TARİHİ COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 18

Birincil kaynaklar, birer tanık ifadesi niteliğindedir. Doğru yanıt C’dir.

Onomastik biliminin yer adlarını inceleyen dalına verilen ad, toponimidir. Doğru yanıt A’dır.

2000 yılı itibariyle Türkiye topraklarında 425 arkeolojik kazı yapılmıştır. Doğru yanıt D’dir.

Müze, Grek mitolojisindeki Mousa denilen dokuz ilham perisinin adından türetilmiştir. Doğru yanıt E’dir.

İletişim, 19. yüzyıl geleneksel müzeciliğinin işlevlerinden biri değildir. Doğru yanıt D’dir.

Koleksiyon nesnelerinin yazılı ve görsel yöntemlerle kayda geçirilmesi, belirli bir sistematik içinde sınıflandırılması ve bu malzemenin dökümünü oluşturan envanterin hazırlanması sürecine belgeleme denir. Doğru yanıt C’dir.

2016 verilerine göre Türkiye’de müze müdürlüğü bulunan il sayısı 70’tir. Doğru yanıt A’dır.

Anadolu’ya ilk yazı Asur ticaret kolonileri döneminde girmiştir. Doğru yanıt D’dir.

Arşiv malzemesi niteliğinde olup da, kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin elinde bulunan benzeri belgelerin oluşturduğu arşivlere özel arşivler denir. Doğru yanıt A’dır.

Vergi, gelir ve nüfusun tespiti amacıyla, arazi ve nüfus sayımları sonucunda ortaya çıkan kayıtlara Osmanlı döneminde verilen ad tahrir defteridir. Doğru yanıt E’dir.

Dünyada modern tarihi coğrafya dönemine 1950’den itibaren geçilmiştir. Doğru yanıt E’dir.

Butlin, konu hakkında şu ifadeleri kullanmaktadır: “Tarihi coğrafyanın kaynakları yerel ve ulusal yöneticilerin elinden çıkan yönetime, nüfusa, vergiye ve mülkiyete ait her türlü kayıt, envanter, nüfus sayımları, haritalar, keşif ve sondaj raporları, toprak mülkiyetini ve kullanımını gösteren kayıtlar, kiliseye kayıtlı mallar, mali kayıtlar, yerel ya da ulusal mahkeme kayıtları ile özel kişiler tarafından tutulan ve günümüze ulaşabilen özel arşivlerdir.

Tarih öncesi dönemler ve topluluklar üzerine yapılacak araştırmalarda daha çok alan çalışması ve arkeolojik kazılardan elde edilen verilere ihtiyaç vardır.

Farklı şekillerde tasnif edilebilen tarihi coğrafya kaynakları, verilerin bulunduğu ve muhafaza edildiği yerlere göre; arazi, müze, arşiv, kütüphane ve internet kaynakları olmak üzere beş başlık altında toplanmıştır.

Coğrafyacıların da “arazi araştırması” vardır. Buradaki gibi farklı isimler verilse de, kast edilenler, birbirine çok yakın ve genel çerçevede aynı işlemlerdir. Yani, araştırmak, veri toplamak amacıyla, kırsal veya kentsel mekanlara gidilerek, konuya dair veri toplamak, inceleme ve gözlem yapmaktır.

Kütüphane Kaynakları: Yazılı Kaynaklar, Çizili Kaynaklar, Görüntülü-sesli Kaynaklar ile Resimler ve Fotoğraflar yer alır. Vekayinameler, yazılı kaynaklardandır.

XV. yüzyılın başlarında Germiyanlı Ahmedî’nin yazdığı “İskendernâme”nin sonuna eklenen “Dâsitân-ı Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman” ise günümüze ulaşan ilk yazılı Osmanlı tarihi kaynağıdır.

Hz. Adem’den itibaren peygamberlerin ve halifelerin kronolojik listeleriyle, Selçuklu, Osmanlı ve Karamanlılar’ın tarihlerine ait önemli olayların yanı sıra kehanetler ve rüya tabirlerine de yer verilmiştir.

Sultanların günlük yaşamlarını anlatan ve saray yazıcılarının tuttuğu notlara dayanan yapıtlara “vekayiname veya ruzname” denir.

Salnameler: Geçmiş yıllardaki önemli olayları özetleyen ve ait oldukları yılların müessese ve hal tercümeleri gibi çeşitli konular hakkında son derece kısa ve önemli bilgiler veren eserlerdir.