TARİH FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 2

Poietik bilgi alanına tragedya, müzik, resim, heykel gibi sanatlar gibi sanatlar girer. Ekonomi bu sınıflar arasında değildir. Doğru cevap C’dir.

Pindaros, geleneklerin değişken olduğunun farkındadır ve geleneğin dünyanın yöneticisi olduğu görüşünü ileri sürmüştür. Doğru cevap A’ dır.

Hesiodos, Theogonia’ da evrenin oluş sürecini, tanrıların özelliklerini ve görevlerini, insanın ortaya çıkışını ele almış, daha çok tanrıların tarihini anlatmaya yoğunlaşmıştır.  Doğru cevap D’ dir.

Herodotos, tarih araştırmasında ve aktarımındaki bakış açısını, “Ödevim, bana anlatılan neyse onu vermektir. İnanmaya gelince, hiçbir şey beni buna zorlayamaz ve bunu bütün anlattıklarım için söylüyorum” sözleriyle dile getirir. Doğru cevap A’ dır.

Platon, Republic’te (Devlet) ideal bir devlet yönetimi arayışına girerken, demokrasiyi “bozuk” yönetim biçimlerinden sayması, 20. yüzyılda kendisinin “totaliter” siyaset zihniyetinin düşünsel temellerini atmakla suçlanması gibi sonuçlar doğurmuştur. Doğru cevap B’dir.

Hesiodos’ un çağlar öğretisine göre çağlar ve özellikleri:

Şeklinde açıklanmıştır. Doğru cevap E’ dir.

Panteizm ise, kökeni Yunanca’ya dayanan panta-yani her şey ve theos-yani tanrı
sözcüklerinden oluşan, dilimize tümtanrıcılık biçiminde de çevrilen bir metafizik anlayışın adıdır. Bu anlayışın felsefe tarihinde bilinen başlıca temsilcilerinden birisi de
Plotinos’tur.

Plotinos, mistik-panteist bir düşünce ortaya koyarak her türlü maddeciliğe tutarlı biçimde karşı çıkmış düşünürlerdendir. Plotinos’a göre gerçek maddeden oluşmaz, salt tinsel niteliktedir.

Plotinos’a göre, tüm varolanlar, “Bir”in kendisinden taşması sonucu İlk Akıl’ı (Nous), onun Evren Ruhunu (Kosmon Psykhe), evren ruhunun tek tek ruhları ve son olarak
ruhların da maddeyi meydana getirmesi sayesinde oluşmuşlardır ve varlık hiyerarşisinde en alt basamak kabul edilen maddî her şey, aslında Bir’den bir zerre taşımaktadır. Bu öğretiye türüm ya da sudûr teorisi de denir.

Ortaçağ’a temel karakterini veren ve Hıristiyan felsefesinin zeminini hazırlayan düşünürler olan Kilise Babaları’nın Hıristiyan dogmalarını Antikçağ Yunan felsefesinin araçlarıyla biçimlendirerek inancı da kavramsal bir forma dönüştürdükleri dönem Patristik Felsefe olarak adlandırılır. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Kutsal Kitap Eski Ahit’in (Tevrat) içeriğinde ifade bulan dünya tarihi, Dinkler'e göre, Tanrı ile şeytan arasındaki bir mücadeleyi temel alan soyut bir yaratmada köklerini bulabileceğimiz, insanın ilk günah nedeniyle yeryüzüne düşmesiyle devam eden ve tarihin gidişatını belirleyen bir anlatı içerir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

"Yunanca bir sözcük olan gnosis, Ortaçağ’da “bilgi”, “Tanrı’yı duygu ile bilmek” gibi anlamlarda kullanılmıştır fakat gnostisizm, fantastik düşünce öğelerinin çokluğundan, Augustinus sonrası Hıristiyanlığın resmî görüşünden çok uzak sayılacak din görüşlerini de içinde barındıran bir çığır olmuştur." Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

“Çizgisel Zaman”, Yahudi Hıristiyan tarih anlayışıyla şekillenen yeni zaman anlayışı için sık kullanılan bir addır. Bu anlayışta, tarih olaylarının bir daha tekrar etmeyen, düz bir çizgi üzerinde sürekli belirli bir sona ya da hedefe ilerleyen yapıda oldukları düşüncesi ön plandadır. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Augustinus’a göre, Tanrı zamanın dışında, O’nun tarafından yaratılmış her şey zamanın içindedir. Zaman, içinde bulunulan anda var olmayan geçmiş, bir boyuttan yoksun olan şimdi ve henüz var olmamış gelecek arasında bulunan ve bundan dolayı yalnızca şimdi yaşamakta olan kişinin anımsaması ve beklentisi sayesinde anlam kazanan bir yapıdır. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Augustinus, geliştirdiği tarih ve zaman öğretisiyle, tarihin “tekerrürden ibaret” olmak yerine, tekrarı olmayan olaylardan örülü bir defalık bir süreç olduğu düşüncesini Avrupa kültürüne yerleştirmiştir. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

Anglikan ve Presbiteryen kiliseleri Protestanlık mezhebinin farklı kollarıdır. Ortodoks ve Protestan mezheplerinin kilise kurumları ise Katolik Kilisesi gibi Vatikan'da olmamakla birlikte, Katolik Kilisesi kadar Avrupa'nın Orta Çağ siyasetine hâkim bir kurum durumuna gelmemişlerdir.

Hıristiyan tarih anlayışını, tanrı bilimden de faydalanarak en yetkin biçimde temellendirmiş düşünür Augustinus’tur. Ona “ilk tarih filozofu” yakıştırması yapılmasının nedeni de Hıristiyanlığın ana unsurlarından yararlanarak tarih düşüncesini kendine özgü bir yorumla temellendirmede gösterdiği başarıdır. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

Katolik Kilisesi, merkezi Vatikan’da bulunan ve Ortaçağ boyunca tüm devletlerin otorite olarak tanıdıkları, eğitimden kültüre, ekonomiye, hatta savaşlara dek Avrupa’yı ilgilendiren her şey üzerinde başlıca söz sahibi olmuş bir kurumdur. Kendilerini Tanrı’nın ve İsa’nın yeryüzündeki temsilcileri olarak gören Kilise, Avrupa’da uzun bir süre Antikçağ Yunan düşüncesinde örneği görülen tarzda bir düşünce geleneği oluşmasını engellemiştir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

“Çizgisel” olarak da tanınan bu zaman anlayışı, fiziksel olmaktan çok, belirli bir başlangıcı ve bitimi olan, sonunda insanın yargılanarak ödüllendirilip cezalandırılacağı, başlangıçtan bitime kendi içinde bir süreklilik ve gelişim taşıyan, tanrı-bilimsel (teolojik) bir anlayıştır ve Batı’da “tarih bilinci”ni uyandırmak gibi önemli bir etkiye sahiptir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Kilise’nin Antikçağ felsefesine ilişkin benimsediklerini, “barbar” kabul ettikleri Roma-Germen toplumlarına öğretmesiyle, Antikçağ düşüncesi Hıristiyanlaşarak Avrupa’da yayılmaya başlamıştır. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.