TARIMDA MAKİNALAŞMA

Kuvvet: Uluslararası birimler sisteminde kuvvet birimi olarak Newton (N) kabul edilmiştir. Kuvvetin etkisi ile iş yapılmakta veya hareket eden cismin hızı değişmektedir.

 1 Newton (N): 1kg’lık kütleye etki ettiğinde ona 1 m/s²’lik ivme kazandıran büyüklüktür.

 1 Kilopound (kp): 1 kg’lık kütleye etki ettiğinde ona yerçekimi ivmesi (9,81 m/s²) kadar ivme kazandıran büyüklüktür.

Açı birimleri: Uluslararası birimler sisteminde, açı birimi olarak radyan (rad) kabul edilmiştir. Açı birimi olarak derece (°), dakika (' ) ve saniye (" ) birimlerinin kullanılabileceği de öngörülmektedir.

 Radyan: bir çemberde yarıçapa eşit yayı gören merkez açısının büyüklüğüdür.

1 Jul (J): 1 Newton’luk bir kuvvet etki ettiği cisme kendi doğrultusunda 1 m yol aldırıyorsa, yapılan iş 1 Jul'dur. Uluslararası sistemde: iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joule) kullanıl-maktadır.

Basınç birimleri: Basınç, birim alana etki eden kuvvettir. Uluslararası birimler sis-teminde basınç birimi olarak (N/m²) seçilmiş ve bu büyüklük Pascal olarak alınmıştır. Pascal: 1 m² alana etki eden kuvvet 1 Newton ise, basınç 1 pascal (Pa) olmaktadır. 

Basınç birimi olarak bar’ın da kullanılması öngörülmektedir.

Tarımda makina kullanımı beraberinde geleneksel tarım yöntemlerine göre bir-çok değişiklikleri getirmektedir. Makina kullanımı tarımdaki işlerin zamanında ve hızla bitirilmesini ve işlerin kolaylaştırılmasını sağlamaktadır. Tarımda makinalaşmanın getirdiği diğer sonuçlar, tarımda çalışanların yeni üretim tekniklerini uygulayabilme durumları ve sosyal yaşamlarında görülen olumlu değişikliklerdir.

Tarımda makina kullanımının yaygınlaşmasına neden olan birçok etken vardır. Rasyonel ve ekonomik koşullar yanında çiftçilerin itibar görme isteği de makinalaşmayı etkiler. Bir tarım makinası gerçekten tarımsal faaliyetlerde kullanılmak için satın alınabileceği gibi, toplumda elde edilecek gelirlerle satın alınabilecek lüks bir eşya olarak da görülebilmektedir.

Münavebe: Ekim nöbeti, aynı arazide her yıl aynı bitkilerin yetiştirilmeyip örneğin 2-4 yılda bir farklı bitkilerin yetiştirilmesi anlamına gelir.

Tarımsal Mekanizasyon; insanları ve biyolojik malzemeleri göz önünde tutarak bitkisel ve hayvansal üretimde kullanılan alet, makina sistem ve teknolojilerin; mekanik, elektronik ve ergonomik ilkelere göre en uygun tasarımlarını ve üretimlerini gerçekleştiren; bu unsurların en uygun kullanımını sağlayan ve enerji gereksinimlerini saptayan; yenilenebilir enerji kaynaklarının tarımda kullanım olanaklarını geliştiren çok disiplinli bir bilim dalıdır.

Tarımsal mekanizasyon düzeyi; birim tarım alanı başına düşen güç tüketimi, birim tarım alanına düşen traktör sayısı, traktör başına düşen tarımsal alan, traktör başına düşen tarım iş makinası ağırlığı, tarımsal kesimde kullanılan enerji çeşitliliği ve miktarı, traktör kullanma süresi, çiftçinin traktör alım gücü, tarımsal mekanizasyon ile ilgili araştırmalara ayrılan para ve tarımda çalışan birim insan işgücünün üretim değeri gibi verilerle değerlendirilebilmektedir.

Birim alandaki traktör yoğunluklarına göre, Marmara, Ege bölgeleri en yüksek, Güneydoğu Anadolu bölgesi ise en düşük değerlere sahiptir. Birim alanda kullanılan güç değeri yönünden Marmara ve Ege bölgeleri 4,91 kW/ha ve 4,69 kW/ha ile en yüksek değerlerdedir. Ortakuzey, Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Ortagüney bölgeleri Türkiye ortalamasının altında, Akdeniz ve Karadeniz bölgeleri ise bu değerin üzerindedir.

Birim alandaki traktör yoğunluğu değerine göre, örneğin Mısır, Pakistan ve Meksika gibi ülkelerin üstüne çıkıldığı, ancak Avrupa ülkelerinin henüz çok geri-sinde olduğumuz anlaşılmaktadır. Bunun nedeni Avrupa ülkelerinde entansif tarım uygulamaları ve yüksek düzeydeki hayvansal üretim mekanizasyonudur.

• Tarım makinaları, insan işgücü yerine hayvan işgücünden, bunun yetmediği durumlarda motor gücünden yararlanma olanağı vermektedir.
• Bir işçi belirli bir işi makina kullanarak daha kısa zamanda yapabilir, birim zamanda daha fazla iş yapılabilir.
• Toprak işleme, ekim ve hasat benzeri tarımsal işlemler makinalar ile daha kaliteli yapılabilir, dolayısıyla insan işgücüne karşılık daha fazla gelir elde edilebilir.
• Makina ile işlemler daha kısa sürede bitirilir, dolayısıyla tarım ürünleri elverişsiz hava koşullarının etkisinden korunabilir.
• Toprak koruma ve toprak ıslahı çalışmaları ancak büyük makinalarla yapılabilir.
• Makinalaşma, verimi düşük topraklardan yararlanma olanağı sağlamaktadır.
• Makinalaşma ile insanın iş yapma kapasitesi arttığından tarımsal üretimde çalışan nüfus miktarı azaltılabilecek, sonuçta nüfusun büyük bir kısmı endüstri kesiminde istihdam edilebilecek ya da hizmet sektörü gibi diğer bir iş alanına geçebilecektir. Endüstrinin gelişmesi ise yaşam standartlarının yükselmesine yardımcı olacaktır.
• Endüstri için gerekli tarımsal hammaddelerin üretimi sağlanmaktadır

Makinalı tarımın en önemli belirleyici koşullarından biri arazi büyüklüğüdür. Rasyonel bir tarım yapılabilmesi için makina varlığının çiftlik arazisi büyüklüğüne uygun büyüklükte olması gerekir. Bu durum sürekli sabit kalmaz. Makinaların sayısı arttıkça, ya da eski makinaların yerine daha verimli makinalar geldikçe arazinin de büyümesi istenir. Arazi genişletilmesi her zaman olanaklı değildir. Bu durumda ekstansif tarımdan entansif tarıma geçilmesi gerekir.

Ekstansif tarım: İlkel tarım, insan gücüne dayalı, ürün çeşidinin az olduğu ve makinalaşmanın olmadığı tarım şeklidir.

Entansif tarım: Modern yöntemlerle yapılan, verimi yüksek, birçok ürün çeşidinin yeraldığı yoğun tarım şeklidir.

1. Gereksinim ve çiftlik koşulları

2. Ekonomik koşullar

3. Makinanın sağlam yapısı

4. Birden fazla makina alınması

5. Servis ve yedek parça durumu

• Teknik özellikler

1. Bunların başında güç değeri gelir. Traktör motor gücü ile traktörün kuyruk milinde ve çeki kancasında verebileceği güç çok önemlidir.
2. Traktörün ağırlığı, bu ağırlığın ön ve arka akslara dağılımı bir başka önemli teknik özelliktir.
3. Tekerleklerin traktör performansı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Geniş lastikler toprağı daha az sıkıştırırlar ve toprağa daha iyi tutunurlar.
4. Arkasında çalıştırdığı ekipmanların çalıştırılmasında traktörlerin hidrolik sis-teminden yararlanılır. Burada önemli olan hidrolik sistemin en az 20 L/min debiye sahip olmasıdır.
5. Traktör, arkasına takılan ekipmanların ve traktör çevresinde bulunabilecek kişilerin sürücüler tarafından rahatça görülebileceği görüş yeteneğine sahip olmalıdır.
6. Traktör, değişik çalışma koşullarına uygun hız değerlerini verebilecek sayı-da yeterli vites kademesine sahip olmalıdır. Tarımda 1-20 km/h hız aralığın-da çalışmalar söz konusudur.

• İşletme özellikleri

1. Eğimli arazilerde; çift çeker de denilen dört tekerleği muharrik, ağırlık mer-kezinin yerden yüksekliği az, iz genişliği fazla, fren donanımı güçlü traktör-ler seçilmelidir.
2. Killi ağır toprakların işlenmesinde daha güçlü ve dönme momenti büyük traktörler kullanılır.
3. Monokültür bitkisel üretim yapılan işletmelerde işlerin en yoğun olduğu dönemdeki güç gereksinimi dikkate alınır.
4. İşletmede mevcut bulunan ekipmanlara uygun traktör satın alınmalıdır. 
5. Polikültür tarım yapılan işletmelerde traktörler birçok değişik ekipmanı çalıştırabilecek özelliklerde olmalıdır.
6. Traktörler yılda en az 800-1000 saat kullanılmalıdır. Kullanım süresi arttıkça işletme masrafları azalacaktır.
7. Traktörlerin en önemli özelliklerinden biri de tamir ve bakım masraflarının düşük olması gerekliliğidir.

Harman yerinde durarak çalışan harman makinası ve selektör gibi makinalarda da tarlada ilerleyerek iş yapan tarım makinalarında da birim zamanda yapılacak iş miktarı bazı faktörlere bağlı olarak değişir. Tarlada ilerleyerek iş gören makinalar için iş genişliği ve ilerleme hızı çok önemlidir. Bu tip tarlada ilerleyerek iş yapan makinalar için iş başarısı değeri birim zamanda işlenen alan (dekar/saat) (da/h) olarak belirlenir. Durarak çalışan makinalarda ise birim zamanda işlenen ürün miktarı (ton/saat) (t/h) dikkate alınır. Hayvancılık işletmelerinde, ekipman veya aracın birim zaman-da belli uzaklığa taşıyabileceği ürün miktarı (ton-km/saat) (t-km/h) önem kazanır.

Traktör ile tarım alet ve makinalarında masraflar, yıllık kullanım süresi, makinanın ömrü, satın alma fiyatı, yakıt, yağ vb’nden oluşur. Tarım makinaları ile çalışma-da, masraflar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:

1. Sabit masraflar: Amortisman, faiz, sigorta, koruma, vergi.
2. Değişken masraflar: Yakıt ve yağ, bakım ve onarım, personel.

Sabit masraflar aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:

SM = A + FA+ S + VE + KM

Burada;

SM: Sabit masraflar (TL),

A: Amortisman (TL),

FA: Faiz (TL),

S: Sigorta (TL),

VE: Vergi (TL),

KM: Koruma masrafıdır (TL).

Makinanın satın alma fiyatının kullanma süresine dağılımına amortisman denilmektedir. Koşullara göre çok az değişmekle birlikte makinanın ömrünün ve yıllık çalışma süresinin önceden saptanması gerekmektedir.

Bitki ve hayvanların yetiştirilme koşulları, tür ve çeşitleri, bunların biyolojik ve fiziksel özellikleri makinaları etkiler. Makinalar ise tohumun tarlaya ekiminden hasadına, işlenmesi, kurutulması, temizlenmesi, sınıflandırılması, paketlenmesi ve muhafazasına kadar, ayrıca hayvanlar için yem hazırlanmasından süt sağımına ve depolanıp işlenmesine kadar birçok kademede etkin olarak varlığını sürdürmektedir.

Ortak makina kullanımının, kişilerin makinaların mülkiyetini ellerinde bulundurmak istemeleri, taleplerin kısa sürede karşılanamaması, insanların önce kendi tarlalarının işlenmesini istemeleri, arıza durumlarında masrafa katılmak istememeleri gibi olumsuz yanları da bulunmaktadır.