TARIM ALET VE MAKİNALARI - Deneme Sınavı - 14

Güneşin enerjisini ısı olarak toplama yönteminde yaygın olarak kullanılan güneş kollektörlerinde (toplayıcılarda) ısı enerjisinin önemli bir kısmı su, hava ya da başka bir akışkana aktarılmakta; toplanan enerjinin az bir kısmı ise radyasyon (ısıl ışıma), konveksiyon (ısı taşınımı) ve kondüksiyon (ısı iletimi) yoluyla kaybolmaktadır. Uygulamada birçok kullanım alanı bulunan düz yüzeyli kollektörlerin yapısı; soğurma (absorpsiyon) yeteneği yüksek olan bir soğurucu plaka, soğurucu plakanın önüne yerleştirilmiş cam ya da plastik örtü ve madeni kollektör kasasından (çatı) oluşmaktadır.

Odaklı kollektörler, direkt güneş radyasyonunun bir nokta ya da bir hat boyunca toplanması esasına göre çalışırlar. Difuz radyasyon değerlendirilemediğinden odaklı kollektörler, ancak güneşlenme yönünden zengin olan yörelerde verimli olarak kullanılabilirler ve çoğunlukla iç bükey ayna, kesik koni ve silindirik şekildedirler

Rüzgâr türbinlerinin ana yapı taşları; devitken çark, aktarma (transmisyon) düzeni, otomatik yöneltme düzeni, frenleme düzeni ve pilon (kule) olmak üzere beş bölümde incelenebilir.

Biyokütlenin avantajları şunlardır: • Yenilenebilir bir enerji kaynağıdır ve doğaldır, • İklim değişikliğine olumlu katkı yapar, • Kül, karbon, kükürt, azot ve iz elementler düşüktür, • Zararlı salımlar azdır, • Kısmen ucuzdur, • Yeni istihdam olanakları sağlar.

Biyokütlenin bu özelliklerine karşın olumsuz özellikleri ise şu şekilde sıralanabilmektedir: • Klor, potasyum, sodyum, mangan içerikleri yüksektir, • Enerji içeriği düşüktür, • Gıda üretimiyle rekabet halindedir, • Toprakların zarar görüp biyolojik çeşitliliğin yitirilmesi söz konusudur, • Çevreye kötü koku ve zararlı bileşenler yayabilir, • Isıl işleme girdiğinde zararlı salımlar ortaya çıkabilir, • Toplanma, taşınma, depolanma ve ön işlenme giderleri fazladır.

Tarımsal Mekanizasyon; insanları ve biyolojik malzemeleri göz önünde tutarak bitkisel ve hayvansal üretimde kullanılan alet, makina sistem ve teknolojilerin; mekanik, elektronik ve ergonomik ilkelere göre en uygun tasarımlarını ve üre­timlerini gerçekleştiren; bu unsurların en uygun kullanımını sağlayan ve enerji gereksinimlerini saptayan; yenilenebilir enerji kaynaklarının tarımda kullanım olanaklarını geliştiren çok disiplinli bir bilim dalıdır. Mekanizasyonda asıl olarak ilkel tarım yapılan işletmelerde gelişmiş tarım tek­niklerinin uygulanması amaçlanmaktadır. Mekanizasyon kapsamında, tarımsal elektrifikasyon, tarımsal otomasyon ve tarımsal motorizasyon uygulamaları söz­ konusudur. Tarımsal mekanizasyon ile insan iş gücünün verimliliğinin artırılması ve böylece işin maliyetinin azaltılması amaçlanmaktadır. Mekanizasyonun diğer bir yararı da tarım işlerini kolaylaştırarak tarımın karakterini değiştirmesi ve ge­nellikle güç olan tarımsal işleri, çalışanları daha az yoran ve çekici bir iş haline dönüştürmesidir. Doğru yanıt E'dir.

Satın alınacak herhangi bir tarım makina­sı çiftliğin mevcut durumuna ve gelecekteki gelişmelere uyumlu olmalıdır. Makina kapasitesi gereksinimden küçük olduğunda işlerin kısa sürede ta­mamlanabilmesi için makina fazla çalıştırılır ve dolayısıyla kullanım ömrü azalır. Tersi durumda da makina için atıl bir kapasite söz konusu olacaktır. Yetiştirilecek bitki cinsine uygunluk makina seçiminde belirleyici bir diğer faktördür. Bu özellik ekim, hasat, harman, temizleme işlemlerinde kulla­nılan makinalar için oldukça önemlidir. Makina seçiminde ekonomik koşullar çoğunlukla be­lirleyici faktör olmaktadır. Tasarruf etme düşüncesi nedeniyle teknik açıdan yetersiz makinalar satın alınabilir. Genelde fiyatı yüksek makinaların mal­zeme ve işçilik yönünden daha kaliteli olduğu söylenebilir. Satın alma sıra­sında makinanın fiyatının düşük ya da yüksek olması yerine makinanın etki derecesinin yapılacak masrafı karşılayıp karşılayamaması seçimde belirleyici olmalıdır. Öte yandan, makinanın sağlam yapısı, makinanın uzun ömürlü olmasını sağlar ve daha az tamir bakım masrafı ortaya çıkar. Tarım alet ve makinalarının sağlamlığı konusunda bağımsız kuruluşlardan alınan raporlar incelenebilir. Makina­ların kullanımı kolay, kumanda ve ayar düzenleri etkili olmalıdır. İşletmede aynı iş için birden fazla makina kullanılması gerekiyorsa bunların aynı tip ve marka olmasına çalışılmalıdır. Özellikle traktör ve diğer motorlu araçlarda tamir ve bakım yapılması ve yedek parça sağlanması açısından bu durum oldukça önemlidir. Servis ve yedek parça durumu açısından, makinalar arasında büyük farklar yok ise satın almada yedek parçası kolay bulunan, bakım ve tamir servisi olan işletmeye yakın mesafede olan satıcılar tercih edilmelidir. Doğru yanıt D'dir.

Traktörler yılda en az 800-1000 saat kullanılmalıdır. Kullanım süresi arttık­ça işletme masrafları azalacaktır. Doğru yanıt A'dır.

Tarımsal alanda traktör, biçerdöver gibi makinalarda güç temini için kullanılan içten yanmalı, içten patlamalı ve elektrikli motorlar için sözkonusudur. Yakıt masrafları, kullanılan makinanın büyüklüğü, yapısı, yaşı, çalışma sırasındaki yük­lenme durumu ve çalışma hızları ile değişmektedir. Genel bir yaklaşım olarak eski makinalar yenilere oranla daha fazla yakıt tüketirler. Doğru yanıt B'dir.

Traktörle çalıştırılan makinalar, traktörün çeki kancası, kuyruk mili veya kas­nak düzeninden aldıkları güçle iş yaparlar. Makinanın çeki kuvveti (F), tarlada çekilerek çalıştırılan makinalar için; top­lam iş genişliği (m) ve birim iş genişliği başına düşen özgül çeki direnci (kN/m) değerine göre değişir. Özgül çeki direnci, toprağı derinden işleyen makinalarda daha yüksek (örneğin diskli anız bozma pulluğunda 250 kN/m), toprak üzerinde yuvarlanan makinalarda daha düşük (traktörle çekilen üniversal ekim makinasın­da 60 kN/m) değerlerdedir. Traktörler için çeki gücü yanında kuyruk mili gücü, hidrolik güç ve kasnak gücü çıkışları da söz konusudur. Günümüzde toprak frezesi gibi birçok tarım makinası bir mafsallı şaft aracılığıy­la traktör kuyruk milinden alınan hareketle çalıştırılmaktadır. Devirmeli tip tarım arabalarının kasalarının kaldırılmasında traktör hidrolik gü­cünden yararlanılır. Doğru yanıt B'dir.

Bazı kazalar ve yangın dikkate alınarak makinalar sigorta ettirilir. Ortalama ola­rak sigorta masrafı makinanın satın alma fiyatının % 0,2’si kadar alınabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Şekilli Sürme

Şekli düzgün olmayan ve düzgün olarak bölünemeyecek kadar küçük parsellerde uygulanır. Tarlanın ortasından ya da kenarından başlanarak içe ya da dışa doğru sürüm yapılır. Avantajı pulluğun çok keskin dönüşler dışında topraktan hiç çıkarılmamasıdır, ancak yine de tarlanın ortasında açık çizi ya da balıksırtı tümsekler oluşur

Ölçülen büyüklüğün özelliğine ve ölçümde aranan duyarlılık derecesine göre çeşitli birim sistemleri kullanılmıştır.

Uluslararası Birimler Sistemi SI (Systeme International d’Unites) tarafından kabul edilen temel birimler Çizelge 1.1’de görülmektedir.

Uluslararası Birimler Sistemi SI (Systeme International d’Unites) birimleri:

Buna göre doğru cevap: A'dır.

Uluslararası birimler sisteminde, açı birimi olarak radyan (rad) kabul edilmiştir. Açı birimi olarak derece (°), dakika (‘ ) ve saniye (“) birimlerinin kullanılabileceği de öngörülmektedir.

Radyan: bir çemberde yarıçapa eşit yayı gören merkez açısının büyüklüğüdür. Açısal hız, rad/s; açısal ivme, rad/s2 olarak verilebilir.

Buna göre doğru cevap: B'dir.

Taban taşı: Uzun yıllar pullukla aynı derinlikte sürülmesinden dolayı toprak içinde belirli bir derinlikte oluşan sert yapıdır ve bitki köklerinin derinlere gitmesine ve derinlerdeki nemin yukarı çıkmasına engel olur

Uluslararası sistemde: iş, enerji ve aynı zamanda ısı birimi olarak jul (joule) kullanılmaktadır.

Buna göre doğru cevap: A'dır.

Şekli düzgün olmayan ve düzgün olarak bölünemeyecek kadar küçük parsellerde uygulanır. Tarlanın ortasından ya da kenarından başlanarak içe ya da dışa doğru sürüm yapılır. Avantajı pulluğun çok keskin dönüşler dışında topraktan hiç çıkarılmamasıdır, ancak yine de tarlanın ortasında açık çizi ya da balıksırtı tümsekler oluşur.

Ülkemizde en çok kullanılan derin toprak işleme makinası dipkazandır.

Kültüvatörler bir çatıya eşit aralıklarla sabit, yaylı ya da yarım yaylı biçimde bağlanmış ayaklardan ve bunların ucuna bağlı uç demirlerinden oluşur ve genellikle uç demirlerinin şekilleriyle dar uç demirli ve kazayağı uç demirli kültüvatör olarak tanımlanırlar

Bitkilerin daha iyi gelişebilmeleri için bitki sapları, saman gibi malzemelerle toprak yüzeyini kaplamaya mal denir.

Tarımsal mekanizasyon düzeyinin belirlenmesinde birçok kriter tanımlanmakla beraber, en çok kullanılanları şunlardır (Kadayıfçılar ve ark. 1990; Yavuzcan, 1994):

a. Toplam tarım alanı basına düşen traktör motor gücü,

b. Traktör başına düşen tarım alanı,

c. 1000 ha’lık tarım alanına düşen traktör sayısı,

d. Traktör başına düşen ekipman miktarı,

e. Birim alana düşen mekanik enerji miktarı,

f. Birim alana düşen elektrik enerjisi tüketimi.

Buna göre doğru cevap: C'dir.