TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II

Ara Nesil şairleri, bir bildirge, dergi ve başkan etrafında ortak karar almış ve hareket etmiş bir edebiyat akımı değildir. Ara Nesil şairlerinin şiiri, geleneksel divan şiiri anlayışıyla Batılı anlamda modern ve yeni şiirin bir sentezidir. Hem toplumsal hem de bireysel konulara yer verdiler. Göze göre kafiye değil, kulağa göre kafiye anlayışı da bu dönemde karşımıza çıkar.

Divan Şiiiri Geleneğine Bağlı Olanlar: Elhac İbrahim Efendi, Şeyh Vasfi, Mehmet Salahi, Muallim Feyzi, Hoca Hayret Efendi, Ali Ruhî, Müstecabizâde İsmet.

Batı edebiyatı Etkisinde Yeniliği Savunanlar: Nabîzâde Nâzım, Abdülhalim Memdûh, Ali Ferruh, Hüseyin Kâmil, Halil Edip, Andelib, Mehmet Celâl gibi Ara Nesil grubu içinde yer alanların bir kısmı da Batı edebiyatı etkisinde gelişen bir yenileşmeyi savunurlar.

Geleneksel Edebiyatla Modern Edebiyatı Sentezleyen Grup: Ara Nesil grubunun bir kısmı da ne tamamen eski edebiyat taraftarı ne de tamamen yeni edebiyat anlayışına bağlıdır. Bunlar hem eski edebiyattan hem de yeni edebiyattan bazı unsurları alarak bir bakıma eski yeni karışımı ya da sentezi diyebileceğimiz bir edebiyat üretirler. Hem Recaizâde Mahmut Ekrem’den hem de Muallim Naci’den etkilenirler. Ali Kemal, Ahmet Rasim, Recep Vahyî bu gruba örnek olarak verilebilecek isimlerdir.

Mirsad gazetesinin ve Maarif dergisinin başyazarlığını yaptı. Görüldüğü gibi İsmail Safa, hem eski hem de yeni edebiyat taraftarlarının yayın organlarında ürün vermiştir. Bu durum şiirlerine de yansıyacak ve o, hem eski hem yeni edebiyat unsurlarına yer verecek ve bu yönüyle Ara Nesil şairlerinden biri olacaktır. Muallim Naci, kendisine “şâir-i maderzâd” (anadan doğma şair) unvanını vermiş ve daha sonra hep bu unvanla anılmıştır.

Romantik bir şair olan Mehmet Celâl, bireysel konulu şiirlerinde daha çok aşk konusunu ele almıştır. Romantik aşk duygularının dile getirildiği mevsimler ise genellikle ilkbahar ve sonbahardır. İlkbahar, aşk neşesini ve heyecanını; sonbahar ise sevdiğinden ayrılığın verdiği hüzün duygusunu üretir. O, aşkının yaşandığı, duygularına karşılık olan öznel bir tabiat tasviri yapar.

Nabizâde Nâzım, şiiri topluma faydası açısından değerlendirir. Fenni şiire önem verir. Fenni şiir, şairin tabiatüstü hayallerle uğraşmayarak bir tabiat olayını, fen bilgisini ya da topluma faydalı bir bilgiyi şairane gücüyle süsleyerek yazmasıdır. Şair, ilim ve fende geri kalışımızı eleştirir. İlmin şiirden daha önemli olduğunu savunur.

Mensur şiir türünde eser veren başlıca Ara Nesil yazarları şunlardır: Mustafa Reşit, Mehmet Celâl, Fazlı Necip, Ali Kemal, Ali Nihat, Mehmet Refet, Mehmet Abdurrahman, Ali Nusret, Mustafa Fehmi, Ali Nadir, İsmail Safa.

Ara Nesil yazarları mensur şiir terimi için daha çok “mensure”, “nesr-i şi’r-âmîz”, “nesr-i nazm-âmîz”, “nesr-i muhayyel”, “nesr-i şairane”, “mensure-i şairane”, “hayalî nesir” gibi terimler kullanırlar.

Ara Nesil’de mensur şiir türünün genel özellikleri maddeler hâlinde şöyledir: Bu metinler, ne şiirdir ne de düzyazı. Şiir ile düzyazı arasında bir türdür. Bu ürünler, hacim bakımından çok uzun olmayan kısa metinlerdir. En fazla bir iki sayfa tutarındadırlar. Mısralar hâlinde değil, cümleler hâlinde yazılır. Konuları daha çok bireyseldir. Ürünlerin iç ahengi vardır.

Mirsad gazetesinin ve Maarif dergisinin başyazarlığını yapan şair İsmail Safa'dır.

Yâd-ı Mâzî kitabı Menemenlizâde Mehmet Tâhir'e aittir.

Menemenlizâde Mehmet Tâhir'in şiirde üzerinde durduğu belli başlı özellikler şunlardır: Şiir,
vicdanın tercümanı olmalıdır. Beşeri ve insani duyguları tasvir etmelidir. Bir şiir, duyguları
ne kadar güzel tasvir ederse o kadar güzel olur. Şiir, kalpten gelen bir söz olmalıdır.
Kalpten gelmeyen söz, şiir olamaz.

Nigâr Binti Osman: Yazın Boğaziçi’ndeki sayfiyesi, kışın Nişantaşı’ndaki konağı döneminin önde gelen sanat, bilim, düşünce ve politika adamlarının buluştuğu bir yer olmuştur.

Nabizâde Nâzım'a göre şair, şiir yazmaya başlamadan önce ufak tefek parçalar, manzum ya da mensur tiyatrolar yazmalı, ondan sonra şiire başlamalıdır

Abdülhalim Memduh, Mizan gazetesinde yazdığı yazılardan
dolayı ve gizli bir cemiyet kurma suçlamasıyla 5 ay tutuklu
kalır, sonra 1888’de Konya’ya sürülür.

Hikemiyyât-ı İslâmiyye Şeyh Vasfî'nin tercümelerindendir.

Muallim Feyzî şiirlerinde “Feyzi”, “Süruş” ve “Şirzat” takma adlarını kullanır.

“Mensur şiir”
terimi ise ilk defa Halit Ziya tarafından 1886’da Hizmet gazetesinde yazdığı bir yazıda
kullanılır.

Bir Çiçeğin Nâlesi Mustafa Reşit'e aittir.