TARIM ALET VE MAKİNALARI - Deneme Sınavı - 15

Yem Bitkileri Hasat Makinaları
Yem bitkilerinin hasat edilmesinde ya da biçilmesinde kesme işlemi uygulanır.
Kesme yöntemleri 4 tiptir:
• Bıçak kesme,
• Makas kesme,
• Kombine kesme,
• Çarpma kesme.
Bıçak kesme yönteminde kesilecek materyal basınç altında basılarak ya da çekilerek kesilir. Makas kesme yönteminde bıçak kesmenin aksine kesilecek materyal iki kesici ağız arasında sıkıştırılarak kesilir. Kombine kesmede hem bıçak
kesme ve hem de makas kesme vardır. Çarpma kesme, kesici organın herhangi bir
cismi destek kullanmadan kesme durumudur. Bu kesme yönteminde karşı bıçak
yoktur.

Yonca, fiğ ve üçgül gibi yem bitkilerinin besin kaybına uğramadan hayvanlara
yedirilmesi gerekir. Yeşil yem bitkileri kurutularak ya da silaj yapılarak hayvanlara
verilir. Yem bitkilerinin hasat edilmesinde ya da biçilmesinde aşağıdaki makinalar
kullanılır:
1. Alternatif hareketli biçme düzenli hasat makinaları:
• Tek bıçağı hareketli parmaklı ve üçgen yaprak bıçaklı,
• Çift bıçağı hareketli parmaksız ve üçgen yaprak bıçaklı,
2. Döner bıçaklı biçme düzenli hasat makinaları:
• Makaslama kesme yapanlar,
• Serbest kesme yapanlar:
• Tamburlu,
• Diskli,
• Çarpma kesme yapanlar

Alternatif hareketli tek bıçaklı makinalarda tek eksantrik düzen vardır. Yürüme tekerleğinden ya da traktör kuyruk milinden alınan hareket eksantrik düzene gelir ve bıçak kolu aracılığıyla bıçakların üzerinde bulunduğu bıçak lamasına
iletilir. Bıçak lamasına bağlı
bıçaklar parmaklar arasından git-gel yani alternatif
hareket yapar (Şekil 7.1).
Kesme işlemi, bıçak
yaprağı ile parmak yaprağı
arasında makaslama kesme, iki parmak arasında ise
bıçak kesme şeklindedir.
Bu tip makinalarda parmak sayısına göre normal
biçme, orta biçme ve sık
biçme yapılabilir.

Döner bıçaklı biçme düzenli makinalarda, alternatif (git gel) hareket yerine
dönme hareketi kullanılır. Çalışma hızları çok yüksek olup 80 m/s hıza çıkabilir.
Kendi kendilerini bilediklerinden bıçakların bilenmeye gereksinimleri yoktur. Tıkanma olasılıkları azdır. Makaslama kesme yapan döner biçme düzenlerinde, bıçaklar bir silindir çevresine yerleştirilmiş olup ürün karşı bıçağa yatırılarak kesilir.
Çimlerin biçilmesinde ve silaj makinalarında yaygın olarak kullanılır. Bıçakları
taşıyan silindirin dönme yönü ilerleme yönüne terstir (Şekil 7.2).

Döner bıçaklı biçme düzenli makinalarda, alternatif (git gel) hareket yerine
dönme hareketi kullanılır. Çalışma hızları çok yüksek olup 80 m/s hıza çıkabilir.
Kendi kendilerini bilediklerinden bıçakların bilenmeye gereksinimleri yoktur. Tıkanma olasılıkları azdır. Makaslama kesme yapan döner biçme düzenlerinde, bıçaklar bir silindir çevresine yerleştirilmiş olup ürün karşı bıçağa yatırılarak kesilir.
Çimlerin biçilmesinde ve silaj makinalarında yaygın olarak kullanılır. Bıçakları
taşıyan silindirin dönme yönü ilerleme yönüne terstir (Şekil 7.2).
Serbest kesme yapan diskli ve tamburlu tip makinaların biçme düzenlerinde her
bir ünitede 2...4 adet bıçak bulunur (Şekil
7.3). Bıçak devri yüksektir. Bıçaklar karşılıklı yerleştirilmiştir ve sökülüp değiştirilebilir ya da ters çevrilerek kullanılabilirler.
Tamburlu tip biçme makinaları üstten,
diskli tip biçme makinaları ise alttan tahrik edilir.

Çarpma kesme yapan hasat makinalarında bir mil etrafına serbest dönen bıçaklar bağlanmıştır. Bunlar yem bitkisine çarparak kesme işlemi yapar. Kesme
işlemi yapan bıçaklar farklı profillerde yapılabilir. Parçalama etkinlikleri çok yüksektir. Bıçakların dönme yönü ilerleme yönüne terstir. Bıçaklar bir engelle karşılaştığında serbest döndükleri için rahatlıkla üzerlerinden geçerler (Şekil 7.4).
Yem bitkilerinin hasadından sonra yemlerin kurutulmasında, silaj yapılmasında, balyalanmasında, kısaca değerlendirilmesinde ve kullanıma hazır hale getirilmesinde farklı makinalar kullanılır. Bu makinalar ot tırmıkları, ot ezme-kırma
makinaları, silaj makinaları, balya makinaları ve balya paketleme makinalarıdır

Yem bitkilerinin hasadından sonra yemlerin kurutulmasında, silaj yapılmasında, balyalanmasında, kısaca değerlendirilmesinde ve kullanıma hazır hale getirilmesinde farklı makinalar kullanılır. Bu makinalar ot tırmıkları, ot ezme-kırma
makinaları, silaj makinaları, balya makinaları ve balya paketleme makinalarıdır.
Ot tırmıkları, yem bitkilerinin biçilerek tarlaya bırakılmasından sonra kuruma
süresini azaltmak ve yeknesak kurumayı sağlamak amacıyla biçilmiş yem bitkilerinin alt üst edilmesi, dağıtılması ve toplanmasında kullanılır. Taraklı (döner),
tamburlu, bantlı ya da zincirli ve yıldız çarklı olmak üzere farklı tipleri vardır.
Ot ezme-kırma makinaları, yem bitkilerinin biçiminden hemen sonra ezilmesi
ve kırılması işleminde kullanılır. Burada, bitkinin içindeki suyun daha kısa sürede
buharlaşıp kuruma hızının artırılması amaçlanır. Tek başlarına kullanılabildikleri
gibi biçme makinasının hemen arkasına monte edilerek biçme makinasıyla birleşik (kombine) olarak da kullanılırlar.
Silaj makinaları, silaj yapılmak üzere namlu haline getirilmiş yem bitkilerini
toplayarak kıyan ya da biçilmemiş yeşil yem bitkilerini biçen, parçalayan ve üfleyerek bir araca dolduran makinalardır. Kesici organlarına göre çarpmalı, diskli ve
tamburlu tip silaj makinaları olmak üzere 3 gruba ayrılırlar.
Balya makinaları, hasattan sonra namlu halinde ya da dağınık olarak bulunan
yem bitkilerini tarladan toplayıp sıkıştırarak ip ya da telle bağlayarak dikdörtgen
ya da silindir prizma şekline getiren makinalardır. Balya haline getirilen yem bitkilerinin taşınması, depolanması, saklanması ve tüketimi daha kolay olur.
Balyalanmış yem bitkileri silaj yapılmak amacıyla hava almayacak biçimde paketlenir ve belirli bir süre geçtikten sonra bu paketler açılarak taze ve besin değeri
yüksek silaj şeklinde hayvanlara yedirilir. Özellikle yuvarlak balyalara uygulanan
bu yönemde yuvarlak balyalar ince, hava geçirmeyen plastik bir örtüyle sarılır. Bu
paketleme işlemi için özel balya paketleme makinaları yapılmıştır

Şeker Pancarı Hasat Makinaları
Şeker pancarı hasadında iki temel işlem yapılır. Önce pancarın başı kesilir, sonra
yumru kısmı topraktan çıkartılır. Bu iki işlem dışında pancarlar, topraktan temizlenir ve depolanır. Şeker pancarının hasadı 4 kademede tamamlanır. Bunlar;
• Şeker pancarının başının kesilmesi,
• Şeker pancarının topraktan gevşetilmesi,
• Şeker pancarının yükseltilmesi, toprak parçaları ve diğer yabancı maddelerden temizlenmesi ve ayrılması,
• Temizlenmiş şeker pancarının bir tarım arabasına yüklenmesidir

Patates Hasat Makinaları
Patates hasadı, topraktaki patates yumrularının topraktan çıkartılması ile toprak,
kesek, taş, bitki sapı ve diğer yabancı maddelerden temizlenmesi işlemlerini kapsar. Patates hasadında çok çeşitli yöntemler ve çok farklı hasat makinaları vardır.
Patates hasat makinaları genel olarak 4 gruba ayrılabilir (Kanafojski ve Karwowski, 1972):
• Kazıcı fırlatıcılar
• Kazıcı ayırıcılar ya da şeritleyiciler
• Kazıcı yükleyiciler ya da basit ayırma üniteli olanlar
• Tek veya iki sıralı gelişmiş kombine hasat makinaları

Pamuk Hasat Makinaları
Pamuk hasadı, pamuk bitkisinden lif ve tohum (çiğit) elde etmek için yapılan işleri kapsar. Pamuğun mekanik olarak makinayla hasat edilmesinde günümüze
kadar 5 farklı yöntem geliştirilmiştir:
• Açılmamış kozalara zarar vermeden açılmış kozalardan kütlü pamuğun
toplanması,
• Açık ve kapalı kozaların tümünün aynı anda toplanması,
• Pamuk bitkisinin biçilerek kütlünün makine içerisinde ayrılması,
• Hava akımı yardımıyla pamuğun emilerek ya da üflenerek toplanması,
• Elektrostatik olarak yüklenmiş bant ya da parmaklar yardımıyla pamuğun
toplanması.
Bu yöntemlerden, açılmış kozalardan kütlü pamuğun toplanması ile açık ve
kapalı kozaların tümünün aynı anda toplanması yöntemleri daha yaygın olarak
kullanılır. Yalnızca pamuk liflerini hasat eden makinalara pamuk toplayıcıları
(cotton picker) denilirken tüm kozaları sıyırıp alarak pamuğu hasat eden makinelere koza yolucu, koparıcı ya da sıyırıcı tip pamuk hasat makinası (cotton stripper) denir. Bu iki tip pamuk hasat makinası içerisinde lif ya da kütlü toplayıcılar
(cotton picker) daha çok tercih edilmektedir. Pamuk hasat makinaları aşağıdaki
şekilde sınıflandırılabilir (Güzel, 1990):
• Pnömatik (vakumlu) tip pamuk hasat makinaları
• Başaklayıcı (Gleaner) tip pamuk hasat makinaları
• Sıyırıcı ya da koparıcı (cotton stripper) tip pamuk hasat makinaları
• Toplayıcı (cotton picker) tip pamuk hasat makinaları

Benzinli motorlarda benzinin, vuruntu yapmadan düzenli bir şekilde yanabilme özelliği oktan sayısı ile belirlenir.

Uluslararası sistemde, iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joule) kullanılmaktadır. Kilopoundmetre (kpm),ş, enerji ve ısı miktarı için kullanılan diğer birimlerdendir. Kilopound (kp), 1 kg’lık kütleye etki ettiğinde ona yerçekimi ivmesi (9,81 m/s2) kadar ivme kazandıran büyüklüktür. Uluslararası birimler sisteminde, açı birimi olarak radyan (rad) kabul edilmiştir. Açı birimi olarak derece (°), dakika (‘) ve saniye (“) birimlerinin kullanılabileceği de öngörülmektedir. Radyan, bir çemberde yarıçapa eşit yayı gören merkez açısının büyüklüğüdür. Uluslararası birimler sisteminde güç birimi olarak Watt (W) seçilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Birim alandaki traktör yoğunluklarına göre, Marmara, Ege bölgeleri en yüksek; Güneydoğu Anadolu bölgesi ise en düşük değerlere sahiptir. Doğru yanıt E'dir.

Bir sulama pompaj tesisinde 3 ana bölüm vardır. Bunlar: a. Pompa (Sulama Makinası) b. Motor c. Boru hatları ve diğer yardımcı parçalardır.

Doğru cevap C'dir.

Bir akışkanın basıncı, mutlak ve manometrik basınç olarak iki şekilde ifade edilir. Mutlak basınca gerçek basınç, manometrik basınca ise gösterge basıncı ya da etkin basınç denir. Mutlak basınç; mutlak sıfır noktasına (eksenine), havası alınmış vakum ortamına göre ölçülüp ifade edilen basınçtır. Manometre basıncı yerel atmosfer basıncına göre ölçülüp ifade edilir. Mutlak basınçlar her zaman pozitif iken manometre basınçları pozitif ya da negatif olabilir. Manometre basıncı yerel atmosfer basıncından büyükse pozitif, küçükse negatif olur.

Doğru cevap D'dir.

Statik basma yüksekliği (hsb): Pompa ekseni ile suyun iletildiği en yüksek su düzeyi arasındaki düşey yüksekliktir.

Doğru cevap B'dir.

Manometrik yükseklik (Hm); statik emme yüksekliği, statik basma yüksekliği, emme hattındaki kayıplar ve basma hattındaki kayıpların toplamıdır.

Doğru cevap D'dir.

Suyun iletilmesinde kullanılan boruların seçiminde ve döşenmesinde; suyun özelliği, borunun döşeneceği toprağın durumu, iletim debisi, manometrik yükseklik, borunun tipi ve çapı ile aşınma ve korozyona dayanımı gibi faktörler göz önüne alınır. Sulama pompaj tesislerinde genellikle plastik, alüminyum, demir, çelik, çimento ve beton borular kullanılır.

Doğru cevap E'dir.

Boru, yatırım giderlerinin az olması için küçük çaplı ve işletme giderlerinin az olması için de büyük çaplı seçilmelidir. Sabit ve işletme giderlerini dengeleyen boru çapı ekonomik boru çapıdır.

Doğru cevap A'dır.

Kavitasyon; pompanın sesli, titreşimli ve gürültülü çalışmasına neden olur, pompa sanki kum tanecikleri basıyor gibi bir izlenim verir. Çarkta aşınmalara neden olan kavitasyon, aynı zamanda pompa veriminin, debinin ve manometrik yüksekliğin düşmesine neden olur.

Doğru cevap E'dir.

Kümeslerde kullanılan mekanizasyon araçlarından başlıcaları; yemlik, suluk, gübre temizleyici, folluk ve yumurta sınıflandırma makinalarıdır.