TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II

şlar. Tanzimat Dönemi’nin ikinci kuşağını oluşturan roman yazarları, birinci kuşağa göre daha düzenli öğrenim gören, kendilerinden önceki roman denemelerinden yararlanan, Batı edebiyatını asıl kaynağından tanıyan ve nispeten daha iyi yetişen sanatçılardan oluşur. Böyle olunca da birinci kuşağın hikâye ve romanda yaptığı çalışmaların üzerine daha başarılı kalem ürünleri koymaları mümkün olur. Tanzimat Dönemi birinci kuşağından sonra roman türünde eser veren ikinci kuşak mensupları hikâye ve roman türünün daha başarılı ve güçlü ürünlerini ortaya koymuşlardır. Sayıca az da olsa nitelikli eserler yayımlamışlardır. Doğru cevap C.

Recaizâde Mahmut Ekrem, henüz Türk edebiyatında hikâye ve roman farkının yeterince tartışılmadığı, ayrımının gereğince yapılmadığı bir dönemde hikâye ile roman konusunda bazı görüşler getirir, bu iki türün birbirinden farklı yanlarına dikkat çeker. Romanı “büyük hikâye”, hikâyeyi ise “ufak hikâye” şeklinde adlandırır. Konuyu ele aldığı “Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi” adlı eserinde “Ufak Hikâyelere Dair Ufacık Bir Mütalâa” başlığı altında Fransız edebiyatından hareketle kimi düşünceler ileri sürer. Doğru cevap E.

Recaizâde Mahmut Ekrem’in iki roman ve iki hikâyesi bulunmaktadır. Romanları, Saime ve Araba Sevdası; hikâyeleri ise “Muhsin Bey yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi” ve “Şemsa”dır. Bunlardan Saime evlilik ve çocuk yetiştirme; “Muhsin Bey yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi” romantik bir aşk; “Şemsa”, evlatlık alınan küçük bir çocuğun ölümü; Araba Sevdası ise yanlış Batılılaşma ve özentili hayat üzerine kurulur. Araba Sevdası, bu kitabın sekizinci ünitesinde ele alınacağı için burada üzerinde durulmayacaktır. Doğru cevap D.

Saime, 1888’de İkdam gazetesinde ikinci kısmın ikinci bölümüne kadar tefrika edilir. Toplumun yaşayışına aykırı olduğu gerekçesiyle sansürlenir ve diğer bölümleri yayımlanamaz. Doğru cevap A.

Sami Paşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler adlı kitabında yer alan hikâyeleri, araştırmacılar tarafından modern anlamda Türk edebiyatındaki kısa hikâyenin başlangıcı kabul edilir.  Şıklarda yer alan Hiç- Düğün ve Pandomima ise bu kitapta yer alan hikayeler olduğu için doğru cevap C.

Sami Paşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler adlı kitabında sırasıyla “Mukaddime”, “Bu Büyük Adam Kimdir?”, “Hiç”, “Kediler”, “İki Yüz Elli Kuruşa Bir Asır”, “Düğün”, “Bir Kitabe-i Seng-i Mezar”, “Arlezyalı” ve “Pandomima” yer alır. Bunlardan “Arlezyalı” Alphonse Daudet’den çeviridir. “Bir Kitabe-i Seng-i Mezar” ise mensure olarak değerlendirilebilecek bir metindir. Doğru cevap E.

“Hiç”te yirmi yaşında, ailesini geçindirmek için çalışan bir gencin hikâyesi anlatılır. Fiziki gücünü aşan bir gayretle çalışan genç, annesiyle kız kardeşine bakar. Annesinin hastalanması, birkaç ayda iyileşmesi, doktorların tavsiyesiyle daha sonra Boğaziçi’nde bir yaz geçirmesi için paraya duyulan ihtiyaç gencin çalışma azmini artırır. Arkadaşlarının kendisini bir gün genç bir kızla tanıştırması dünyaya bakışını değiştirir. Dikkatle bakmadığı bu kızın yüzündeki tebessüm, onun kendince birtakım hayallere kapılmasına yeter. Tanıştırıldığı kızla evlilik hülyaları kurmaya, önceleri yorgun döndüğü eve neşeli ve canlı dönmeye başlar. Fakat bir vapur yolculuğunda tekrar karşılaştığı, kendisiyle alay eden bu kızın yüzüne dikkatle baktığında üst dudağının kısa olması sebebiyle hep tebessüm ediyormuş gibi görünmesi karşısında tam bir hayal kırıklığına uğrar. Hikâye “Yirmi yaşında olduğumuz hâlde bizler de ekser bahtiyarlığımızı tetkik etsek, neticesi, bütün kâinatın karşısında titrediği şu kelimeye müncer olmaz mı? ‘Hiç!’” (Sami Paşazâde Sezai, 2003, s. 109) cümlesiyle biter. Böylesine basit ve sıradan bir konudan hareketle yazar, aslında insanların gençlik hayalleriyle kimi kez bir “hiç”e bağlanıp kaldıkları mesajını verir. Doğru cevap C.

Sami Paşazâde Sezai’nin Sergüzeşt (1889) romanı Türk edebiyatında kölelik (esaret) konusunu ele alan eserlerin başında yer alır. Doğru cevap D.

Sami Paşazâde Sezai’nin hikâyelerinin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: 1. Kişilerin beden yapısıyla iç hayatları arasındaki ilgiyi kurmaya çalışır. (…) 2. Duyguları mimik ve jestlerle ifade etmeyi dener. (…) 3. Bir kişiye aynı cümleleri tekrarlatarak onun karakterini ya da düğüm teşkil eden ruh hâlini vermeye çalışır. (…) 4. Duyguları bazen bakış ve gülüşle anlatır. (…) 5. Kişinin manevi yapısını çevre ve eğitim yoluyla açıklar. (…) 6. Kişilerin mizacını ve kültürünü tanıtmak için giyimden faydalanır. (…) 7. Kesin çizgilerle ayrılmış zıt yaradılışta kişileri yan yana getirerek davranışlarının etkisini artırmak ister (…) (Güven, 2009, s. 131-132). Doğru cevap B.

"İntibah" ve "Cezmi" romanlarıyla tanınan yazar Namık Kemal'dir. Doğru yanıt B'dir.