TARİH FELSEFESİ II - Deneme Sınavı - 5

Hegel’e göre üç tür tarih yazımı vardır: Kaynaktan tarih, refleksiyonlu tarih ve felsefi
tarih. İlk tür tarih yazımı Herodotos, Thukydides gibi betimledikleri eylemler, olguları kendileri yaşamış ya da anlattıkları çağın tininin içinde yaşamlarını sürdürmüş olan tarihçilerin yazdıkları tarihtir.

Hegel felsefi dünya tarihi kavramını açıklamak için felsefenin tarihe getirdiği tek kavramın “akıl” kavramı olduğunu söyler.

19. yüzyılın en önemli düşünürlerinden birisi olan Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) felsefe tarihinde Mutlak İdealizmin düşünürü olarak bilinir. Doğru cevap A'dır.

Tarih yazımı söz konusu olduğunda Hegel üç tür tarih yazımından söz eder, çünkü amacı diğer tarih yazımlarının genel bir dünya tarihi kavramını ve genel bir dünya tarihi tasarımının ilkelerini verecek olan dünya tarihi felsefesinden ayrımını ortaya koymaktır. Bu üç tür tarih yazımını şöyle belirler: Kaynaktan tarih (original history), ref­leksiyonlu tarih (ref­lective history) ve felsefi tarih (philosophical history) ya da tarih felsefesi. Doğru cevap D'dir.

Hegel’e göre akıl kendisinde durur, ereğini de kendisinde taşır ve kendisini var eder, bu ereği gerçekleştirir. İşte bu yüzden “dünya-tarihinde her şey usa uygun olmaktadır” der Hegel.

Hegel’e göre tarih kendisini doğa gibi yinelemez ve tarihte ortaya çıkan her yeni
oluşumun da bir son ereği vardır.

Hegel dünya-tarihinde bireylerin tek tek halklar ve devletler olduğunu söyler (Hegel 2003: 46).

Hegel’e göre tarihsel varlık alanının kategorileri ereklilik, değişme, gelişme, ilerleme, us
ve kültür kategorileridir.

Hegel’de zeitgeist çağın tini demektir ve belirli bir çağı belirleyen ilkeye karşılık gelir.

Tin’in bütün bu gelişimlerinin de Hegel tarihin a priori yanıyla ilgili olduğunu söyledikten sonra ekler: “deneyim a prioriye uymak zorundadır".

Hegel’e göre ikinci tür tarih yazımı ise ref­leksiyonlu tarih diye adlandırılabilir. Bu tür tarih yazımında yazar kendi zamanının ötesine geçmektedir. Bu tür tarih yazımında yapılmak istenen “tüm geçmişi tinde bulunan bir şey olarak sergilemektir”. Doğru cevap C'dir.

Hegel tarihin ya da genel olarak dünya-tarihinin ne olduğunu betimleme işini tarih felsefesine bırakır. Hegel’in dünya tarihi felsefesi dediği şey tarihin ya da genel olarak dünya tarihinin felsefi olarak ele alınması ya da tarihin felsefesinin yapılmasıdır; bu da tarihin tümel bir tasarımının kurulması demeye gelir. Tarih felsefesi “tarihi a priori olarak kurar. Doğru cevap E'dir.

Hegel felsefi dünya tarihi kavramını açıklamak için felsefenin tarihe getirdiği tek kavramın “akıl” kavramı olduğunu söyler. “Buna göre us dünyaya egemendir ve dünya tarihinde her şey usa uygun olmuştur”. Doğru cevap B'dir.

Genel ide tutkuları kendi ereği için kullanır. Genel İde’nin “tutkuları kendi amacı için
kullanmasına” Hegel aklın hilesi (“the cunning of reason”) der. Doğru cevap A'dır.

Hegel’in akıl anlayışına göre - diyalektik mantığa göre - üçlü basamaklar hâlinde ortaya çıkar. Dolayısıyla ilerleme kendisini üçlü basamaklar hâlinde ortaya koyar ya da Tin
üçlü basamaklar hâlinde gelişir de denebilir. Buna göre ilk basamağa Tin’in dolaysızlık aşaması, doğallık hâlinde olduğu aşama. Doğru cevap C'dir.

Res gestae yapılmış işler, başarılar anlamında tarihsel varlık alanına karşılık gelir. Doğru cevap B'dir.

Hegel’e göre doğada da her şey mutlaka sona erer ve sonra yeniden canlanır, her şey yeni baştan başlar. Doğada hep yinelenmeler ve döngüler vardır. “Güneşin altında yeni bir şey yoktur” der Hegel, “ama Tin’in güneşiyle iş değişir”. Doğru cevap D'dir.

Hegel’e göre tarihte bireylerin etkisi yoktur, bireyler tarihe yön veremezler. Doğru cevap E'dir.

Hegel akıl anlayışında kavramın diyalektik gelişimini ele alarak aklı dinamik
bir süreç olarak kurar. Alman idealist düşüncesinde diyalektik, mantığın temel ilkesidir (daha önce Fichte’de ve Schelling’de de temel ilke olduğu vurgulanmıştır.)
Hegel’in akıl anlayışında diyalektik, bir yöntem olarak mantığın temel ilkesidir.

Tarihin “metafizik açıklaması” ile kastedilen, tarihsel olu
ve değişmenin, tarihin her türlü deviniminin tek bir ilke ya da az sayıda ilke ile açıklanmasıdır.

İlerleme terimi özellikle 19.yüzyılda belirli bir hedefe, bir ereğe doğru yaklaşma anlamında ele alınmıştır. Bu anlamıyla ilerlemeden genel olana doğru ya da mutlak olana doğru yükselme anlaşılır.

Alman İdealizmi’nin bütün çabası ilerlemeye duyulan inancı akıl temeline oturtmak ve ilerlemenin ilkesini, yasasını ortaya koymaktır. Bu ilkelerin kendisi de mutlak olmalıdır.