TARİH FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 3

Aristoteles, bu bilgi alanları sınıflaması çerçevesinde, Herodotos ve Thukydides’in kazandırdığı anlamları taşıyan historeini historiografya olarak adlandırmış ve bu disiplini Peri Poietikes adlı yapıtında bir edebiyat türü olarak şiirin altında sınıflamıştır. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Tarih felsefesini tarih düşüncesinden ilk bakışta ayırmak zor olabilir. Buna ilişkin birçok görüş mevcuttur. Ancak belge odaklı olması bunlardan birisi değildir. Çünkü tarih felsefesi yapısı itibariyle teoriktir. Doğru cevap E'dir.

Pozitivistlerin inanışa göre tarihin ve evrenin bazı genel-geçer yasaları vardır ve tarih disiplininin de temel amacı bu yasaları ortaya çıkarmak ve açıklamaya çalışmaktır. Doğru cevap C'dir.

Herodotos, historein kavramını insanların ve toplumların başından geçenleri kaydetme yoluyla edinilen bilgi anlamına gelecek biçimde kullanma konusunda bir ilktir. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Dialektike, ya da Türkçe yazılışıyla diyalektik, Platon’da felsefece düşünmenin bilgisine, bilginin gerçek nesneleri olan ideaları kavrama yoluna yönelten bir yöntemdir. Doğru cevap "E"  şıkkıdır.

Ruhta saklı olan Tanrı öğütleri yani doğruluğun bilgisinin kaynağı, ruhun arkeolojisi yapılarak felsefe sayesinde ortaya çıkarılıp, doğru bilgi temeline uygun devlet kurulunca, çelişki ortadan kalkar. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Tarihi içinde yaşadığımız en kesin güncelliğin bilgisi olarak yorumlayan tarih felsefecisi Gasset'tir. Bunu söyleyerek tarih insanı önemli ölçüde belirlemekte ve günlük hayatı da etkilemekte olduğundan günlük hayatın sorularının da tarihin ilgi alanına girdiğini kastetmiştir. Doğru cevap E'dir.

Ruh nasıl bir varlıktır, özellikleri nelerdir? Platon’un ruha yüklediği temel özellikleri ölümsüzlük, maddesizlik ve görünmezlik olarak sayabiliriz. Aynı zamanda ruh, tutku, cesaret ve akıl olmak üzere üç ana bileşene sahip bir yapıdır; hatta ruhun söz konusu bölümlerinin toplumlarda görünümü de bulunur. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Tarih kavramı filozoflar tarafından çok çeşitli biçimlerde yorumlanmıştır. Bunların kimisi salt anlama vurgu yaparken, kimisi daha faydacı bir anlayışa sahiptir. Ancak fizyolojik ihtiyaçlarla ilgili bir işlevinden bahsedilmemiştir. Doğru cevap B'dir.

Patrick O'Brien günümüz iktisat tarihçilerinden birisi olup tarih felsefesiyle ilgilenmemiştir. Doğru cevap C'dir.

Atkinson'a göre tarih metafiziğinin güvenilmez bulunarak eleştirilmesindeki temel sebepler onun tarihsel verilerden yeterince yararlanmamış olmasıdır. Bu bağlamda, verilerin fazla kullanılması bunun tam karşıtıdır. Doğru cevap D'dir.

Sorokin, tarihin önemli felsefi çözümlemelerinin bunalım ve kriz dönemlerinde, onların öncesinde veya sonrasında ortaya çıktığını söylerken İbn-i Haldun örneğini verir. İbn-i Haldun'un eseri derin bir bunalım ve çürümenin Arap kültürünü etkisi altına aldığı 14. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

Hesiodos, zamana bağlı olarak insanlığın kötüye gittiği, insanın özelliklerinin olumsuza doğru değiştiği görüşlerini “Çağlar Öğretisi” de denilebilecek bir temellendirme çerçevesinde ortaya koymuştur. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Geçmişin Pindaros için önemi büyüktür; fakat Pindaros’un şiirlerinde genel olarak zaman, her üç boyutuyla da (geçmiş, bugün, gelecek) önemli yer tutmuştur. Hatta ilk olarak tarih olaylarını zaman boyutunda değerlendirenin de Pindaros olduğunu söyleyebiliriz. Doğrı yanıt "A" şıkkıdır.

Kozmogoni: Antik Yunan dilinde “evren”, “düzen” anlamlarına gelen kosmos ile, “doğum”, “oluşum”, “köken” gibi anlamları karşılayan goneia sözcüklerinin birleşiminden oluşan, “evrenin kökeni hakkında ortaya atılmış bilimsel kuram ya da efsane temelli açıklama” anlamında kullanılan terimdir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Thukydides, Herodotos’tan farklı olarak, gezdiği yerler hakkında pek bilgi vermez; yalnızca Peloponnesos Savaşı’nın nedenlerini ayrıntılı biçimde vermekle yetinir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Hesiodos, çağlar öğretisiyle, tarihte “kötüye gidiş” fikrinin ilke olarak kabul edilmesinde ve tarih felsefesinin oluşumunda öncü olmuştur. Doğru cevap D’ dir.

Barbar, her ne kadar günümüzde “medeniyet bilmeyen” , “vahşi” , “önüne geleni öldüren” gibi anlamlar yüklenerek ve çeşitli toplumlar için bir niteleme olarak kullanılsa da, sözcük, eski Yunanca’ da “yabancı bir devletten/toplumdan” , “Yunanca konuşmayan” anlamlarına gelecek biçimde kullanılmıştır. Doğru cevap C’ dir.

İdealar, zaman ve mekandan bağımsız, sonsuz-ölümsüz, ne ise o olarak kalan, hiçbir zaman değişmeyen soyut varlıklardır ve ancak salt akılla, düşünce yoluyla bilinebilirler. Doğru cevap E’dir.

Aristoteles (M.Ö. 384-322), Akademia’ sından mezun olduğu hocası Platon’un pek çok konuda izinden gitmiştir. Doğru cevap B’dir.