TARIM ALET VE MAKİNALARI

Basınç, birim alana etki eden kuvvettir.

Tarım işleri şu üç önemli koşula bağlı olarak yapılır:

• İnsanlar ve makinalar bir iş yapmak için belirli bir alanda hareket etmek zorundadırlar. Bu açıdan bakıldığında tarımda, herhangi bir fabrikanın seri imalat bandındaki durumdan tamamen farklı bir çalışma sözkonusudur.

• Tarımcının işlediği materyal toprak, bitki ve hayvan gibi canlı varlıklardır. Bunların etkisi altında yapılan her iş daima biyolojik gelişmelere bağlı olmaktadır.

• Tarımdaki bütün olaylar doğrudan veya dolaylı olarak iklim koşullarına bağlıdır. Meteorolojik koşullar tarımsal üretimde çok etkili olan ve önceden tahmin ve kontrol edilemeyen önemli bir faktördür.

Rasyonel bir tarım yapılabilmesi için makina varlığının çiftlik arazisi büyüklüğüne uygun büyüklükte olması gerekir. Bu durum sürekli sabit kalmaz. Makinaların sayısı arttıkça, ya da eski makinaların yerine daha verimli makinalar geldikçe arazinin de büyümesi istenir. Arazi genişletilmesi her zaman olanaklı değildir. Bu durumda ekstansif tarımdan entansif tarıma geçilmesi gerekir.

Yapılacak tarımsal işin büyüklüğü ve ne tür bir iş olduğuna göre çok değişik tiplerde imal edilebilen makinaların seçiminde aşağıdaki özellikler göz önünde bulundurulmalıdır:

1-Gereksinim ve çiftlik koşulları,

2-Ekonomik koşullar,

3-Makinanın sağlam yapısı,

4-Birden fazla makina alınması,

5-Servis ve yedek parça durumu.

Traktörlerin seçiminde aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır:

1. Teknik özellikler:

• Bunların başında güç değeri gelir. Traktör motor gücü ile traktörün kuyruk milinde ve çeki kancasında verebileceği güç çok önemlidir.

• Traktörün ağırlığı, bu ağırlığın ön ve arka akslara dağılımı bir başka önemli teknik özelliktir.

• Tekerleklerin traktör performansı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Geniş lastikler toprağı daha az sıkıştırırlar ve toprağa daha iyi tutunurlar.

• Arkasında çalıştırdığı ekipmanların çalıştırılmasında traktörlerin hidrolik sisteminden yararlanılır. Burada önemli olan hidrolik sistemin en az 20 L/ min debiye sahip olmasıdır.

• Traktör, arkasına takılan ekipmanların ve traktör çevresinde bulunabilecek kişilerin sürücüler tarafından rahatça görülebileceği görüş yeteneğine sahip olmalıdır.

• Traktör, değişik çalışma koşullarına uygun hız değerlerini verebilecek sayıda yeterli vites kademesine sahip olmalıdır. Tarımda 1-20 km/h hız aralığında çalışmalar söz konusudur.

İşletme özellikleri:

• Eğimli arazilerde; çift çeker de denilen dört tekerleği muharrik, ağırlık merkezinin yerden yüksekliği az, iz genişliği fazla, fren donanımı güçlü traktörler seçilmelidir.

• Killi ağır toprakların işlenmesinde daha güçlü ve dönme momenti büyük traktörler kullanılır.

• Monokültür bitkisel üretim yapılan işletmelerde işlerin en yoğun olduğu dönemdeki güç gereksinimi dikkate alınır.

• İşletmede mevcut bulunan ekipmanlara uygun traktör satın alınmalıdır.

• Polikültür tarım yapılan işletmelerde traktörler birçok değişik ekipmanı çalıştırabilecek özelliklerde olmalıdır.

• Traktörler yılda en az 800-1000 saat kullanılmalıdır. Kullanım süresi arttıkça işletme masrafları azalacaktır.

• Traktörlerin en önemli özelliklerinden biri de tamir ve bakım masraflarının düşük olması gerekliliğidir.

Tarım makinaları ile çalışmada, masraflar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:

1. Sabit masraflar: Amortisman, faiz, sigorta, koruma, vergi.

2. Değişken masraflar: Yakıt ve yağ, bakım ve onarım, personel.

Değişken masraflar: Yakıt ve yağ, bakım ve onarım, personel.

Tarımsal üretim için daha az insan işgücü harcanarak üretimi kolaylaştırmak amacı ile geliştirilen çeşitli tarım makinalarının yararları şöyle sıralanabilir (Mutaf, 1984):

• Tarım makinaları, insan işgücü yerine hayvan işgücünden, bunun yetmediği durumlarda motor gücünden yararlanma olanağı vermektedir.

• Bir işçi belirli bir işi makina kullanarak daha kısa zamanda yapabilir, birim zamanda daha fazla iş yapılabilir.

• Toprak işleme, ekim ve hasat benzeri tarımsal işlemler makinalar ile daha kaliteli yapılabilir, dolayısıyla insan işgücüne karşılık daha fazla gelir elde edilebilir.

• Makina ile işlemler daha kısa sürede bitirilir, dolayısıyla tarım ürünleri elverişsiz hava koşullarının etkisinden korunabilir.

• Toprak koruma ve toprak ıslahı çalışmaları ancak büyük makinalarla yapılabilir.

• Makinalaşma, verimi düşük topraklardan yararlanma olanağı sağlamaktadır.

• Makinalaşma ile insanın iş yapma kapasitesi arttığından tarımsal üretimde çalışan nüfus miktarı azaltılabilecek, sonuçta nüfusun büyük bir kısmı endüstri kesiminde istihdam edilebilecek ya da hizmet sektörü gibi diğer bir iş alanına geçebilecektir. Endüstrinin gelişmesi ise yaşam standartlarının yükselmesine yardımcı olacaktır.

• Endüstri için gerekli tarımsal hammaddelerin üretimi sağlanmaktadır.

Birim alandaki traktör yoğunluklarına göre, Marmara, Ege bölgeleri en yüksek, Güneydoğu Anadolu bölgesi ise en düşük değerlere sahiptir.

Alan ve hacim birimleri: Uzunluk birimleri ile belirlenmektedir. Alan birimlerinde büyüme ve küçülme, uzunluğun karesi ile; hacim birimlerinde ise uzunluğun küpü ile orantılıdır. Uluslararası sistemde: iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joule) kullanılmaktadır. Bir maddenin yoğunluğu, onun kütlesi ve hacmi yardımı ile hesaplanır. Doğru yanıt E'dir.

Uluslararası sistemde, iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joule) kullanılmaktadır. Kilopoundmetre (kpm),ş, enerji ve ısı miktarı için kullanılan diğer birimlerdendir. Kilopound (kp), 1 kg’lık kütleye etki ettiğinde ona yerçekimi ivmesi (9,81 m/s2) kadar ivme kazandıran büyüklüktür. Uluslararası birimler sisteminde, açı birimi olarak radyan (rad) kabul edilmiştir. Açı birimi olarak derece (°), dakika (‘) ve saniye (“) birimlerinin kullanılabileceği de öngörülmektedir. Radyan, bir çemberde yarıçapa eşit yayı gören merkez açısının büyüklüğüdür. Uluslararası birimler sisteminde güç birimi olarak Watt (W) seçilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Tarımsal Mekanizasyon; insanları ve biyolojik malzemeleri göz önünde tutarak bitkisel ve hayvansal üretimde kullanılan alet, makina sistem ve teknolojilerin; mekanik, elektronik ve ergonomik ilkelere göre en uygun tasarımlarını ve üre­timlerini gerçekleştiren; bu unsurların en uygun kullanımını sağlayan ve enerji gereksinimlerini saptayan; yenilenebilir enerji kaynaklarının tarımda kullanım olanaklarını geliştiren çok disiplinli bir bilim dalıdır. Mekanizasyonda asıl olarak ilkel tarım yapılan işletmelerde gelişmiş tarım tek­niklerinin uygulanması amaçlanmaktadır. Mekanizasyon kapsamında, tarımsal elektrifikasyon, tarımsal otomasyon ve tarımsal motorizasyon uygulamaları söz­ konusudur. Tarımsal mekanizasyon ile insan iş gücünün verimliliğinin artırılması ve böylece işin maliyetinin azaltılması amaçlanmaktadır. Mekanizasyonun diğer bir yararı da tarım işlerini kolaylaştırarak tarımın karakterini değiştirmesi ve ge­nellikle güç olan tarımsal işleri, çalışanları daha az yoran ve çekici bir iş haline dönüştürmesidir. Doğru yanıt E'dir.

Birim alandaki traktör yoğunluklarına göre, Marmara, Ege bölgeleri en yüksek; Güneydoğu Anadolu bölgesi ise en düşük değerlere sahiptir. Doğru yanıt E'dir.

Satın alınacak herhangi bir tarım makina­sı çiftliğin mevcut durumuna ve gelecekteki gelişmelere uyumlu olmalıdır. Makina kapasitesi gereksinimden küçük olduğunda işlerin kısa sürede ta­mamlanabilmesi için makina fazla çalıştırılır ve dolayısıyla kullanım ömrü azalır. Tersi durumda da makina için atıl bir kapasite söz konusu olacaktır. Yetiştirilecek bitki cinsine uygunluk makina seçiminde belirleyici bir diğer faktördür. Bu özellik ekim, hasat, harman, temizleme işlemlerinde kulla­nılan makinalar için oldukça önemlidir. Makina seçiminde ekonomik koşullar çoğunlukla be­lirleyici faktör olmaktadır. Tasarruf etme düşüncesi nedeniyle teknik açıdan yetersiz makinalar satın alınabilir. Genelde fiyatı yüksek makinaların mal­zeme ve işçilik yönünden daha kaliteli olduğu söylenebilir. Satın alma sıra­sında makinanın fiyatının düşük ya da yüksek olması yerine makinanın etki derecesinin yapılacak masrafı karşılayıp karşılayamaması seçimde belirleyici olmalıdır. Öte yandan, makinanın sağlam yapısı, makinanın uzun ömürlü olmasını sağlar ve daha az tamir bakım masrafı ortaya çıkar. Tarım alet ve makinalarının sağlamlığı konusunda bağımsız kuruluşlardan alınan raporlar incelenebilir. Makina­ların kullanımı kolay, kumanda ve ayar düzenleri etkili olmalıdır. İşletmede aynı iş için birden fazla makina kullanılması gerekiyorsa bunların aynı tip ve marka olmasına çalışılmalıdır. Özellikle traktör ve diğer motorlu araçlarda tamir ve bakım yapılması ve yedek parça sağlanması açısından bu durum oldukça önemlidir. Servis ve yedek parça durumu açısından, makinalar arasında büyük farklar yok ise satın almada yedek parçası kolay bulunan, bakım ve tamir servisi olan işletmeye yakın mesafede olan satıcılar tercih edilmelidir. Doğru yanıt D'dir.

Traktörler yılda en az 800-1000 saat kullanılmalıdır. Kullanım süresi arttık­ça işletme masrafları azalacaktır. Doğru yanıt A'dır.

Tarımsal alanda traktör, biçerdöver gibi makinalarda güç temini için kullanılan içten yanmalı, içten patlamalı ve elektrikli motorlar için sözkonusudur. Yakıt masrafları, kullanılan makinanın büyüklüğü, yapısı, yaşı, çalışma sırasındaki yük­lenme durumu ve çalışma hızları ile değişmektedir. Genel bir yaklaşım olarak eski makinalar yenilere oranla daha fazla yakıt tüketirler. Doğru yanıt B'dir.

Traktörle çalıştırılan makinalar, traktörün çeki kancası, kuyruk mili veya kas­nak düzeninden aldıkları güçle iş yaparlar. Makinanın çeki kuvveti (F), tarlada çekilerek çalıştırılan makinalar için; top­lam iş genişliği (m) ve birim iş genişliği başına düşen özgül çeki direnci (kN/m) değerine göre değişir. Özgül çeki direnci, toprağı derinden işleyen makinalarda daha yüksek (örneğin diskli anız bozma pulluğunda 250 kN/m), toprak üzerinde yuvarlanan makinalarda daha düşük (traktörle çekilen üniversal ekim makinasın­da 60 kN/m) değerlerdedir. Traktörler için çeki gücü yanında kuyruk mili gücü, hidrolik güç ve kasnak gücü çıkışları da söz konusudur. Günümüzde toprak frezesi gibi birçok tarım makinası bir mafsallı şaft aracılığıy­la traktör kuyruk milinden alınan hareketle çalıştırılmaktadır. Devirmeli tip tarım arabalarının kasalarının kaldırılmasında traktör hidrolik gü­cünden yararlanılır. Doğru yanıt B'dir.

Bazı kazalar ve yangın dikkate alınarak makinalar sigorta ettirilir. Ortalama ola­rak sigorta masrafı makinanın satın alma fiyatının % 0,2’si kadar alınabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Ölçülen büyüklüğün özelliğine ve ölçümde aranan duyarlılık derecesine göre çeşitli birim sistemleri kullanılmıştır.

Uluslararası Birimler Sistemi SI (Systeme International d’Unites) tarafından kabul edilen temel birimler Çizelge 1.1’de görülmektedir.

Uluslararası Birimler Sistemi SI (Systeme International d’Unites) birimleri:

Buna göre doğru cevap: A'dır.