TARİHİ COĞRAFYA

Mekanın toplumsal bir inşa olduğunu, algılanan, tasarlanan ve yaşanan olmak üzere üç farklı derinlik düzeyi olduğunu söyleyen Lefebvre, mekânsal ve sosyal arasında diyalektik bir ilişki kurar. Bununla birlikte, yazara göre, mekan ne salt bir soyutlama ve nesne, ne de sadece somut, fiziksel bir şeydir; bu nedenle, ilişkiler ve biçimler bütün olup; cansız, sabit, durağan değil, canlı, değişken ve hareketlidir. Doğru cevap E’dir.

Foucault, XIX. yüzyılın bir zaman ve tarih çağı olduğunu, XX. yüzyılın ise, mekanın öne geçtiği bir çağ olduğunu ifade etmiştir. Bu dönemle birlikte sosyal bilimlerde mekanın toplumsal/ politik boyutlanmasına dayalı olarak ideolojik kuramsal perspektifler öne çıkmıştır. Böyle bir ortamda Foucault, özel mekan ve kamusal mekan, aile mekanı ile toplumsal mekan, kültürel mekanla yararlı mekan arasındaki karşıtlıkları anlamlandırmada açıklık olduğunu belirtmiştir. Doğru cevap D’dir.

"Mekanın Üretimi" Lefebvre; "Mukaddime" İbn Haldun; "Emeğin Mekansal Dağılımı" Massey ve "Mekanları Tüketmek" Urry tarafından kaleme alınmıştır. Doğru cevap D’dir.

Dünya’nın oluşum ve gelişim şartlarında tek bir kıtadan başlayan süreç, bugün en genel anlamda yedi karasal kıtanın varlığıyla devam etmektedir. Bu değişim, aslında mekansal dağılışın ilk göstergesi olup kıtalardaki, her türlü olay ve olgunun tarihsel süreçte izahını mümkün kılan birçok delil bulunmaktadır. Coğrafi açıdan bakıldığında, fiziki ve beşeri olayların dağılışları, sebep ve sonuçları ve bunların etkileri büyük bir çeşitlilik ve dinamizmle zaman dilimleri içinde görünebilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Kırsal mekan söz konusu olduğunda konutların oluşturulmasında dikkate alınan her öğe, ev sakinlerinin yaşam biçimine ve ekonomik faaliyetlerine göre tasarlanır ve üretilir. Yani, yapılarda işlevsellik biçim ve estetiğin önündedir. Bu nedenle insani ölçülere gösterilen özen, modern mimarinin aksine, daha çok insana ve yaşamına gösterilen saygıyı ifade eder. Doğru cevap E’dir.

Yerküre üzerindeki mekansal farklılıkların temelinde jeolojik tesirler yatar. Kuşkusuz başından itibaren her hareketin neden ve sonuçlarına bakıldığında süreçlerin birbirini etkiledikleri görülmektedir. Dünya’nın oluşumundan itibaren geçen bu süreç devirlerle izah edilmektedir ki, bunlar içerisinde tarihi coğrafya açısından en önemlisi Kuaterner’dir. IV. zaman adı da verilen bu devrin tarihi coğrafya araştırmaları açısından taşıdığı önem, insanlığın ortaya çıktığı ve halen içerisinde yaşadığı dönem olmasından kaynaklanmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Kartezyen düşünce/felsefe: Rene Descartes’in (1596-1650) fizik ve metafiziği kesin olarak ayırdığı “düalist/ikicilik” felsefesidir.

Eski felsefe metinlerinde “yer” (İng. place, space) karşılığı olarak “khora, topos ve pou” terimleri kullanılmıştır.

Şehir planının ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri "maddi" ve "manevi" unsurlar olarak iki büyük gruba ayırmak mümkündür. En önemli maddi unsurlar içinde dağ, akarsu, deniz veya göl kıyıları, yollar, anıtlar ile bazı tarihi şehirlerde bulunan surlar yer almaktadır. Bu maddi unsurların yanında izah bulan, manevi bazı hususlar da şehirlerin yerleşim planı ve görünümü üzerinde büyük ölçüde etkili olmaktadır. Şehir planları üzerinde rolü olan bu hususların başında, toplumların tarihsel ve kültürel özellikleri yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Verilen eser ve mekan tanımlaması Farabi’ye aittir. Descartes ise mekan ve cismi aynı görerek tanımlamıştır, Kant- mekanı nesnel gerçekliği olmayan sezgisel fenomenleri görme biçimiyle tarif etmiştir.

Descartes mekan ve cismi aynı görerek mekanı tanımlamıştır.

Toplumdaki işbölümünün mekan odaklı iki tip toplum- mekanik ve organik dayanışmalı toplum- ayrımına yol açtığını savunan felsefeci Durkheim’dır. Marx ise daha çok kapitalist otonomi üzerinden mekan tanımı yapmış ve tarım, sanayi ve nüfustaki dönüşümden söz etmiştir.

Lefebvre mekanı üç farklı derinlik düzeyinde ele almış ve tanımlamıştır: algılanmış, tasarlanmış ve yaşanmış mekan. Massey, mekanın sosyal ve üretim açılarına, Castells, eşitsizlik ve bölgesel ekonomiye; Harvey zaman içinde anlık mekan ve tahrip edilen mekana; Jameson ise postmodernist parçalanmış mekana odaklanır.

İnsanın meydana getirdiği mekanlar ve bunların çevreden etkileniş şekilleri, toplumun mekanı nasıl örgütlediği konuları Tarihi coğrafyada özellikle 1960’dan sonra araştırma konusu olmuştur.

‘Dağılış ilkesi’ bütüncül bir yaklaşım olup mekanı hem fiziki hem beşeri olarak neden, sonuç ve tüm oluşum ve gelişimiyle, diğer bilimlerden de yardım alarak tüm etkileriyle incelemektir. Yani ilk dört seçenekte verilen özelliklerin incelenmesini de kapsar.

İlk medeniyetler çöl ve kurak bölgelerde, ancak su kaynakları da olan subtropikal kuşakta varlık ve örgütlenme göstermiştir.

Konya’nın Çumra ilçesinde olan ve 8000 yıl öncesine dayanan Çatalhöyük’te kırmızı av ve dans içerikli duvar resimlerine ve haritalara rastlanır.

İlk medeniyetler Mısır, Mezopotamya ve İndus bölgesi gibi çöller ve kurak alanlarda kurulmuştur, ancak bunda suyun büyük bir rolü olmuştur. “Su” kelimesinin kökeninden dolayı bu topluluklara Hidrolik medeniyetler denir.

İlk dört seçenekte verilen yöntemler ve bunlara ek olarak kemik ve fosil analizleri kullanılan yöntemlerdir; direkt tarihsel gözlem yapma şansı veya yöntemi ise mümkün değildir.