TARİH FELSEFESİ II - Deneme Sınavı - 9

Fichte’ye göre bir bilim sisteminde kavramın üçlü mantıksal yapısı kendisini gösterir. Bu üçlü mantıksal yapı tez-antitez-sentez üçlüsüdür. Alman İdealizmi’nin mantıktan anladığı, kavramlar arası ilişkileri ele alan diyalektik mantıktır. Bu bağlamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Fichte’ye göre zamanın her tikel devrine tikel bir çağın ideası karşılık gelir. Her çağ “tek bir tasarımın ya da kavramın cisimleşmesi”dir. Bu nedenle de bir çağın doğru bir şekilde betimlenebilmesi için o çağı temsil eden "a priorinin" anlaşılmış olması gereklidir. Bu bağlamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Fichte’ye göre “dünyadaki insani yaşam ile dünyasal zamanın kendisi, TEK BİR ZAMANIN VE TEK BİR SONSUZ YAŞAMIN ZORUNLU DEVİRLERİDİR” ve bütün dünyasal yaşam bu sonsuz yaşamın temel ideasından türetilebilir. Fichte yalnızca türün ilerleyen yaşamından söz etmektedir, bireyin değil. Böylelikle de bir tarih araştırması bir dünya planı ideası gerektirmektedir çünkü dünya üzerindeki insanlığın yaşam amacı bu dünya planıdır ve bu dünya yaşamında tüm insanlık tüm ilişkilerini “Akla uygun bir şekilde Özgürlük ile düzenleyebileceklerdir”. Bu doğrultuda doğru yanıt D seçeneğidir.

Fichte’ye göre felsefe tüm nesneleri genel olanın ışığı içinde kavrar, bu yüzden de birey olanla ilgilenmez, ideal kavramın kendisini ele alır. Bireysel çabalar tarihin ilerleyişini ne hızlandırabilir ne de yavaşlatabilir, yalnızca “dünyaların sonsuz Tin’inin mevcudiyeti bu ilerleyişe yardım edebilir”. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Schelling’e göre karşıt olanlar özdeştir. A ile A-olmayan özdeştir. Schelling’in diyalektik mantığında Ben ve Ben-olmayanın özdeşliği söz konusudur. Bu bağlamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Schelling kendisini tekrarlayan şeyin tarihe ait olamayacağını ileri sürerek tarihi ilerleyen bir süreç olarak düşünür. Tarih ileri doğru yol alan bir şey olmalıdır ve “ilerlemeyen şey tarihin nesnesi değildir”. Schelling’in ilerleme tasarımına göre mekanik devinimler de ilerleyen devinimler gibi ardı ardına gelseler de ilerleyen bir devinim değildirler çünkü mekanik devinimler bir döngü içinde olan devinimlerdir, hep tekrarlanırlar. “Mekanizmin
olduğu yerde tarih yoktur; aynı şekilde tarihin olduğu yerde mekanizm yoktur”. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Transcendental felsefe Kant’ta deneyim ve bilginin olanağının koşullarını ortaya koyan felsefe anlamına geliyordu. Schelling’de ise karşıtların özdeşliğinin olanağının koşulunu ortaya koyan felsefe anlamına gelir. Bu bağlamda doğru seçenek C seçeneğidir.

İlerleme terimi özellikle 19.yüzyılda belirli bir hedefe, bir ereğe doğru yaklaşma anlamında ele alınmıştır. Bu anlamıyla ilerlemeden genel olana doğru ya da mutlak olana doğru yükselme anlaşılır.

Bir çağı betimleyecek olan filozof bir çağın ideasını bulmaya çalışır çünkü bir çağın fenomenlerinin her biri altlarında yatan ortak idea aracılığıyla birbirleriyle zorunlu bir bağlantı içinde ortaya konulmalıdır. Dolayısıyla Fichte’ye göre bir filozofun işi deneyimin tüm olanaklı fenomenlerini önceden varsaydığı ilkenin birliğinden türetmektir; filozofun “böylelikle de bilimsel söylemde ifadelendirilen yöntem olan, mutlak olarak a prioriyi izlediği açıktır”

Fichte’ye göre tarihte aklın ereği insan türünün özgürlüğüdür. Bu özgürlük bireylerde değil, türde kendini gösterecektir.

Schelling bilinebilir olanı Doğa ve Tarih olarak ikiye ayırır. Her iki alan da Mutlak olan varlığın birbirine karşıt iki ayrı görünümüdür. Doğa düzenli ve yasalı bağıntılar içerdiğinden dolayı bilinebilir olan bir alanken yani yalnızca nesne olarak kavranırken tarih hem bilinebilir olan hem de kendi kendisi üzerine düşünen zihinlerin eylemlerinden oluşan bir alandır, dolayısıyla da hem nesne hem de özne olarak kavranabilir.

Schelling tarihi salt yasalılık olarak görmeyip keyfilik ve yasalılığın bir aradalığı olarak görür. Bu yüzden tarih salt teoriyle açıklanamaz. Tarihte hem bireyler vardır hem de ideal olan vardır.

Transcendental felsefe: Kant’ta deneyim ve bilginin olanağının koşullarını ortaya koyan felsefe anlamına geliyordu. Schelling’de ise karşıtların özdeşliğinin olanağının koşulunu ortaya koyan felsefe anlamına gelir.

Schelling tarih için “dünya Tin’inin bu büyük aynası” ifadesini kullanmıştır.

Schelling'e göre, mutlak olan kavram tarihteki dinamik öğe olan ilerlemenin kendisi olduğundan ve bu kavramın kendisini gerçekleştirmesi ilerleme demek olduğundan, Mutlak olan da hem bilinebilir olan hem de bilen akıl demek olduğundan, ilerleme bilinebilir aklın ve bilen aklın kendisini tarihte görünür kılmasından başka bir şey değildir.

Fichte’nin her çağın a priorisi ile kastettiği her çağın bir ideası olduğu ve her çağın kendi ideası tarafından belirlendiğidir.

Schelling’e göre tarihteki bütün eylemleri belirleyen ve bütün eylemlerde ortak olan kendi başına akıl mutlak olan aklın kendisidir.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.