TARİHİ COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 6

Mekanın algılanışı geçmişten günümüze oldukça değişmiştir. Geçmişte dünya karşımızda güçlü yapısıyla dururken, bugün artık tersi durum söz konusudur.

Massey, Emeğin Mekânsal Dağılımı adlı eseri ile sosyal ilişkilerin mekânsal örgütlenmesi ve mekanın sosyal olarak yeniden üretim süreçlerini incelemiştir.

Doğrusal uyumlama analizi, morfolojik metot ve mikro fauna kalıntıları mekanların yeniden inşasında kullanılan tekniklerdir.

Arkeolojik verilerden ne tür beşeri faaliyetlerin olduğu öğrenilip bütün bunlar yeniden inşaa edilebilir. Arkeolojik kalıntılardan, insanların ne tür eşyalar yaptıklarını, hammadde olarak ne kullandıklarını, ne yediklerini, nerede yaşadıklarını ve yerleşim merkezlerinin ne kadar varlığını sürdürdüğü öğrenilebilir.

İnsanlar duvarlara çizdikleri resimler ile doğal ortamı, faaliyetlerini ve müşahedelerini anlatmışlardır. Bu şekilde günümüze yönelik birer kompozisyon yazmışlardır. Bu da insan-çevre ilişkilerinin ilk örnekleridir.

Mekanın mevkii, yer şekilleri, iklimi, ve bitki örtüsü tarihlendirme teknikleri ile anlaşılabilirken iletişim kanalları anlaşılmaz.

Dünya üzerinde yaşanan savaşlar, sonrasında yapılan antlaşmalar, kurulan çeşitli birlikler ve tarafların üstünlük sağlamam çabaları mekanın siyasi hakimiyet kurmadaki önemine işarettir.

II. Dünya Savaşından önce karaların hakimiyeti önemliyken, II. Dünya Savaşından sonra denizlerin hakimiyeti önem kazanmıştır.

Tarihi coğrafya çalışmalarında uygulanacak metotlar altı gruba ayrılmıştır. Bu yöntemlerden tipolojik metot, bilinen bölgesel gelişim aşamalarının önemli şekillerini belirleyen araştırmaya dayanır. Olguların ortak özellikleri bir araya getirilerek tiplendirme yapılır.

Tarihi coğrafya çalışmalarında uygulanacak metodlar altı gruba ayrılmıştır. Bu yöntemlerden indirgeme (reduktif) metodu, “geçmiş ” araştırıldığına göre en önemli husus da geçmişin nasıl araştırılıp ortaya konulacağı meselesi olduğunu iddia eder.

Modern coğrafyanın temel ilkelerine bağlı olarak yapılan tarihi coğrafya araştırma süreci, diğer disiplinlerde olduğu gibi belirli aşamalardan geçerek tamamlanabilir, bunlar sırasıyla; araştırma sorusunun belirlenmesi, literatür taraması, hipotezlerin belirlenmesi, veri toplama, araştırma yönteminin belirlenmesi, analiz, sentez ve değerlendirme ile yazımdır.

Bir çalışmada konu belirlendikten sonra öncelikli olarak yapılması gereken “araştırma sorusunun” belirlenmesidir. Bilimsel araştırmanın en önemli amacı, yapılacak araştırma ile yeni bir yöntem bulmak veya bilinen bir yöntemi yeni bir sahada uygulayarak “mevcut bir problemi” çözmektir. Böylelikle belirlenen bir konuya göre araştırma sorusu belirlenecek ve araştırma sonucunda ortaya çıkan ürün bir fayda sağlayacaktır. Bu sayede daha önce yapılmamış bir çalışma hazırlanarak bilim camiasına “yeni bir katkı” sağlanmış olacaktır.

Araştırma yöntemi, araştırmanın amacını gerçekleştirebilmek için kullandığı genel yaklaşımdır.

Elde edilen bulguların yazı metnine başvurmadan açık anlaşılır bir biçimde okuyucuya sunulması için verilerin tablolaştırılması gerekir. Tablo yapımında en fazla karşılaşılan yanlışlık, tabloların zor ve anlaşılması güç bir şekilde yapılmasıdır.

Taslaklar; 1) Fikirlerin sıraya konmasına, 2) Birbirleriyle bağlantılı fikirlerin bir araya getirilmesine, 3) Daha genel ya da daha yüksek düzeydeki fikirlerin daha özgül fikirlerden, özgül fikirlerin de özgül ayrıntılardan ayrılmasına yardımcı olur.

Özel terimlerin, muğlak sözcüklerin, yeni üretilmiş sözcüklerin ve yanlış kullanılmış teknik terimlerin kullanımı, bilimsel araştırma metodolojisi ile ilgili bir esere göre, hazırlanan araştırmaların yazım aşamasında yaygın olarak yapılan hatalardandır. Eser sonuna tamamlayıcı eklerin konulması bir hata değildir.

Yazma süreci üç aşamalıdır.1) Yazım öncesi, literatürle ilgili notları düzenleyerek, fikirlerin listesini yaparak, taslak çıkararak, kaynakçaya girecek malzemeyi tamamlayarak, veri çözümlemesiyle ilgili yorumları düzene sokarak yazmaya hazırlamak. 2) Oluşturma, serbest yazım yoluyla kaynakçayı ve dipnotları kaleme alarak verileri sunuma hazırlayarak, giriş ve sonuçları tasarlayarak fikirlerinizi kağıda dökmek. 3) Yeniden yazım, tutarlılığı arttırarak, mekanik hataları düzelterek, alıntıları kontrol ederek, genel bir okuma yaparak raporu değerlendirmek ve son şekline getirmek.

Grafik hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır; grafikte varsa, eksenlerin neyi açıkladığı belirtilmelidir, Eksenler sıfırdan başlatılmalıdır, Eksenlere ölçü birimleri konmalıdır, Grafikte kullanılan işaretlerin, şekilleri, ne anlama geldiği açıklanmalıdır. Kullanılan renklerin seçimi ise özellikle dikkat edilmesi gereken hususlar arasında yer almamaktadır.

En geniş anlamıyla metot/yöntem, bizi gerçeğe götüren yoldur ve bir araştırmada bilimsel gerçeğe ulaşma konusunda önemli bir rol oynar. Bilimsel düşünüş anlayışına göre, gerçeklere ulaşmanın en güvenilir, en verimli ve başarılı yolu ancak bilimsel yöntemlerle mümkün olabilir. Bilimsel yöntem, düzenli düşünmeyi, bilgi edinmede belirli kural ve yollardan yine düzenli bir şekilde yararlanmayı ve bunu daha güvenilir ve verimli kılmak için gerekli alet ve teknikleri bulup kullanmayı ve geliştirmeyi ifade eder.

Araştırma yaparken dikkat edilmesi gereken modern coğrafyanın üç temel ilkesinden bahsetmek faydalı olacaktır. Yukarıda da belirtildiği gibi coğrafyanın üç temel ilkesi: ‘nedensellik, karşılaştırma ve dağılıştır’.