TARİH METODU

İlhanlılar devrine ait elimize ulaşan kaynaklar epey sınırlı olmasına rağmen, bunlardan vergi kitabeleri, özellikle iktisadi düzenlemelerle ilgili önemli bilgiler sunmaktadırlar. Doğru cevap "A"dır.

Para ve sikke gibi nümizmatik kaynaklar, Ortaçağ tarihi için en güvenilir kaynaklardandır. Tarihyazımının yeterli bilgi vermediği yerlerde, özellikle siyasi tarih için yararlanılmaktadır. Ancak kurulan vakıfların yerlerinin tespiti anlamında bir bilgi içermemektedirler. Doğru cevap E'dir.

Vakfiyeler, kurulan vakfın ne şekilde işleyeceğiyle ilgili önemli bilgiler sunmaktadırlar. Bunlar arasında vakfın kurucusu, mütevellisi, yeri ve amacı yer almaktadır. Ancak vakıflar genellikle nesiller arası devredildiğinden, lağvedilmeleri en azından niyet anlamında söz konusu değildir. Doğru cevap D'dir.

Bir esere, eserin müellifi ya da başka bir yazar tarafından yapılan ilavelere zeyl denirdi. Bu kimi zaman sona eklenen küçük bir bölüm, kimi zaman o eseri tamamlayıcı nitelikte tamamen bağımsız başka bir eser şeklinde olabilirdi. Doğru cevap B'dir.

Moğol istilasından dolayı Horasan'dan Anadolu'ya göçerek Selçuklu devlet hizmetine giren bir ailenin mensubu olan İbn Bibi 1192-1280 yıllarını kapsayan önemli bir eser kaleme almıştır. Doğru cevap A'dır.

Tarihin bütün kaynaklarında geçerli olduğu gibi, İbn Bibi'nin eseri de eleştirel ve dikkatli bir gözle okunmayı gerektirmektedir. Bu durum, özellikle Moğol istilasından kaçan ve Selçuklu hanedanınına sığınan bir yazarın eseri için önem arz eder. Bu bağlamda, İbn Bibi'nin eserini yazarken kimliğinin sınırlarından soyutlandığı iddia edilemez. Doğru cevap C'dir.

Ortaçağ'da yazılmış tarihler, yazıldığı yer ve kültürel atmosfere göre, Arapça, Farsça ve Türkçe olabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

İslam ortaçağına ilişkin kaynaklarımız sınırlı olmakla birlikte, temel olarak epigrafik ve nümizmatik kaynaklardan, vesikalardan ve tarihyazımından yararlanmaktayız. Salnameler ise özellikle 19. yüzyıl Osmanlı'sında görülmeye başlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Seyahatnameler özellikle yazarının kişisel gözlemlerini ihtiva etmesi açısından önemli eserlerdir. Bu dönemde özellikle Arap ve Batılı seyyahlara rastlamaktayız. Seçenekler arasında yer alan İbn Bibi, bir seyahatname değil tarih kitabı kaleme almıştır. Doğru cevap B'dir.

Siyasetname isimli eserin sahibi, Büyük Selçuklu Devleti'nde vezirlik de yapmış olan Nizamü'l-Mülk'tür. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Epigrafik kaynaklar (kitabeler/yazıtlar) umumiyetle yapılar, mezar taşları, çeşitli eşyalar ve sert cisimler üzerine kaydedilmiş yazılı metinlerdir. Verdikleri dakik ve sıhhatli bilgilerle tarih araştırmalarında kullanılan en güvenilir kaynak türlerinden birini oluştururlar. Genellikle taş, mermer, metal, çini veya tahta gibi dayanıklı yazı malzemesi üzerine işlendikleri için, diğer kaynak türlerine göre zamanın tahribatından daha az etkilenmişlerdir. Doğru cevap B’dir.

Günümüze ulaşan en eski vergi kitabeleri Ankara, Kırşehir, Ani ve Bakü şehirlerinde bulunmaktadır. Doğru cevap C’dir.

İlk İslâm sikkesi Emevî halifesi Abdu’l-melik b. Mervân (685-705) tarafından hicrî 74 (milâdî 695) yılında bastırılmıştır. Doğru cevap A’dır.

Günümüze ulaşan en eski vakfiye örnekleri Karahanlı dönemine aittir. Doğru cevap E'dir.

Vakfiyeler, vakıfların ne şekilde işleyeceğiyle ilgili düzenlemeleri ihtiva eden resmî vesikalardır. Söz konusu vesikalar, ait olduğu vakfın türüne, büyüklüğüne göre, sosyal, ekonomik ve kültürel tarih araştırmaları için Ortaçağ tarihi araştırmacılarına son derece değerli bilgiler sunabilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Ortaçağ İslam devletlerinden günümüze ulaşan en eski vesikalar Papirüslerdir. Doğru cevap C’dir.

Ortaçağ devletlerine ait orijinal vesikaların büyük bir bölümü yangın, tabi felaketler ve savaşlar neticesinde yok olmuştur. Bununla birlikte,resmi ve ya da özel vesikaların suretlerinin toplandığı eserler münşeat mecmualarından istifade etmek suretiyle bu eksikliği bir miktar telafi etmek mümkündür. Doğru cevap B’dir

Vekayiname, Tarihçiler tarafından kaleme alınan ve tarihi hadiseleri anlatan eserlerdir. Doğru cevap D’dir.

İslâm tarih yazıcılığının IX. yüzyıldan itibaren üç farklı tarzda geliştiği görülmektedir:1. Genel Tarihler, 2. Özel Tarihler, 3. Şehir ve Bölge Tarihleri. D seçeneği doğru cevaptır. Diğer seçenekler tarihin faydalandığı bilim dallarıdır.

Tokat ve Niksar gibi Orta Anadolu şehirlerinde ilk medreselerin kurulduğu görülmektedir. XIII. Yüzyılın başlarından itibaren yazılı kültür faaliyetlerinin iyice hız kazanmasıyla birlikte telif ve tercüme eserlerin sayısı da çoğalmıştır. Bu gelişmeye paralel olarak Anadolu’da tarih ile ilgili ilk eserlerin XIII. yüzyılın başlarından itibaren kaleme alınmaya başlandığı görülmektedir. Doğru cevap E’dir.