TARİH METODU - Deneme Sınavı - 12

Biyografik tarih yazarlğı ve umûmî tarihler Arap tarihçiliğinin iki ana damarıdır.

Gazavatnâme, belli bir savaşı ya da seferi tasvir ederken oldukça ayrıntılı tarihsel bilgiler veren eserlere verilen addır.

Menâkıb-ı Âl-i Osman bilinen en eski Osmanlı tarihi kaynağıdır.

Münşi, yazı kabiliyeti yüksek, resmi yazışma kurallarını bilip uygulayan kişiye verilen addır.

I. Selim devrinde Arap tarihçiliğinin Osmanlı tarihçiliği üzerindeki etkileri daha bariz hale gelmiştir

Mustafa Selânikî’nin Tarih-i Selânikî adlı eseri 1563-1600 yılları arasını kapsamaktadır.

Sâfî Mustafa Efendi, Osmanlı bürokrasisi içinde önemli görevler üstlenen ve Sultan I. Ahmed’e imamlık yapan, Anadolu Kazaskerliği gibi vazifelerde bulunan dönemin önemli müverrihlerinden biridir.

Hayrullah Efendi, Tarih-i Devlet-i Aliye-i Osmaniyye adlı eserinde I. Ahmed devrine kadar Osmanlı tarihini dünya tarihine paralel olarak anlatan tarihçidir.

Mahmud Ahmed Paşa,19. yüzyılda yabancı dilde tarihler kaleme alan yazarlardan biri değildir.

İslâm’In ilk dönemlerindeki tarih yazıcılığı hadislerin toplanması ve nakledilmesi ile biyografi yazımı biçimindedir. İlk dönem biyografilerinin temel konusu peygamberin hayatı ve başlıca motivasyonu da teolojiktir.

Keykâvus b. İskender’in Kâbusnâme’si, Nizâmülmülk’ün Siyâsetnâme’si ve Ebu Hamid Muhammed Gazalî’nin Nasihatü’l-Mülûk adlı eseri Osmanlı müverrihlerinin iyi bildikleri, bazıları defalarca Türkçe’ye tercüme edilmiş Büyük Selçuklu devri eserlerindendir.

Ahmed Eflâkî’nin Menâkıbü’l-Arifîn’i ve dönemin münfleat mecmuâları Osmanlı müverrihlerini de etkilemiş önemli tarih eserleridir.

Doğru cevap b'dir. Menazilname Osmanlı dönemi eseridir.

Osmanlı tarihçiliğinin ilk örneklerinden olan düşmanla yapılan savaş ya da düşman topraklarına yapılan dini nitelikli akınların hikâyelerine Gazavatnâme denir. 

Doğru cevap c'dir.

Osmanlı tarih yazıcılığının kroniklerde zikredilen ilk örnekleri günümüze ulaşmıştır. Günümüze ulaşan en eski tarihlerin kaynak olarak kullandığı Yahşî Fakîh’in
Menâkıb-ı Âl-i Osman adlı eserinin bilinen en eski Osmanlı tarihi düşüncesi hâkim kanaattir. Bu eserin Yıldırım Bâyezid zamanına kadar olan hadiseleri içerdiği ve II. Murad devrinin ilk yıllarında yazıldığı bilinmektedir.

Doğru cevap d'dir.

Bugün müellifi tespit edilemeyen pek çok Tevârih-i Âl-i Osman vardır. Bilinen Tevârih-i Âl-i Osman yazarları arasında ise Âşık Paşa-zâde, Mevlâna Mehmed Neşrî, Oruç b. Âdil, Behiştî Ahmed Sinan Çelebi, Mevlânâ Rûhî Çelebi, Kemâl, Kıvâmî, Mehmed b. Hacı Halil el-Konevî ve Bayatlı Mahmudoğlu Hasan sayılabilir.

Doğru cevap e'dir.

Osmanlı tarih yazıcılığının başlangıcı olarak kabul edilen II. Murad devrinden son- ra, Fatih dönemi, Osmanlı tarih yazıcılılığının kuruluş devri kabul edilmektedir.

Doğru cevap a'dır.

Yazı kabiliyeti yüksek, resmi yazışma kurallarını bilip uygulayan kişiye münşi denir. 

Doğru cevap b'dir.

“Osmanlı Devleti’nin müstakil ilk tarihi” olan Tevârîhü’s-Selâtîni’l-Osmaniyye adlı Arapça eserinin yazarı Karamanî Nişancı Mehmed Paşa'dır.

Doğru cevap c'dir.

"Koca Nişancı" diye de bilinen, en tanınmış eseri ise Tabakâtu’l-Memâlik ve Derecâtu’l Mesâlik olan müverrih Celâl-zâde Mustafa'dır.

Doğru cevap d'dir.

Jön Türk hareketinin mühim simalarından, Dağıstan’da doğmuş, Rusya’da eğitim görmüş, İstanbul’a göç etmiş ve Osmanlı bürokrasisine girmiş yeni bir aydın tipinin örneği olan, on dokuzuncu yüzyılda Osmanlı Devleti’nde bilhassa yeni ve modern okullarda yetişen nesillere hitap edecek genel tarih ihtiyacına cevap vermek üzere kaleme alınmış Tarih-i Umûmî adlı kitabın yazarı Mizancı Mehmed Murad Bey'dir. 

Doğru cevap e'dir.

İslâmiyet’in doğduğu dönemde Arapların “tarih”e karşılık gelecek bir kelimeleri yoktu. İslâm öncesi Arap toplumlarında tarihçilik faaliyeti olarak görülebilecek iki etkinlikten biri nesep ilmi olarak tanımlanan, biyografik veriler içeren şecereler tutmak; diğeri ise edebi bir üslûpla Arap kabileleri arasındaki savaşları anlatan “Eyyâmü’l Arab” (kabile savaşları) konuşmalarıydı.