TARİH FELSEFESİ I

Atkinson'a göre tarih metafiziğinin güvenilmez bulunarak eleştirilmesindeki temel sebepler onun tarihsel verilerden yeterince yararlanmamış olmasıdır. Bu bağlamda, verilerin fazla kullanılması bunun tam karşıtıdır. Doğru cevap D'dir.

Sorokin, tarihin önemli felsefi çözümlemelerinin bunalım ve kriz dönemlerinde, onların öncesinde veya sonrasında ortaya çıktığını söylerken İbn-i Haldun örneğini verir. İbn-i Haldun'un eseri derin bir bunalım ve çürümenin Arap kültürünü etkisi altına aldığı 14. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

Historein, Yunanca’da “araştırma yoluyla bilme/öğrenme” anlamında, ayrıca “hikâye” ve “tarih” anlamlarında kullanılmıştır.

Batı’da tarih felsefesinin kurucusu olarak görülen Giambattista Vico’ya göre
tarih, insan topluluklarının ve onların kurumlarının tarihidir.

Yeni Bilim’de doğruluğun bilgisi için tek sağlam kalkış noktası, verum ile factum’un-yani doğru ile olgunun-birbirlerine geçtiği ve dönüştüğü “toplumsal-sivil dünya”nın bizzat kendisi olarak gösterilmektedir.

Karl Popper’e göre, insanın tarihinin en önemli kısmı felsefeyi ve dini de içeren
insan düşüncesi ve bilgisinin tarihidir.

Felsefî düşüncenin ortaya çıkışıyla tarihin yeni bir kullanım alanı bulduğunu
söylemek olanaklıdır.Felsefenin başlangıcına neden olan farklılıkların, değişimlerin ve çeşitliliğin arkasında yatan şeyi ya da şeyleri araştırmak ve bulmak üzere yapılması gereken çalışma yine tarih çalışması olmuştur.

Res gestae, Latince’de yapılmış işler/şeyler anlamında kullanılan bir tamlamadır. Bu tamlama, zamanla, geçmişte yapılmış tüm işlere göndermede bulunmak üzere kullanılmış ve bu kullanım, bizde ‘tarih’ sözcüğüyle karşılanan ‘historia’ sözcüğünün ilk anlamını oluşturmuştur.

Historia rerum gestarum, Latince’de yapılmış işlerin/şeylerin anlatımı, öykülenmesi anlamında kullanılan bir tamlamadır. Bu tamlama, geçmişte yapılmış tüm işlerin yazıya geçirilmesi anlamında kullanılır ve bu kullanım, bizde ‘tarih’ sözcüğüyle
karşılanan ‘historia’ sözcüğünün ikinci temel anlamını oluşturur.

Tarih felsefesi, felsefenin iki temel sorusunu, varlığa ve bilgiye ilişkin soruları temel alan ve bu sorular ekseninde tarihi anlamaya ve yorumlamaya çalışan bir disiplindir.

Tarihteki ilkeleri yadsımanın filozofu/(ları) en kısa zamanda hataya götüreceğini
düşünen Atkinson, felsefeye tarihe bakma ve onu diğer düşünce alanları arasında
doğru bir biçimde konumlandırma görevini yüklemiştir. Bu bağlamda Hegel,
Marx, Toynbee gibi önemli düşünürlerin, tarih felsefesinin tarihle ilişkisi bakımından birinci sırada gelmesi anlam kazanmaktadır: Bu düşünürlere göre tarih felsefesi tarih sürecini bir bütün olarak konu edinmekte ve tarihin özünü kavramayı amaçlamaktadır.

Tarih felsefesi Walsh’a göre kendi içinde ikiye ayrılır: bunlardan ilki, tarihte anlam,
bütünlük, yasa, amaç gibi sorunları inceleyen tarih metafiziği; ikincisi de tarih
çalımalarında ortaya çıkan sorunları, tarihte aratırma yöntemi/yöntemleri, bilginin
güvenilirliği, açıklama, kanıtlama vb. sorunları konu edinen analitik tarih
felsefesidir