TARİHİ COĞRAFYA

Tarihi coğrafyanın bu dönemde ülkemize girişi, büyük oranlarda batılı kaynaklardan çeviri yoluyla eser hazırlayanların katkısıyla olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Tarihi coğrafyanın doğru algılanması için gerekli ön şartlardan biri, bilimsel sistematikteki yerinin belirlenmesidir. Böylece, öncelikle tarihi coğrafyanın ne olduğu/ne olmadığı ve kimlerin tarihi coğrafyacı olduğu/olmadığı tespit edilirse, zaten geriye fazla sorun kalmayacaktır. Doğru cevap B'dir.

İlkçağ tarihçisi E.Memiş (1990: 5) tarafından hazırlanan bir kitapta tarihi coğrafya, “coğrafi faktörlerin tarih ilmine etkilerini inceleyen bilim dalı” şeklinde tanımlanmaktadır ki, bu tanım aslında “XX. yüzyıl başlarında tarihsel olaylar üzerinde coğrafyanın etkisini araştıran” tarihi coğrafya akımına karşılık gelmektedir. Doğru cevap A'dır.

Harita, yeryüzünün tamamının/bir bölümünün, belli bir ölçeğe göre küçültülmüş ve az çok yalınlaştırılmış olarak kağıt üzerine aktarılmış izdüşümüdür. Doğru cevap C'dir.

Bir kaynakta “insanoğlunun yaşadığı veya ilgilendiği alanın tamamında/bir kısmında yer alan fiziksel detayların, bu detaylarla ilgili bilgilerin veya bu alanda meydana gelen olgularla ilgili bilgilerin, genellikle düz bir yüzey üzerinde, belli bir ölçekte gösterimidir” şeklinde tanımlanan harita, esasen yeryüzünün seçilmiş bir tarafını temsil eden grafiklerdir. Doğru cevap A'dır.

Harita, esasen yeryüzünün seçilmiş bir tarafını temsil eden grafiklerdir. Doğru cevap D'dir.

Arkeoloji, insanın geçmişini, geride bıraktığı maddi kültür belgelerine dayanarak inceleyen bilim dalı olup bu belgeler, uygarlık tarihinin başlangıcından, yani insanoğlunun ilk aleti yaptığı andan bu güne kadar, kendi gereksinmeleri için kullandığı nesnelerin tümüdür. Doğru cevap C'dir.

Yunanca kökenli “archaios” ve “logos” kelimelerinden türeyen arkeoloji (sözcük anlamı: eskinin bilimi), insanlık tarihine ait her türlü uygarlık ve kültür izini (maddi kalıntıyı) kendi bilimsel ilkeleri ve yöntemleriyle araştıran, çeşitli alt bilim alanlarının katkısıyla analiz eden, yorumlayan bir bilim dalıdır. Doğru cevap D'dir.

Ülkemizde ilk arkeolojik kazılar 1871 yılında Troia/Truva’daki kazılar ile başlatılır. Doğru cevap E'dir.

A.Özçağlar, “Coğrafyaya Giriş” isimli kitabında paleocoğrafyayı (2003: 19) şöyle tanımlamıştır: “İnsanın yeryüzüne ayak basmadan önceki jeolojik devirlerde doğal ortamda meydana gelen faaliyetleri ve değişimleri inceleyen bilim dalı. Doğru cevap D'dir.

Tarihi coğrafya Dünya’da XVIII. yüzyıl başlarında ortaya çıkmıştır.

Tarihi coğrafya Dünya'da 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış, fakat ülkemize -yüz elli yıldan biraz fazla gecikmeyle- ilk defa XIX. yüzyıl sonlarına doğru girmiştir.

Coğrafi çalışmalarda dağılış genellikle üç şekilde verilir: Yatay (alansal), dikey ve zamanda dağılış.

Coğrafya ‘insan ve doğal ortamın karşılıklı etkileşimini araştıran ve bunu yaparken de özellikle dağılış ilkesini uygulayan’ bir bilimdir.

Coğrafya disiplini için temel nitelikte olan bazı kavramların başlıcaları; konum, mekan, yer, bölge, harita ve değişimdir.

Mekan, içinde yaşayanlar tarafından algılanan ve değerlendirilen düzlemdir, ufuktur. Bir başka ifade ile mekan, insanın bütün faaliyetlerinin gerçekleştirildiği , tüm deneyimlerinin yaşandığı yerdir.

Coğrafya biliminin nerede, nasıl ve ne zaman doğduğunu ve doğuşundan bugüne kadar nasıl bir gelişim sürecini izlediğini araştıran bilim dalına ‘coğrafya tarihi’ denilmektedir.

Amasyalı Strabon (MÖ. 63-MS. 21), dönemin bilinen dünyasını gezerek ‘tasvirci’ bir yaklaşımla gördüklerini kaydetmiştir.

"Geographike Hyphegesis/Coğrafya Kılavuzu" adlı kitabın yazarı Ptolemaios'tur. Ptolemaios (MS. II. yüzyıl), (İslam literatüründe Batlamyus), uzun süre temel coğrafya eseri kabul edilen ‘Geographike Hyphegesis/Coğrafya Kılavuzu’ adlı kitabında; Dünya’nın tasviri yanında harita yapımı üzerinde de yoğunlaşmıştır.

Paleocoğrafya, günümüzdeki coğrafi ve jeolojik olguların geçmişe yönelik yorumlanmasına dayanır.