TARİH FELSEFESİ II

Alman İdealizmi olarak bilinen ve 19. yüzyılda ortaya çıkan düşünce sistemi akıl, ilerleme, gelişme gibi kimi kavramlara vurgu yaparak bu kavramları, tarihsel olu- şu açıklamak için kullanır.

Alman İdealizmi olarak bilinen düşünürler büyük ölçüde Kant’ın akıl ve ilerleme anlayışından etkilenerek bu anlayışı daha mutlakçı bir anlayışa doğru geliştirmişlerdir. Doğru cevap A'dır.

Alman İdealizmi’nin akıl tasarımında akıl mutlak bir sistem olarak ele alınır, öyle ki bu sistemde her bir kavram ve önerme bir diğerinden mantıksal olarak türetilmelidir. Kavramların mantıksal türetimi olarak ussal bir sistem insan aklının her türlü kavrayışında bulunur ve aynı zamanda gerçeklikte de bulunur. Böylece akıl gerçekliğin temeline konulur ya da gerçeklik bir bütün olarak akla indirgenir. Doğru cevap E'dir.

Alman İdealizmi’nde mutlak olan ile kastedilen koşullardan bağımsız olarak kendi başına varolan ve varolanların varlığının kendisine bağlı olduğu şey anlamına gelir.

Fichte, Kant felsefesini devam ettirmek istemiştir. Bu bağlamda Science of Know- ledge adlı yapıtında felsefenin kendisini apaçık bir bilim hâline zorunlu olarak yükselteceği bir yol keşfetmek zorunda olduğunu söyler.

Fichte’ye göre bir bilim sisteminde kavramın üçlü mantıksal yapısı kendisini gösterir. Bu üçlü mantıksal yapı tez-antitez-sentez üçlüsüdür.

Fichte’ye göre tarihin böyle bölümlemesi, yani devirlerinin sıralanması zorunludur. Bu bölümleme içerisinde ilk dönem “içgüdü olarak aklın egemenliği” dönemidir ki bu Fichte’ye göre insanlığın masumiyet çağıdır. Burada Rousseau’nun insanın doğa durumunda masumiyet dönemi içinde olduğu görüşüne benzerlik görülebilir. Bu özgürlük kendi karşıtını doğurarak ikinci dönemi oluşturur. Bu dönemde bireyler kendi üzerlerinde bir yetki ile kendi özgürlüklerini sınırlarlar. Son dönem ise “sanat olarak akıl devri”dir ki bu çağda hümanite kendisini aklın imgesine ve tasarımına uygun olarak geliştirmeye başlar. Doğru cevap A'dır.

Fichte’nin her çağın a priorisi ile kastettiği her çağın bir ideası olduğu ve her çağın kendi ideası tarafından belirlendiğidir.

Schelling kendisini tekrarlayan şeyin tarihe ait olamayacağını ileri sürerek ta- rihi ilerleyen bir süreç olarak düşünür.

Fichte bir yandan Herder’in yaptığı gibi hümaniteyi ilerleyen bir kavram olarak ele alırken diğer yandan Herder’den ayrı olarak hümanitenin dünyada yaptığı bütün ilerlemeyi kendi kökensel durumuna geri dönmek olarak görür ki bu da aslında Rousseau ve Herder’in bir sentezi gibidir. Doğru cevap C'dir.

Schelling'e göre tarihe eylemleriyle yön veren tek tek insan bireyleri değil, insan türüdür.

Schelling bilinebilir olanı Doğa ve Tarih olarak ikiye ayırır. Her iki alan da Mutlak olan varlığın birbirine karşıt iki ayrı görünümüdür. Doğru cevap A'dır.

Schelling’e göre tarih kavramından “ne mutlak olarak yasalardan bağımsız ne de mutlak olarak yasalara bağlı bir olaylar zincirine tarih adı verilebileceği” çıkarılabilir. Buradan çıkarılabilecek olan sonuçlar şunlardır: İlkin, her tarih içinde varsayılan ilerleme, özgür edimleri kısıtlayan bir yasallığa izin vermez. İkinci olarak “belli bir mekanizmaya göre meydana gelen ya da teorisi a priori olan hiçbir şey kesinlikle tarihin nesnesi olamaz”. Çünkü teori ve tarih birbirine karşıttır. “Ne yapacağı hiçbir teoriyle önceden hesaplanamadığı için insan tarihe sahiptir”. Doğru cevap B'dir.

Transcendental felsefe

Kant’ta deneyim ve bilginin olanağının koşullarını ortaya koyan felsefe anlamına geliyordu. Schelling’de ise karşıtların özdeşliğinin olanağının koşulunu ortaya koyan felsefe anlamına gelir.

“Özgürlükte de zorunluluk olmalıdır” diyen Schelling’e göre bu, özgür olarak eylemde bulunmakla birlikte amaçlanmayan bir şeyin ortaya çıktığı anlamına gelir.

Böylece Schelling’in “dünya Tin’inin bu büyük aynası” dediği tarih akla uygun olarak gelişmektedir. Tarihteki ilerleme aklın, yani kavramdaki devinimin kendisidir. Doğru cevap A'dır.

Fichte’ye göre tarihin böyle bir bölümlemesi, yani devirlerinin sıralanması da zorunludur. Bu bölümleme içerisinde ilk dönem “iç- güdü olarak aklın egemenliği” dönemidir ki bu Fichte’ye göre insanlığın masumi- yet çağıdır. Burada Rousseau’nun insanın doğa durumunda masumiyet dönemi içinde olduğu görüşüne benzerlik görülebilir.