TARİH METODU - Deneme Sınavı - 16

Tarihi olayın kendi devrine ait bir materyale veya yazılmış bir esere, bir belgeye ana kaynak veya birinci elden kaynak adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Efsaneler ve Mytos (Mit)ler: Halk edebiyatının vazgeçilmez ürünlerindendir. Hayali ve gerçek olaylar iç içe geçmiştir. Hatta içindeki anlatımlar ve kahramanlar ne kadar olağanüstü olursa, o nispette kutsanmış söylentilere dönüşürler. Toplumların hayatlarına yön vermede büyük tesirleri vardır ve nerde ise her milletin bir efsanesi bulunmaktadır. Konularına göre sınıflandırılırlar.
• Tarihi yer, kişi ve olaylar ile ilgili efsaneler.
• Dini konular ve yaratılışla ilgili efsaneler.
• Olağanüstü varlıklar ile ilgili efsaneler.
• Doğa, çevre, hayvan vs. ile ilgili efsaneler.

Doğru cevap E'dir.

Destanlar: Sözlü kültürün en yaygın olan türleridir. Genellikle, olağanüstü olaylar, tanrı, tanrıça gibi tabiatüstü varlıkları konu edinen şiir (nazım) türündeki anlatımlardır. Konularına göre, kahramanlık destanları veya metafizik (tabiatüstü) destanları diye sınıflandırılırlar. Doğru cevap B'dir.

Hikâyeler: Efsanelerden farklı olarak, genelde kaynağını gerçek hayattan alan olayların anlatımıdır. Burada kastedilen hikâye, edebî bir tür olan hikâyeden ziyade içinde tarihi bilgiler barındıran hikâyelerdir. Bunların bir kısmı, belli bir zaman ve mekân sınırlaması içinde kalarak, içindeki bilgiyi doğru muhafaza edebilirken; bazıları doğdukları veya olayın yaşandığı sınırı aşarak yeni bir şekil alabilirler. Doğru cevap D'dir.

Transkript: Bir metni değiştirmeden kendi yazıldığı alfabeden başka alfabeye çevirmeye denilir. Bu çevirme yapılırken, çevrilen alfabedeki harflerin eksik olması halinde bazı özel işaretler kullanılır. Transliterasyon adı da verilen bu iş bir tercüme değildir. Doğru cevap C'dir.

Bir devletin ürettiği yazışmalarının saklandığı yere arşiv denilir. Arşivler milletlerin hafızası olarak değerlendirilirler. Doğru cevap D'dir.

Seyahatnameler: Bir gezginin kaleminden çıkan eserlerdir. Kendi ülkelerinden başka yerlere, resmi veya özel amaçlar ile yapılan seyahatlerde, gezginin resmi amaçlı olmadan kaleme aldığı yazılarıdır. Doğru cevap C'dir.

Bir devletin, bir hanedanın veya bir şehrin sembolü olarak kabul edilen resim, harf veya şekle arma denilir. Doğru cevap E'dir.

İhtisas kütüphaneleri, bir alana, bir konuya ayrılmış, bir dile veya birkaç dile ait kitapların toplandığı ve sadece uzmanların istifade edebildiği kütüphanelerdir. Doğru cevap A'dır.

Tanzimat öncesi dönemine ait defterler iki seri halindedirler. Bunların birincisi devletin siyasî ve hukukî kararları ile ülkenin asayiş ve nizamına dair hükümlerinin kaleme aldığı Divan-i Hümayun defterleridir. Doğru cevap D'dir.

Efsaneler; halk edebiyatının vazgeçilmez ürünlerindendir. Hayali ve gerçek olaylar iç içe geçmiştir. Hatta içindeki anlatımlar ve kahramanlar ne kadar olağanüstü olursa, o nispette kutsanmış söylentilere dönüşürler. Cevap E şıkkıdır.

Transkript, bir metni değiştirmeden kendi yazıldığı alfabeden başka alfabeye çevirmeye denilir. Bu çevirme yapılırken, çevrilen alfabedeki harflerin eksik olması halinde bazı özel işaretler kullanılır.
Transliterasyon adı da verilen bu iş bir tercüme değildir. Cevap A şıkkıdır.

Biyografiler: Tarihî şahsiyetlerin hayat hikâyelerini anlatan eserlerdir. Eski Yunan ve Roma’da ilk örnekleri görülür. Bunlara tercüme-i hal adı da verilir. İslam tarihinde olduğu gibi Osmanlı tarihinde de, sadrazam, şeyhülislam, kaptan-i derya ve diğer görevliler ile çeşitli meslek gurubundaki şahsiyetler hakkında biyografiler kaleme alınmıştır. Bu tür eserler müstakil olduğu gibi, diğer eserlerin içinde de yer alabilirler. Az da olsa müstakil veya diğer eserleri arasında kişilerin kendi hayatını anlattıkları otobiyografiler de bulunmaktadır. Bunlar kullanılarak yeni biyografiler yazılabilmektedir. Biyografiler ve otobiyografiler çoğu kere özel amaçla kaleme alınmışlardır. Yazılış amaçlarına göre de taraflı olabilirler. Bu yüzden dönemin diğer kaynakları ile birlikte mukayeseli bir yöntem ile kullanılmalıdır. Cevap: D şıkkıdır.

Hatıratlar: kişiler tarafından kendi etrafındaki siyasi, sosyal olayları anlatmak için kaleme aldığı anı türünden eserlerdir. Erken dönemlerde, Julius Caesar’a Bizans İmparatoru Kantakuzenos, Timur ve Babür hatta Barbaros Hayreddin Paşa’ya atfedilen hatıratlar vardır. Ancak bu yazım türü 19. Yüzyılda gelişmiştir. Pek çok devlet adamı hatırat yazmaya başlamıştır. Cevap: B şıkkıdır.

Matbaanın icadından sonra ilk gazete 1609 yılında Strasburg’da Almanca olarak yayımlandı, ardından Londra, Paris,Roma ve diğer ülkelerde de yayımlanmaya başladı. Matbaanın geç geldiği Osmanlı devleti sınırları içinde ilk Türkçe-Arapça gazete 1828 yılında  Mısır’da yayımlanan Vak’a-i Mısrıyye’dir. Ancak Osmanlı Devletinin ilk resmi gazetesi 1831’de yayımlanan Takvim-i Vekâyi’dir. Cevap: A şıkkıdır.

Bir kimsenin veya kuruluşun adının, unvanının, mahlasının, metal veya başka sert cisimlere ters olarak kazınarak elde edilen nesnelere mühür denilir. Mühürler, ilk çağlardan itibaren gelişerek ve çeşitli şekillere girerek günümüzdeki şeklini almışlardır. Cevap: C şıkkıdır.

Bir devletin ürettiği yazışmaların saklandığı yere arşiv denilir. Arşivler milletlerin hafızası olarak değerlendirilirler. Ancak devlet arşivlerinin dışında, özel kurum ve şahıs arşivleri de bulunmaktadır. Cevap :A şıkkıdır.