TARİH FELSEFESİ II - Deneme Sınavı - 10

Tocqueville, Fransız Devrimi’nin geleneksel alışkanlıklardan değil, “insan aklının kullanılması ve doğa yasasından çıkan yalın temel kurallar konulması olduğu inancı”ndan esinlendiğini ileri sürer.

Daha Rönesans’ta Machiavelli (1469-1527) tarafından tarih yazımına geçmişte olmuş olayların gerçek nedenlerini keşfetme görevi verilmiştir.

Francis Bacon  insanın sahip olduğu üç yeti olan akıl, hayal gücü ve anımsama içinde tarihin anımsama üzerine dayandığını belirtmiştir.

Fransız düşünür Condorcet tarihi tiranlık, kölelik ve dinsel bağnazlıktan kurtulmanın tarihi olarak ele alarak insanlığın özgürlük ve mutluluk içeren bir geleceğe doğru ilerlemekte olduğuna inanmıştır.

Rousseau,  doğa durumunda mülkiyet ve devlet olmadığından insanların gerçekten özgür ve eşit olduğunu ileri sürerek Aydınlanmanın kültür anlayışını eleştirmiştir. Ona göre insanlığın mutlu olacağı bir altın çağı varsa bu çağ gelecekte değil, geçmişte aranmalıdır. Bu zaman geçmişte “çok uzaklarda” kalmıştır ve “insanın mutsuz geleceğini tehdit eden nedenlerin şimdiki koşulları” yüzünden insan geçmişe bile dönmek isteyebilir. Böylece Rousseau’ya göre, tarihin gidişinde bir yükselme değil, bir gerileme, bir alçalma görülebilir.

Kant’a göre tarih insan eylemleri alanıdır ve bu eylemler insanın amaçlı eylemleridir. Kant Dünya Yurttaşlığı Bakımından Genel Bir Tarih Düşüncesi adlı yazısında, tarihe genel bir doğa planına göre gelişen bir süreçmiş gibi bakılması gerektiğini belirtir. Eğer tarihe böyle bakılmazsa tarih kör rastlantının egemen olduğu bir süreç olarak görünecektir. Kant’a göre tarihte böyle genel bir yasa ya da bir doğa planı olduğu elbette bilimsel yöntemle kanıtlanamaz ama tarihe sanki böyle bir doğa planına göre ilerliyormuş gibi bakmak gerekir. Böyle bir bakış açısı insanlık idealinin gelişmesi açısından da son derece yararlıdır.

Herder’e göre çağları birbiriyle karşılaştırarak tarihin içindeki hakikati yakalamak olanaksızdır.

Hegel’de diyalektik üçlü basamaklar halinde ifade edilir. Bu basamaklar da Tez, Anti-tez ve Sentez
basamaklarıdır.

Hegel’e göre hep doğruluğun düşüncenin nesnesine uygunluğu görüşü savunulmuştur.

Hegel’e göre üç tür tarih yazımı vardır: Kaynaktan tarih, refleksiyonlu tarih ve felsefi tarih.

Hegel felsefi dünya tarihi kavramını açıklamak için felsefenin tarihe getirdiği tek kavramın “akıl” kavramı olduğunu söyler.

Dünyaya egemen olan bir usun varlığına inanmak gerekir. Buna göre Hegel'e göre tarihin gidişi “usun tasarladığı ve eylediği gibidir”  bu kategoriye, us kategorisi denir.

Hegel dünya-tarihinde bireylerin tek tek halklar ve devletler
olduğunu söyler

Hegel’e göre tarihsel varlık alanının kategorileri ereklilik, değişme, gelişme, ilerleme, us ve kültür kategorileridi.

Hegel’de zeitgeist çağın tini demektir ve belirli bir çağı belirleyen ilkeye karşılık gelir.

Hegel tarih tasarımında ‘tarih’i Tin’in gelişme süreci olarak tasarlar

Res gestae yapılmış işler, başarılar anlamında tarihsel varlık alanına karşılık gelir

Alman İdealizmi olarak bilinen ve 19. yüzyılda ortaya çıkan düşünce sistemi akıl, ilerleme, gelişme gibi kimi kavramlara vurgu yaparak bu kavramları, tarihsel oluşu açıklamak için kullanır. Böylece Alman İdealizmi düşünürleri olarak Fichte, Schelling ve Hegel, tarihi ilerleme ve akıl kavramlarıyla ilişki içinde düşünmüşler ve tarihsel oluşu açıklamak için metafizik sistemler kurmuşlardır. B seçeneği dışında yer alan isimler Antik Çağ felsefesi temsilcileri arasında yer alan kişilerdir.

Fichte’nin akıl tasarımına göre bilimler tek bir ilkeye dayalı bir sistem hâlinde kurulmalıdır. Bu akıl anlayışına göre bütün bilgi tek bir ilkeden türetilir ve bütün gerçeklik de tek bir ilkeye indirgenebilir. Bu akıl anlayışı Fichte’nin tarih tasarımını da belirler. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Bir önermeler sisteminin bilim olabilmesi için kesin (certain) olması gereken ve diğer bütün önermelere de kesinliklerini veren en az bir önerme olmalıdır öyle ki “ilk önerme kesin olabildiği ölçüde ikinci de kesin olacaktır, ikinci önerme kesin olabildiği ölçüde üçüncü önerme de kesin olacaktır ve bu böyle devam edecektir”