kuvvet etki ettiği cisme kendi doğrultusunda 1 m yol aldırıyorsa, yapılan iş 1 jul ’dur. 1 BGh, gücü 1 BG olan bir makinanın 1 saat çalışması ile yaptığı işi belirtir. 1 kWh, gücü 1 kW olan bir makinanın 1 saat çalışması ile yaptığı işi belirtir. Kcal, normal atmosfer basıncında 1 dm3 suyun sıcaklığını 14,5°C’den 15,5°C’ye çıkarmak için gerekli ısı miktarıdır. Saniyede yapılan iş 1 jul ise, güç 1 Watt’tır.

Ekim nöbeti, aynı arazide her yıl aynı bitkilerin yetiştirilmeyip örneğin 2-4 yılda bir farklı bitkilerin yetiştirilmesine münavebe denir.

Birim alana düşen elektrik enerjisi tüketimi, elektrik enerjisinin yoğun olarak kullanıldığı içsel tarım kesiminin (hayvancılık işletmeleri ve seralar); diğerleri ise bitkisel üretimin mekanizasyon düzeyini açıklar.

Birim alandaki traktör yoğunluklarına göre, Marmara, Ege bölgeleri en yüksek, Güneydoğu Anadolu bölgesi ise en düşük değerlere sahiptir. Birim alanda kullanılan güç değeri yönünden Marmara ve Ege bölgeleri 4,91 kW/ha ve 4,69 kW/ha ile en yüksek değerlerdedir. Orta kuzey, Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Orta güney bölgeleri Türkiye ortalamasının altında, Akdeniz ve Karadeniz bölgeleri ise bu değerin üzerindedir.

Tarım işlemlerinde kullanılan tüm makina ve ekipmanlar için kuramsal ve gerçek iş başarıları ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Bu iki değerin birbirine yaklaşması makinanın yapısal kapasitesinin olabildiğince iyi kullanıldığının göstergesidir. Burada belirleyici faktör, günlük çalışmada ne kadar çalışıldığı olduğundan bir zamandan yararlanma katsayısı dikkate alınmalıdır. Makina ile çalışmada, makinanın işleyici organlarının bizzat iş yaptığı, boşta çalışmaların dikkate alınmadığı sürenin gerçek çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranına zamandan yararlanma katsayısı denir.

Tarlada ilerleyerek iş yapan alet ve makinalarda alan iş başarısı, makinanın çalışma genişliği, çalışma hızı, çalışma süresi ve zamandan yararlanma katsayısına bağlıdır. Tarladaki ürünün verimi ise, sabit konumda iş yapan makinalarda ürün iş başarısını etkileyen faktörlerden biridir.

Tarım makinaları ile çalışmada, masraflar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir.
-Sabit masraflar: Amortisman, faiz, sigorta, koruma, vergi.
-Değişken masraflar: Yakıt ve yağ, bakım ve onarım, personel.

Makinanın satın alma fiyatının kullanma süresine dağılımına amortisman denilmektedir. Koşullara göre çok az değişmekle birlikte makinanın ömrünün ve yıllık çalışma süresinin önceden saptanması gerekmektedir. Tarım makinalarının ömürleri, yıl içinde çalışma süresine bağlı olarak değişmektedir. Tarım makinalarının amortisman masrafı genellikle doğru hat yöntemiyle hesaplanır.

Entansif tarım modern yöntemlerle yapılan tarımdır. Toprak koruma ve toprak ıslahı ancak büyük makinalar yardımı ile yapılır. Münavebe, ekim nöbeti demektir. Radyan açı birimidir. Tarım sektörüne ilişkin karşılaştırmalara göre, Türkiye’de traktör başına düşen tarım arazisi, Avrupa Birliğinden fazladır.

Bir çemberde yarıçapa eşit yayı gören merkez açısının büyüklüğü anlamına gelen Radyan, açı birimidir.

Kırsal nüfus başına tarımsal üretim değeri bir ülkenin sosyo-ekonomik gelişmişliğini ölçmede kullanılır. Diğer kriterler ise tarımsal mekanizasyon düzeyini ölçmede kullanılır.