TARİH FELSEFESİ I

Tarih yazıcılığının ahlâk dersleri vermeye ve kıssadan hisse çıkarmaya yönelik tutumdan kurtulup olayları gerçek nedenleriyle anlatması gerektiğini ileri süren ilk düşünür Niccolo Macchiavelli'dir.

Bacon'a göre historia civilis ile işaret edilen olaylar yığını, düzenlilikten uzak, rastlantısal ve bireysel olgulardır ve bunlardan yasalar çıkarsanamaz. Hobbes’a göre de düzenli olgular içermeyen historia civilis, yalnızca ahlâk ve eğitim açısından dersler çıkarılmak üzere tarih yazıcıları tarafından yönelinmiş düzensiz malzeme yığını olmaktan öteye geçmez. Bu yüzden her iki düşünür için de historia civilis, bir theoria etkinliği olamaz.

Rönesans’ta, kültürün hemen hemen tamamında görüldüğü gibi, felsefenin de temel yönelişi kendini her türlü otoriteye bağlılıktan kurtarmak, yalnızca kendine ve kendi yetilerine dayanmak, kısacası, kendini arayıp bulmak olmuştur. Bunun için de dünya ve hayat üzerindeki görüşleri yalnız deneyimin ve aklın sağladığı doğrulara dayanarak biçimlendirmeye çalışılmıştır.

Kökleri 14. yüzyılda aranabilecek olan Rönesans, ağırlıklı olarak 15. yüzyılın ikinci yarısı ve 16. yüzyılda etkili olan bir düşünce ve sanat akımıdır. Bu dönemde Avrupa Medeniyeti din boyundurluğundan kurtulmaya ve bir birey olarak insanın ve aklın yönlendirdiği bir düşünme şeklini benimsemeye başlamıştır. Bu yüzden, ilk dört seçenekte belirtien tespitler doğrudur. Ancak E seçenği yanlıştır, Rönesans Ortaçağ ile 18. yüzyılda başlayan Yakınçağ arasında değil, Ortaçağ ile Yeniçağ arasında bir köprüdür

Epistemoloji adını ilk kez açıkça kullanarak, insan bilgisinin kaynağı ve sınırları gibi sorunlarla hesaplaşma gerekliliğini savunmuş olan filozof John Locke'dir. Locke, bilginin kaynağı, doğruluğu ve sınırları sorunlarıyla çerçevesini çizdiği epistemolojiyi özel bir felsefe disiplini olarak öne çıkarır ve tanrı, evren, yaratılış, ruh-madde ilişkisi gibi konular üzerinde spekülasyonlar yapmadan önce, insan bilgisinin kaynaklarının, sınırlarının araştırılması, yani epistemolojinin temel sorunlarıyla hesaplaşılması gerektiğini savunur

Macchiavelli, tarih yazıcılığının “devletler arasındaki düşmanlık ve ikiliklerin nedenleri”ni siyasi açıdan araştırması gerektiğini savunmuştur. Macchiavelli’ye göre olayları gerçek nedenleriyle anlatan böyle bir siyasi tarih yazımı, her şeyden önce geçmişi doğru olarak bilmeye şiddetle gereksinim duyan devlet yöneticilerine pragmatik bir hizmet sunacaktır. Bu çerçevede ele alınığında Macchiavelli'nin 'Gerçek' terimini daha çok siyasi bir içerikle kullanıdığı öne sürülebilir.

16. yüzyılda üç türlü historiadan söz edilmiştir: 1. Historia Divina-yani tanrısal tarih, 2. Historia Naturalis-yani doğa olaylarının bilgisi ve 3. Historia Civilis yada Historia Humana-yani insan-toplum olaylarının bilgisi.

Doğa ile us, evren ile zihin arasında uygunluk olduğunu öne süren düşünce akımı 'Usçuluk'tur. 17. yüzyıl usçularına göre bu uygunluk Tanrı'dan kaynaklanmaktadır.

Hugo Grotius'a göre pozitif hukuk, ancak konulduğu zaman, yer ve durumdaki insan-toplum koşullarının bilinmesiyle, yani tarihsel zeminde kavranabilir.

Tarihsel dönemlerin Antikçağ, Ortaçağ ve Yeniçağ şeklinde ayrılmasını, önemli bir 16. yüzyıl düşünürü olan Jean Bodin'e borçluyuz.

Yeniçağ Avrupa Medeniyeti'nin insan anlayışında bireyin temel unsur olması, bireyciliğin gelişmesine yol açarak özgürlük olgusunu Yeniçağ Avrupa Medeniyeti’nin temel kavramları arasına taşımıştır.

Bacon’a göre felsefe usa, şiir imgeleme ve geçmişte olup bitenler-yani tarih ise, anımsamaya dayanır. Bu yüzden II. ve III. maddelerdeki tespitler yanlış, I. maddedeki tespit doğrudur.

Rönesans, Fransızca'da yeniden doğuş anlamına gelir ve Avrupa'nın Antik Dünya üzerinden kendisini yeniden şekillendirmeye başladığı 15. yüzyılı karşılamak için kullanılır. Doğru cevap C'dir.

Yunanca episteme ve logos'tan türeyen epistemoloji dilimize bilgi kuramı ya da bilgi felsefesi olarak çevrilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Epistemoloji kavramını ilk olarak John Locke Yeniçağ'da kullanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Niccolo Macchiavelli tarihin bir kıssadan hisse olma durumundan kurtulması gerektiğini ve olayların gerçek nedenleriyle anlatılmasının gerçeği bilme ihtiyacındaki devlet adamları için de pratik bir fayda sağlayacağını söylemiştir. Kendisi ilk siyasi tarihçi kabul edilir. Doğru cevap D'dir.

Empeiria kelimesi algı kapsamına giren, duyularımızla erişebildiğimiz sanı bilgisine denilir.

Hugo Grotius hukuk felsefesinde önemli bir milat olarak kabul edilen Savaş ve Barış Hukuku Üzerine adlı yapıtında, pozitif hukuk ile doğal hukuk arasında bir ayrım yapar. Doğru cevap E'dir.

Thomas Hobbes da Francis Bacon gibi doğanın ve insanın etkileriyle ortaya çıkan bilginin ayrılması gerektiğini savunmuştur.

Descartes her tarihsel haberin seçilmiş bir tarihsel olayla ilişkili olduğunu bu nedenle de tarihçinin ve malzemenin etkisiyle yanlış bilgiye ulaşılacağını savunur.