TARİHİ COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 9

1882 yılında kendisinin kişisel gayretleriyle Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane’nin (sonraki adıyla Güzel Sanatlar Akademisi) açılması, Türk modern sanatının ve dolayısıyla sanat tarihinin oluşumunda bir başlangıç noktası, temel taşı niteliği taşır.

Eski Yunan devrinin seçkin bilim adamlarından Miletli Anaksimander (MÖ. 611-547) ilk harita yapımcısı ve matematiki coğrafyanın kurucusu kabul edilmektedir.

Sınıflandırma yapmanın amacı araştırmalarda ve eğitimde uzmanlığı sağlamak ve bunları daha kolay hale getirmektir. Yeni bilim dalları yaratmak, amaçlardan biri değildir.

Coğrafyanın sistematik tasnifi içerisinde beşeri coğrafya şu şekilde tasniflenmektedir;
Yerleşme coğrafyası
Nüfus coğrafyası
Kültürel coğrafya
Siyasi coğrafya
İdari coğrafya
Ekonomik coğrafya (Hammaddeler coğrafyası)
(Sanayi coğrafyası)
(Hizmetler coğrafyası)

Paleocoğrafya ve Tarihi Coğrafya, geçmişe ait araştırmalar yapmaktadır. Çağdaş Coğrafya günümüz coğrafyası ve Planlama Coğrafyası ie geleceğin coğrafyası olarak tanımlanmaktadır.

Jeomorfoloji, fiziki coğrafyanın bölümlerinden biridir. İdari Coğrafya ve Nüfus Coğrafyası Beşeri Coğrafya'nın, Bölgeler Coğrafyası ise Bölgesel Coğrafya'nın bölümlerinden biridir.

Edward Wells, “Historical geography of old testament” ile “Historical geography of new testament” adlı kitaplarında ilk defa tarihi coğrafya kavramı geçmiştir.

Tarihi Coğrafya’nın kapsamını oluşturan beş ana husus /öğe: mekân, geçmiş zaman, konu, değişim ve metot’tur. Tarihi coğrafyada kültür ana kavramdan ziyade bir alt dal /araştırma konusudur.

Yüzey Araştırması ve Arkeolojik malzeme toplanan belli basil alanlar vardır. Bunlar arasında mağaralar, nehir ve göl yatakları, höyükler, timülüsler, akropol ve nekropoller sayılabilir.

Geçmişe ait kolayca ulaşılabilen çeşitli yerleşme izlerine Höyük-Timülüs-Mağaralar da rastalanır.

Arkeolojik verilerden hareketle geçmiş toplumların, sosyal, siyasal, ekonomik, dini ve kültürel yaşantıları hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Bunlar; iklim, yeryüzü şekilleri, yükselti, su, güvenlik, ulaşım, toprak ve ekonomik faaliyetlerdir. Bu faktörlere bağlı olarak kurulan yerleşmeler, doğru yerde kurulmuş sayılmaktadır.

Yazılı kaynaklar üç grupta toplanır. Arşiv, kütüphane ve müze malzemeleridir.

Uygarlık tarihinin başlangıcından günümüze ulaşan; aletler, çanak-çömlek, heykelcikler, hayvan kemikleri gibi maddi kültür kaynaklarına kalıntı, kazılar sonucu ortaya çıkarılanlara da buluntu denir.

Arkeolojik verilerden yola çıkarak, geçmiş toplumların sosyal, siyasal, ekonomik, dini ve kültürel yaşantıları hakkında bilgi sahibi olunur.

Yerleşim bölgesindeki her türlü yapı-mekan incelenir. Yerleşme merkezi inşaatta kullanılan taş, toprak, tuğla gibi malzemelerin öncelikli incelemesi yapılır.

Onomastik Bilimin yer adlarını inceleyen dalına Toponomi denir.

Bazı resim ve şekillerden oluşan yazıya Hiyeroglif yazı yani “resim yazı” denir.

Genel anlamı ile kaynak, bilgi veren malzeme olup insanın söylediği, yazdığı ya da ürettiği her şey bu kapsama girer, ancak her bilgi veren malzeme de kaynak olma özelliği taşımaz. Bir malzemenin kaynak olabilmesi için ya devrinde vücuda getirilmiş olması ya da devrine yakın bir zamanda ve devrinin kaynaklarından faydalanılarak meydana getirilmiş olması gerekir.

Tarih Öncesi dönem kaynakları denildiği zaman, yazının icadından önceye ait bütün kaynaklar anlaşılmalıdır ve bunlar, yüzeyden ve arkeolojik kazılardan elde edilen veriler olmak üzere iki kısımda değerlendirilebilir. Ancak burada hemen hatırlatılmalıdır ki, yüzey araştırmaları ve arkeolojik kazılar sadece Tarih Öncesi dönemlere ait değil, Tarihi dönemlere ait bilgi ve veri toplama metotları arasında da yer alır.