TARİHİ COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 11

İlkçağ tarihçisi E.Memiş (1990: 5) tarafından hazırlanan bir kitapta tarihi coğrafya, “coğrafi faktörlerin tarih ilmine etkilerini inceleyen bilim dalı” şeklinde tanımlanmaktadır ki, bu tanım aslında “XX. yüzyıl başlarında tarihsel olaylar üzerinde coğrafyanın etkisini araştıran” tarihi coğrafya akımına karşılık gelmektedir. Doğru cevap A'dır.

Harita, yeryüzünün tamamının/bir bölümünün, belli bir ölçeğe göre küçültülmüş ve az çok yalınlaştırılmış olarak kağıt üzerine aktarılmış izdüşümüdür. Doğru cevap C'dir.

Bir kaynakta “insanoğlunun yaşadığı veya ilgilendiği alanın tamamında/bir kısmında yer alan fiziksel detayların, bu detaylarla ilgili bilgilerin veya bu alanda meydana gelen olgularla ilgili bilgilerin, genellikle düz bir yüzey üzerinde, belli bir ölçekte gösterimidir” şeklinde tanımlanan harita, esasen yeryüzünün seçilmiş bir tarafını temsil eden grafiklerdir. Doğru cevap A'dır.

Harita, esasen yeryüzünün seçilmiş bir tarafını temsil eden grafiklerdir. Doğru cevap D'dir.

Arkeoloji, insanın geçmişini, geride bıraktığı maddi kültür belgelerine dayanarak inceleyen bilim dalı olup bu belgeler, uygarlık tarihinin başlangıcından, yani insanoğlunun ilk aleti yaptığı andan bu güne kadar, kendi gereksinmeleri için kullandığı nesnelerin tümüdür. Doğru cevap C'dir.

Yunanca kökenli “archaios” ve “logos” kelimelerinden türeyen arkeoloji (sözcük anlamı: eskinin bilimi), insanlık tarihine ait her türlü uygarlık ve kültür izini (maddi kalıntıyı) kendi bilimsel ilkeleri ve yöntemleriyle araştıran, çeşitli alt bilim alanlarının katkısıyla analiz eden, yorumlayan bir bilim dalıdır. Doğru cevap D'dir.

Ülkemizde ilk arkeolojik kazılar 1871 yılında Troia/Truva’daki kazılar ile başlatılır. Doğru cevap E'dir.

A.Özçağlar, “Coğrafyaya Giriş” isimli kitabında paleocoğrafyayı (2003: 19) şöyle tanımlamıştır: “İnsanın yeryüzüne ayak basmadan önceki jeolojik devirlerde doğal ortamda meydana gelen faaliyetleri ve değişimleri inceleyen bilim dalı. Doğru cevap D'dir.

E şıkkı Röllig'in tarihi coğrafya çalışmalarından beklenen sonuçlar arasında yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Lokalizasyon, coğrafi araştırmalarda konu edilen olayın ve unsurun nerede olduğunu belirtir, yani konu ve unsurun mutlak yerini (sit) ifade eder. Tarihi coğrafya araştırmalarında geçmiş dönemdeki yerleşmelerin adı değişmiş ya da günümüze değin ortadan kalkmış olabilir. Yapılacak araştırmalarda adı değişen ya da ortadan kalkan yerleşmelerin mutlak yerlerinin belirlenmesi gerekir ki bu işe yerleşmelerin lokalizasyonu adı verilir. Doğru cevap C'dir.

D şıkkı Kučera'ya göre tarihi coğrafyanın doğası ve eğilimleri arasında yer almaz. Doğru cevap D'dir.

Coğrafyanın doğasına ilişkin birçok görüş olmakla birlikte dört temel entelektüel gelenekten söz etmek mümkündür. Bunlar; “dağılışların değişimi, çevrenin değişimi, peyzajın değişimi ve alanların/bölgelerin değişimi”dir. Bu dört geleneğin doğru bir şekilde araştırılması ve ortaya konulması tarihi bir bakış açısını zorunlu kılmaktadır. Zira coğrafi değişim olarak tarihin, yer tarihi olarak coğrafyanın anlaşılması ve değerlendirilmesine ihtiyaç vardır (Baker, 2007: 7). İşte tarihi coğrafyacılar geçmiş bir zaman diliminde değişen dağılışlara, çevreye, peyzaja ve bölgeye odaklanarak onları açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yeniden inşa, geçmişte olmuş bitmiş, bugün halihazırda bulunmayan bir durumun, nesnenin ya da konunun yeniden tesis edilmesini içermektedir. Bu noktada yeniden inşanın öncelikli koşulu bugün ortada olmayan bir şeyin mevcudiyeti ve bilinmesidir. Doğru cevap C'dir.

Tarih ve tarihi coğrafya her ikisi de geçmişe odaklanmaktadır. Ancak tarih araştırmacısı “ne zaman” sorusuna ağırlık verirken coğrafyacı “nerede” ve “neden orada” sorularını öncelemektedir. Tarihi coğrafyacı çağdaş coğrafyacılar tarafından ele alınan konulara, “ne zaman” sorusu ekleyerek eldeki kaynak ve imkanlar çerçevesinde geçmişte araştırır. Doğru cevap C'dir.

Dinamik kültür tarihi: Çeşitli kültürel özelliklerin kökenleri, dağılımları, yenilikleri ve değişimlerinin özelliklerini ele almak için en etkili yaklaşımlardan birisidir. Çalışma alanı, özelliklerin çeşitliliği bakımından zengin tek bir bölgeyi kapsayabileceği gibi kıtalar veya dünya üzerindeki tekli ya da birbirine bağlı küçük gruplar da olabilir. Doğru cevap A'dır.

Dikey tema Tarihi Coğrafya araştırmalarında geleneksel yöntemler içinde değerlendirilir. Doğru cevap B'dir.

Mekanın değişiminde etken olarak insanın rolü Tarihi Coğrafya araştırmalarında yeni yöntemler içinde değerlendirilir. Doğru cevap E'dir.

Coğrafyanın doğasına ilişkin birçok görüş olmakla birlikte dört temel entelektüel gelenekten söz etmek mümkündür. Bunlar; “dağılışların değişimi, çevrenin değişimi, peyzajın değişimi ve alanların/bölgelerin değişimi”dir. Doğru cevap A'dır.

Tarihi coğrafya Dünya’da XVIII. yüzyıl başlarında ortaya çıkmıştır.

Tarihi coğrafya Dünya'da 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış, fakat ülkemize -yüz elli yıldan biraz fazla gecikmeyle- ilk defa XIX. yüzyıl sonlarına doğru girmiştir.