TARİH METODU - Deneme Sınavı - 3

Tarih alanında araştırma yapmak isteyenlerin sıklıkla başvurduğu kaynaklar ansiklopediler, arşivler, kronolojiler,günlükler, bibliyografyalar olarak sıralanabilir. Ancak denemeler tarihi bir değer taşımadıkları gibi, başvurulduğunda katkı sağlayıcı bilgi de sunmazlar, doğru yanıt E şıkkıdır.

Cumhurbaşkanlığı makamının yazışmaları, yabancı devlet başkanlarıyla olan ilişkiler, iç politikaya yönelik gelişmeler, siyasal partiler ve seçimler gibi çok yönlü belge koleksiyonlarının bulunduğu anlaşılmaktadır. Cumhuriyet Tarihi araştırmaları için eşsiz bilgi ve belgeye sahiptir.

Milli Mücadeleyi başarıya ulaştırmış Mustafa Kemal Atatürk’ün, Cumhurbaşkanı ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Başkanı sıfatlarıyla Parti’nin 2. Büyük Kurultayı’nda 15-22 Ekim 1927 tarihleri arasında 36 saat 31 dakika süreyle yaptığı konuşmayı içermektedir. Atatürk, neden böyle bir nutuk verme ihtiyacını hissettiğini, Nutuk’un 2. Cildinin hemen başında belirtmektedir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Erzurum, Sivas, Balıkesir, Alaşehir ve Eşme’de düzenlenen kongrelerin tutanakları tutulmuştur. Erzurum kongresi, yerel nitelikli olmakla birlikte, ülkenin bütünlüğünün sağlanması konusunda çok stratejik kararlar alınmıştı. Bu kongrenin tutanakları ve kongreyle ilgili çok sayıda belge, fotoğraf, M. Fahrettin Kırzıoğlu tarafından (Bütünüyle Erzurum Kongresi, C. 1-3, Ankara, 1993) adlı eserde yayınlandı. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Resmi yayınlar kategorisi içinde Düstur’lar önemli bir yer tutar. Ciltler halinde olup, her cilt bir yıl içinde çıkarılan kanun, tüzük, yönetmelik ve ictihadı birleştirme kararlarını kapsamaktadır. ‹lk kez Cevdet Paşa tarafından Düstur-ı Atik adıyla yayınlanmış, daha sonra aralıklarla 1872-1879 arasında dört cilt, 1884’e kadar da dört zeyl (eki) çıkarılmıştır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e “düstur”ların yayınına bakıldığında beş tertip “düstur”un varlığı göze çarpmaktadır.Doğru yanıt E şıkkıdır.

A şıkkı dışındaki tüm kaynaklar resmi kaynaklardır, A şıkkında yer alan ansiklopediler ise tarih araştırmalarında temel kaynaklar arasında yer alır ancak resmi olarak addedilemez.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Osmanlı Devleti zamanında ilk özel/sivil Türkçe gazete olan Tercüman-ı Ahval 1860’da okurları ile buluştu. Daha sonraki yıllarda çok sayıda gazete ve dergiler çıkarıldı. Türkiye’de demokrasi ve özgürlük mücadelesi basın üzerinden yürütüldü.Doğru yanıt C şıkkıdır.

“Bir milleti aydınlatma ve uyarmada, bir millete muhtaç olduğu fikri gıdayı vermekte, özet olarak bir milletin mutluluk hedefi olan müşterek istikamette yürümesini teminde, basın başlı başına bir kuvvet, bir mektep, bir rehberdir” Atatürk'ün Söylev ve demeçlerinden elde edilen bu cümle basın üzerinedir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemine ait çok sayıda anı vardır. Biz burada belli başlı olanlardan sadece bir kaç tanesini örnek olarak vereceğiz. Mustafa Kemal Atatürk’ün Nutuk’u belgesel kaynak olmanın yanı sıra, anı türündeki eserlere de örnek verilebilir. Olağanüstü yeteneklere sahip bir liderin bitmiş, çökmüş denilen bir toplumu ayağa kaldırması, onurlu bir hale getirmesi dile getirilmiştir. Hiç kuşkusuz Nutuk, bir anı eseri olarak Atatürk’ün bakış açısını yansıtır.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Tarih araştırmalarında kullanılacak temel başvuru kaynaklarından biri de kronolojilerdir. Bu kaynak grubu araştırmacılara ve okuyuculara gelişmeleri ve olayları öz bir şekilde oluş sırasına göre verir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Cumhuriyet döneminde ilk ansiklopedi 1932-1936 yılları arasında yayınlanan Hayat Ansiklopedisi’dir.

Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı, Ankara’da bulunan Cumhuriyet Arşivi; Milli Mücadele, TBMM Hükümeti ve Cumhuriyet dönemine ait arşiv malzemesinin tespit edilmesi, korunması, düzenlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda gerekli bilimsel ve teknik çalışmaları yapmak üzere kurulmuştur.

1928 yılındaki Harf Devrimi’ne kadar olan belgeler Arap harfli Osmanlı Türkçesi iken, 1928 sonrası belgeler Yeni Türk alfabesi iledir. Araştırmacıların bu farklılığı dikkate alarak 1928 öncesi belgelerden yararlanmak için Osmanlca rik’a yazısını öğrenmelerinde büyük fayda vardır.

Kongre kavramı İkinci Meşrutiyet döneminde dilimize girmiştir. Mütareke döneminde kongre kavramıyla, temsili güce sahip, ülkenin ya da bölgenin siyasî ve idarî geleceğiyle ilgili kararlar alan, bunların gerçekleşmesini sağlamak için gerekli yapıları kuran organizmalar kasdedilmiştir.

Milli Mücadele ve Cumhuriyet Tarihi’yle ilgili değişik konularda tutanaklar bulunmaktadır. Sivas Kongresi’nden sonra adeta bir icra organı (hükümet) gibi çalışan Heyet-i Temsiliye’nin 16-28 Kasım 1919 tarihleri arasında bazı Komutanlarla ve sivil kişilerle yaptığı toplantının tutanakları, (Heyet-i Temsiliye Tutanakları, (Haz. Uluğ İğdemir), Ankara, 1975) adlı kitapta yayınlanmıştır.

Düstur, kanunların bir arada toplandığı kitap; umumî kaide; kanun; nizam; örnek, numune; üslûp anlamlarına gelir.

İlk Türkçe gazete, Takvim-i Vekayi’dir. Bu gazetede, kanun ve tüzüklere, devlet memurlarının atamalarına, aldıkları ödüllere, dış politika olaylarına, askeri işlere, bilimlerle ilgili bazı gelişmelere ve ticaret ile fiyatlara ilişkin yazılara yer verildi.

Takrir-i Sükun Kanunu İsmet Paşa (İnönü) Hükümeti’nin Şeyh Sait İsyanı sırasında 4 Mart 1925’te çıkardığı kanundur. Üç maddeden oluşmaktadır. Hükümete geniş yetkiler tanıyan bu kanunla toplumsal düzeni bozan, irtica ve isyana teşvik eden, emniyet ve asayişi bozan yayınların hükümetçe durdurulacağı ve sorumlularının İstiklal Mahkemelerine sevk edileceği belirtilmiştir. Bu kanunla Türkiye’de tek parti yönetimi başlamıştır.

TBMM Hükümeti’nde Başbakan olan Rauf Orbay, bu sancılı dönemin birinci derecede tanıklarından biridir. Anıları, Cehennem Değirmeni, Siyasi Hatıralarım adıyla iki cilt halinde yayınlandı.

Kazım Karabekir, hem dönem boyunca yaptıklarını, yaşadıklarını hem de kendisine yöneltilen eleştirileri cevapladığı kitabı İstiklal Harbimiz adını taşımaktadır.