TARİH FELSEFESİ II - Deneme Sınavı - 13

Marx ve Engels tarihin özünü üretim eyleminde, yani praksiste gördükleri için felsefenin görevini de tarihin hizmetinde olmak olarak belirlemişler, bu yüzden de felsefenin gerçekliği teorik olarak değil, pratik etkinlik olarak kavraması gerektiğini ileri sürmüşlerdir.

Marx’a göre tarihin kendisi, doğal tarihin gerçek bir parçasıdır, doğanın insanlaşmasının parçasıdır. Bu yüzden Marx “insan doğa biliminin dolaysız nesnesidir” der

Ayrıca Marx’a göre din, felsefe ve başka bütün kuram biçimleri gibi tarihin de itici gücü idealist eleştiri değil, devrimdir.

Marx’a göre “sosyalist insan için dünyanın tarihi denen şeyin tümü, insanın emeği yoluyla insanın yaratılmasından başka bir şey” değildir. Marx’a göre sosyalizm insanın olumlu bir şekilde bilincine varışıdır.

Marx’ın tarih tasarımı maddi temeller üzerine kurulu bir tarih tasarımıdır. Aynı zamanda bu maddi temeller üzerinde gelişen bir tarih anlayışı söz konusudur. İşte Marx’ın adına tarihsel materyalizm dediği materyalist tarih anlayışı tarihin tamamen maddi insanın üretim etkinliğiyle biçimlendirdiği bir varlık alanı olarak tasarlanmasıdır, üstelik de bu temeller üzerinde aşama aşama gelişen bir süreç olarak tasarlanmasıdır

Kapital’in “Önsöz”ünde “kapitalist üretimin doğal yasaları”nı ele alacağını söyleyerek bu yasaların “kaçınılmaz sonuçlara doğru katı bir zorunlulukla işleyen” yasalar olduğunu da ileri sürer.

Özgürlük tarihin tümüyle dünya tarihi hâline gelmesiyle olanaklı olacaktır.

Gramsci’ye göre “Marksizm, her şeyi açımlayan bir din ya da tüm varlık alanlarını taşıyan bir ontoloji değil, bir genel tarih metodolojisidir”

Felsefe tarihinde Aydınlanma olarak adlandırılan dönem 18. yüzyıla karşılık gelir. 18. yüzyıl felsefesine bu nedenle Aydınlanma felsefesi de denir. Doğru cevap E’dir.

Aydınlanma felsefesi genel olarak insanın bilme yetilerinin eleştirisini yaparken insan aklının neleri bilip neleri bilemeyeceği üzerine odaklanarak aklın hem bir eleştirisini yapmış hem de aklın ancak bilebileceği konular üzerinde bilgi ortaya konabileceğini ileri sürerek aklı, doğru kullanımında bilimi, bilgiyi ortaya çıkarabilecek tek bilme yetisi olarak ele almış ve yüceltmiştir. Doğru cevap A’dır.

Rönesans’ta ortaya çıkan hümanist düşünce Aydınlanma döneminde toplumlar için de gitgide belirleyici olmuş ve Ortaçağın evrensel tanrı devleti anlayışının yerini ulus devlet düşüncesi alarak siyaset kurumlarının ve bilimin üzerindeki dinsel iktidar ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla Aydınlanma’dan “insan yaşamı ile düşüncesinin her yanını laikleştirme çabası anlaşılır.” Doğru cevap B’dir.

Fransa’da Aydınlanmanın en büyük temsilcisi olan Voltairé aynı zamanda “Tarih Felsefesi” adının da bulucusudur. Doğru cevap C’dir.

Condorcet’ye göre insan mükemmelleşebilen bir varlıktır ve insan soyu sürekli olarak ilerlemektedir. “İlerlemenin sınırları ilerlemenin kendisidir” diyen Condorcet insanın ilerlemesinin sınırsızlığını vurgulamaktadır. Doğru cevap B’dir.

18. yüzyıl Aydınlanma filozofu olan Immanuel Kant’a göre “Aydınlanma, insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır”. Kant burada insanın kendi aklını yanlış kullanması sonucu bir ergin olmama durumu içine düştüğünü, ama yine aklını kullanarak bu ergin olmayış durumundan kurtulacağını kastetmekdir. Bu yüzden de Kant “aklını kendi kullanma cesaretini göster” der. Doğru cevap D’dir.

Herder’e göre insanı diğer canlılardan yapıca ayıran en önemli şey insanın dik yürümesidir. Bu sayede insanın aklı gelişmiş, aklının gelişmesiyle de insan dili kullanmaya başlamış ve böylece de sanat ve bilim geliştirmiş, kültür dünyasını oluşturmuştur. Doğru cevap A’dır.

Herder’e göre Hümanite eğitim yardımıyla düzenlenebilir. Bu düzenlemeler de insanın yaşamına yön verirler. Dolayısıyla insan, yaşamına kendisi için kurup tasarladığı ve var kıldığı bu anlam dünyasının içinde yine kendisi yön verir. Doğru cevap D’dir.

Daha Rönesans’ta Machiavelli (1469-1527) tarafından tarih yazımına geçmişte olmuş olayların gerçek nedenlerini keşfetme görevi verilmiş, Francis Bacon da insanın sahip olduğu üç yeti olan akıl, hayalgücü ve anımsama içinde tarihin anımsama üzerine dayandığını belirtmiştir. Doğru cevap C’dir.

Condorcet Fransız Devrimi sırasında yazdığı İnsan Tininin İlerlemeleri Üzerine Bir Tablo Taslağı adlı yapıtında “tiranlarla kölelerin, rahiplerle alıkların ortadan kalkacağı ve insanların yaşam ve özgürlük tadıyla, mutluluk arayışıyla ussal bir biçimde davranacağı ütopyalı bir gelecek umar” Doğru cevap A’dır.

Fichte, Kant felsefesini devam ettirmek istemiştir. Bu bağlamda Science of Knowledge adlı yapıtında felsefenin kendisini apaçık bir bilim hâline zorunlu olarak yükselteceği bir yol keşfetmek zorunda olduğunu söyler. Doğru cevap A’dır.

Alman İdealizmi’nin bir başka önemli düşünürü olan Schelling “Kant ile Fichte’nin tasarımlarına daha dizgeli bir gelişme getirmiş” ve iki ilke ortaya koymuştur. Doğru cevap E’dir.