TARİH FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 10

Descartes her tarihsel haberin seçilmiş bir tarihsel olayla ilişkili olduğunu bu nedenle de tarihçinin ve malzemenin etkisiyle yanlış bilgiye ulaşılacağını savunur.

Descartesçi tarih yazım okuluna mensup Tillemont aynı zamanda farklı otoritelerin dile getirişlerini uzlaştırmak için çaba harcayarak Roma İmparatorları Tarihi'ni de yazmıştır. Doğru cevap A'dır.

Gottfried Wilhelm Leibniz, Bollandistlerden etkilenen başlıca filozoftur ve matematik ve diğer bilim alanlarında da çalışmıştır. Doğru cevap B'dir.

Her alanda laikliğin uygulanmaya başlandığı ve aklın ön planda tutulduğu dönem Aydınlanma Çağı'dır. Bu çağ; insanın, usunu kendisinin kullanma cesareti gösterdiği çağdır.

Descartes, Spinoza ve Leibnizle birlikte usçuluk taraftarı düşünürlerdendir. Matematiği model alarak insanın genel geçer bilgiler edinebileceklerini savunmuştur.

David Hume, John Locke ve George Berkeley gibi filozoflarla birlikte deneyciler arasıda yer alır. Deneyciler doğa hakkındaki verilerimizin algılarımızdan kaynaklandığını ileri sürerler.

Doğa hakkındaki bilgimizin duyu verilerinden çıktığını, usun yalnızca duyu verilerini düzenleme işlevine sahip olduğunu, dolayısıyla usun evreni tek başına bilmekte yeterli olmadığını Deneyciler ileri sürmektedir.

İnsanın doğa hakkında düşünsel yoldan genelgeçer ve kesin bilgilere ulaşabileceğini, evrenin matematik bir yapısı olduğunu ve usumuzun kavramlarımızla evrendeki nesnelerin kendileri arasında tam bir upuygunluk olduğunu ileri süren yaklaşım usçuluktur.

Başyapıt anlamında kullanılan kelime Latince Magnus opus'dur.

Giambattista Vico 1725 yılında yayınladığı Yeni Bilim isimli kitabında gösterdiği tarihe uluslarüstü bakışıyla tarih felsefesinin de kurucusu olmuştur.

Vico, Yeni Bilim boyunca, insanın doğadan ayrı başına var ettiği kültür dünyasının, medeniyetlerin tümüne işaret edecek şekilde sivil kavramını kullanmıştır.

Asıl adı Francois Marie Arouet olan Voltaire, Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketinde etkin bir rol oynamıştır.

Voltaire tarihi kendi içinde, düşünceler, sanatlar, olaylar ve doğa tarihi olmak üzere dört dala ayırır. Evren tarihi bunlardan birisi değildir.

İslâm’ın evren kavrayışında Allah, en genel anlatımıyla, bütün evreni yarattığına, var olmak için başka bir varlığa gereksinmediğine, zaman ve mekânın dışında olduğuna ve değişmediğine, mükemmel-kusursuz olma özelliğini taşıyan tek varlık olduğuna inanılan (ya da inanılması gereken) güçtür. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

İslâm’ın kendi toplum yapısını üzerinde temellendirdiği en önemli ilke, zayıfın güçlüye karşı varlığını güvenceye almaktır. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

İslâm Medeniyeti’nde bilgi, daha çok hikmet ile yani El-İsfahânî’nin tanımlamasıyla “ilim ve akıl ile gerçeği yakalama” durumu ile ilişkili olarak değerlendirilmiştir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

İbnü’l-Esir’e göre tarihin sonsuz yaşam (âhiret) için yararlı yönleri de şunlardır: 1. Dünyadaki hayatın çalkantılarını, değişkenliğini ve sonluluğunu görüp ders alabilen insan, kendini sonsuz yaşam yolculuğu için kurtarıcı bir biçimde donatmaya İbnü’l-Esir’in ifadesiyle “âhiretin mutluluk evine girmeye” yönelir; 2. Peygamber ya da kral bile olsa her insanın ölümlülüğü göz önüne alındığında, tarihte gerçekleştiği görülen olayların kendi başına da gelebileceği çıkarımında bulunan insan, kıyâmetle birlikte başlayacağı sonsuz yaşamı için en iyi ahlâk özelliklerini kazanmaya, yani dünyadaki zor ve sıkıntılı durumlara sabırla katlanmaya yönelir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

İslam dünyası, 11. yüzyıl sonlarından 13.-14. yüzyıla uzanan Haçlı Seferleri ve 13. yüzyıldaki Moğol istilası gibi olayların sonucunda sarsılmıştır. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

İbn Haldûn’un Et-Tâ’rîf bî-İbn Haldûn ve Rıhletûhu Garban ve Şarkan adlı otobiyografi yapıtı, Prof. Dr. Vecdi Akyüz tarafından Türkçe’ye "Bilim İle Siyâset Arasında Hatıralar" başlığıyla çevrilmiştir.

Mukaddime’nin içeriği: İbn Haldûn’un Tarih Felsefesinden oluşmaktadır. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.