TARİHİ COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 3

Veli Sevin, 2001 yılında ‘Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I’ isimli bir kitap hazırlamıştır. E. Güney, özellikle ikincil kaynaklardan faydalanarak 1999 yılında ‘Antik Çağ Türkiye Kentleri’ isimli kitabını ve 2000 yılında da ‘Antik Çağ Türkiye Tarihi Coğrafya Bölgeleri’ isimli kitabını yayımlamıştır.

Bu alanda hareketlenmenin 1990’lardan sonra başladığını söylemek gereklidir. Bu tarihe kadar bazı eserler basılmışsa da, tarihi coğrafya araştırmalarının 1990’lardan itibaren hızlandığı belirtilebilir.

1920’ye kadar olan dönem klasik tarihi coğrafya dönemi olarak adlandırılır. Ancak 1920’den itibaren, 1950’lere kadar olan dönemse modern tarihi coğrafya ortaya çıkmıştır.

Coğrafya-yı Umumi, Abdurrahman Şeref’e aittir. Süleyman Asa, İstanbul Boğazı’nın haritasını yapmıştır.

Hepsi tarihi coğrafya alanında çalışmış olsa da, Domesday Book üzerine çalışan kişi H. C. Darby’tir.

Bahsedilen eser, W. M. Ramsay tarafından yazılmış olup, Celal Nuri’den önce tarihi coğrafya ismini kitabında kullanmıştır. Bu eser, ancak 1960 yılında Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası ismiyle dilimize çevrilebilmiştir.

Tarihi coğrafya, jeoloji bölümünde okutulmaz ancak diğer bahsedilen bölümlerin müfredatında yer alır.

İlk olarak 1700’den itibaren tarihi coğrafya adıyla çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

1972’de yayınlanmaya başlayan Historical Geography ve 1975’de yayınlanmaya başlayan Journal of Historical Geography adlı dergiler bu alanda öncü olmuştur.

Tarihi coğrafya, coğrafya biliminin köklü geçmişinde, bilinçsiz bir şekilde, dolaylı ve kırıntılar halinde olsa da, daha İlkçağ’ın Yunan coğrafyacıları zamanından beri bilinmekte ve yapılmaktadır. Coğrafya teriminin kullanılmaya başlaması ve bu alandaki önemli çalışmalar ilk olarak Antik Yunan’da karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmalar içerisinde tarihi coğrafya örnekleri de bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Gümüşçü’nün ilk baskısı 2006 ve ikinci baskısı 2010 yılında yapılan “Tarihi Coğrafya” isimli kitabı ülkemizde tarihi coğrafyanın tanımı, kavramları, metodu ve içeriğinin ne olduğuna yönelik yayınlanan bir metodolojik ve kaynak eser olma özelliği göstermektedir. Bahsedilen eser, Sauer’in “Foreword to Historical Geography” isimli eserinin ülkemizdeki yansıması gibidir. Gerçekten de Sauer’in bu eseri, nasıl ki başta Amerika olmak üzere diğer batı ülkelerinde ortak bir tarihi coğrafya anlayışının gelişmesi yönünde önemli bir etki yaptıysa, Gümüşçü’nün adı geçen eseri de ülkemizde ortak bir tarihi coğrafya anlayışının gelişmesinde etkili olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Modern tarihi coğrafyanın bir disiplin haline gelmesinde ve dolayısıyla tarihi coğrafyanın tanımlanmasında I. ve II. Dünya savaşları arası dönemde, yani 1920 ve 1930’lu yıllarda Amerikan, İngiliz ve Fransız tarih ve coğrafyacılarının çalışmaları oldukça önemlidir. Fransız tarihçiler Febvre’nin 1922 yılında yayınladığı “La Terre et l Evolotion humaine: Introduction Geographique al Historie”, Bloch’un “Les Caracteres Originaux de l Historie Rurale Francise” isimli eserleriyle, Amerikan coğrafyacı Sauer’in 1925 yılında yayınladığı “The Morphology of Lanscape”, İngiliz coğrafyacı Darby’nin 1936 yılında yayınladığı “An Historical Geography of England Before A. D. 1800” adlı eserler, bu dönemin çalışmalarına verilebilecek en önemli örneklerdir. Doğru cevap D'dir.

İngiliz coğrafyacı Darby, tarihi coğrafyanın tanımı ile ilgili görüşlerini şu dört başlık altında toplamış ve özellikle Fransız tarihi coğrafyacıları tarafından bu görüşleri kabul görmüştür. Bunlar: “Tarihin arkasındaki coğrafya”, “Geçmişin coğrafyası”, “Coğrafi değişim”, “Bugünün içindeki geçmiş”tir. Doğru cevap E'dir.

Doğal tarih anlayışının temsilcilerinden olan Sauer, Tarihi Coğrafya'da "zaman"ı coğrafyanın dördüncü boyutu olarak görmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kapsam yani içerik, ana hatlarıyla başta mekan olmak üzere geçmiş zaman, konu, değişim ve metot olmak üzere beş
başlık altında toplanabilir.

Tarihi coğrafya araştırmalarında dikkate alınması gereken bazı noktalar vardır: Bunlardan ilki ve belki de en önemlisi, coğrafyanın herhangi diğer çalışmalarında olduğundan daha büyük bir dikkatle coğrafi gerçeklerin kurulmasıdır. Bunun için öncelikle tartışılan konuların ve problemlerin yerinin dönemindeki gerçek dağılışının belirlenmesi gereklidir.  Dikkat edildiğinde mekan araştırmacıya çok şey anlatacaktır, bunun için de tarihi coğrafyacı mekanın anlattıklarını anlayabilecek donanıma sahip olmalıdır. Geçmişin yeniden kurulabilmesi için o dönemden kalan yazılı dokümanların titiz bir tahlile tutulması gerekmektedir. Tarihi coğrafyacı mekandaki kültürel unsurları tespit edebilmelidir ki, bunlar eskinin formlarını kurmak için gerekecektir. Doğru cevap E'dir.

Günümüzden M.Ö. 3500 yılına kadar yazılı kaynaklara ulaşılmış olup bundan önceki döneme “Pre history” yani “Tarih öncesi” denilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Arşivler, bünyesindeki malzemeler yönünden “Resmi” ve “Özel” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Resmi arşivlerde kurum ve kuruluşlara ait bilgiler mevcutken, özel arşivlerde kurum ve kuruluşlara ait bilgilerin dışında kalan kayıtlar yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yönetmelikte belirtilen ifade “En az 15 yıl geçen ve devletin geleceği için faydalı olabilecek kayıtların koruma altına alınması, diğerlerinin de yok edilmesi”dir.

Verilen tanım Warf ‘a göre ( 2006) coğrafyanın interdisipliner / disiplinlerarası bir karaktere sahip olmasını tanımlar. Diğer seçenekler ise kapsayıcı tanımın tamamlayıcı alt unsurlardır.