TARİHİ COĞRAFYA

Türkiye’de coğrafya biliminin toplumsal yaşamda istenilen yerde olmamasının altında yatan pek çok neden vardır. Bunlardan en önemlisi ülkedeki uygulanış şekli ile metot, saha ve kullandığı araçgereç ve teknoloji açısından coğrafya biliminin toplumsal problemlerin çözümünde yetersiz kalmasıdır. Coğrafyanın güncel mesele ve toplumsal olaylardan uzaklaşması zamanla diğer bilim dallarının boşlukları doldurmasına neden olmuştur. Ülkemiz coğrafyacılarının
çalışmaması, bir konunun merak edilmediği, öğrenilmek istenmediği anlamına gelmediği için, kısa sürede bu tür konular başkaları tarafından çalışılmakta
ve boşluklar doldurulmaktadır. Ülkemizdeki coğrafyacıların, çeşitli sebepler yüzünden, mesela yaptıkları araştırmaları eksik veya yanlış yapmaları nedeniyle, ortaya çıkan eserler başkaları tarafından hep kuru, yavan ve pratik bir faydası bulunmayan çalışmalar olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla coğrafyacılar, kendi sınırlı camiaları ve öğrencileri dışına pek çıkamamışlar, sonuçta hep bir kısır döngü içerisinde hapsolup kalmışlardır.

Coğrafya ne “nerede” sorusu ile başlamaktadır. Elbette bunun arkasından coğrafya için yine en az onun kadar önemli olan “neden orada” sorusu gelmektedir.

Seçeneklerden B Fiziki coğrafyanın, C Bölgesel Coğrafyanın, e ise Tarihi tanımlamaktadır.

Coğrafyanın Sistematik Tasnifine göre “Nüfus Coğrafyası” Beşeri Coğrafyanın bir alt başlığıdır.

Tarihi coğrafya, coğrafyanın bir alt dalı değil, bizzat coğrafyanın geçmişteki bütünü/ kendisidir.

Kronolojik tasnif ilk önce Paleocoğrafya olmak üzere, Tarihi coğrafya, Çağdaş coğrafya ve Planlama coğrafyası olarak sona ermektedir.

Ekonomik coğrafya bir coğrafi teknik değil, Beşeri coğrafyanın alt başlıklarından bir tanesidir.

Paleocoğrafya ve Tarihi coğrafya geçmişe aittir. Modern coğrafya ise günümüzü ele alır.

Yunanca yerin tasviri anlamına gelen ve oldukça köklü bir bilim dalı olan coğraf¬ya, uzun süre kelime anlamına uygun bir bilim olarak kabul edilmiştir. Bugün fark¬lı tanımları yapılsa da, genellikle kısaca “doğal ortam ile insanlar arasındaki etkile¬şimi inceleyen bilim dalı” şeklinde tarif edilmektedir.

Farklı tanımlamaları yapılmakla birlikte tarihi coğrafya, “modem coğrafya ilke ve yöntemleri ile geçmişte bir mekanın araştırılması anlamına gelmekte” ve geçmi¬şe gitmek mümkün olmadığından, geçmişe ait belge ve bilgilerin kullanılması sa-yesinde geçmişi araştırmaktadır. Dolayısıyla çağdaş coğrafyadan farkı sadece “geç¬mişi araştırması” olan tarihi coğrafya, ne ya¬zık ki ülkemizde bir taraftan genellikle “coğrafya tarihi” ile karıştırılmış, diğer ta¬raftan da konu üzerinde fazlaca araştırma yapılmadığından şimdiye kadar doğru ve tam olarak anlaşılamamıştır.

Türkiye’de tarihi coğrafyanın yanlış algılanmasında en önemli faktörlerden biri coğrafya algısındaki yanlışlıklardır. Dolayısıyla, tarihi coğrafyayı doğru anlatabil¬mek için öncelikle içerisinde olduğu coğrafyayı doğru bir şekilde verebilmek önemlidir.

Coğrafya biliminde başlıca temel problem, iki soru ile temsil edilmektedir. Bunlardan ilki “nerede?”, İkincisi de “neden orada?” sorulandır. Nerede sorusu olayların, problemlerin ve şeylerin dağılışını belirlemektedir ve cevabı nispeten daha kolaydır. Oysa neden orada sorusunun cevabını bulmak o kadar kolay değildir. Çünkü cevaplanması için geri plandakiler de dahil birçok bileşenin bilinmesi ve çözümlenmesi gerekmektedir.

İnsan-doğal ortam etkileşimini uğraş alanının merke-zine alan coğrafya, sahip olduğu bazı prensiplerle de diğer bilimlerden ayrılmaktadır. Temel ilkeler arasında nedensellik, kıyaslama ile dağılış yer almakta ve bunlar içerisinde de “dağılış” en önemli ilke kabul edilmektedir.

Association of American Geographers (AAG)’nin belirlediği coğrafi alanlara bakılırsa; Kartoğrafya, CBS/GIS ve uzaktan algılama, Kültürel ve beşeri coğrafya, Ekonomik coğrafya, Çevresel çalışmalar, Coğrafya eğiti¬mi, Fiziki coğrafya ve yer bilimleri, Bölgesel coğrafya ile Şehir ve bölgesel planlamadan meydana gelen sekiz ana başlık görülebilir.

Coğrafyanın sistematik tasnifi içerisinde beşeri coğrafya şu şekilde tasniflenmektedir;
Yerleşme coğrafyası
Nüfus coğrafyası
Kültürel coğrafya
Siyasi coğrafya
İdari coğrafya
Ekonomik coğrafya (Hammaddeler coğrafyası)
(Sanayi coğrafyası)
(Hizmetler coğrafyası)

Bazı coğrafi teknikler Dünya’da özellikle son zamanlarda coğrafya dışında birçok bilim dalına yardım eden, veri sağlayan interdisipliner bir karakter de kazanmışlardır. Bunlar, coğrafyanın diğer ilgili bilim dalları ve metotlanna göre daha fazla kullandığı bir aracı, destekçisi durumundaki konular olup; Matematiki coğrafya, Uzaktan algılama, Harita bilgisi, Coğrafi bilgi sistemleri/CBS şeklinde sıralanmaktadır.

Kronolojik tasnifte coğrafyayı, çağdaş zamanlar, tarihi zamanlar ve tarih öncesi hatta daha evvelki zamanlar ile geleceği araştırmak üzere kendi içerisinde dört gruba ayırmak olasıdır. Jeolojik za-manlar ve Holosen’e kadar olan dönemi araştıran coğrafya ‘paleocoğrafya’ (aslında burada jeolojik zamanlar için coğrafya tanımındaki doğal ortam-insan etkileşimi düşünüldüğünde bir çelişki ortaya çıkmaktadır), Holosen/Neolitik dönemden günümüze (burada kast edilen günümüzün ‘bugün’ olmadığını hatırlatmakta fayda vardır) kadar olan dönemi araştıran coğrafya ‘tarihi coğrafya\ bugünü araştıran coğrafya ‘çağdaş/modem coğrafya ’ ve son olarak geleceğin coğrafyası da diyebileceğimiz ‘planlama coğrafyası’ şeklindedir.

İdari coğrafya, beşeri coğrafyanın inceleme alanında yer almaktadır.

Coğrafyanın en genel ve çok kabul edilen tanımını; ‘doğal ortam ile insanlar arasındaki etkileşimleri kendi prensipleri doğrultusunda (nedensellik, dağılış, karşılaştırma) araştıran ve sonuçlarını sentez olarak veren bir bilim’ şeklinde yapmak mümkündür.

Kültürel Coğrafya, Beşeri Coğrafya'nın alanlarından biridir. Bölgeler, Yöreler ve Kıtalar Coğrafyası Bölgesel Coğrafya, Toprak Coğrafyası ise Fiziki Coğrafya'nın alanlarından biridir.