TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II - Deneme Sınavı - 9

Menemenlizâde Mehmet Tâhir

Nabizâde Nâzım

Afîfe Anjelik Recaizâde Mahmut Ekrem’in ilk eseridir ve konusunu Geneviéve de Barabant efsanesinden almıştır.

Doğru cevap E dir. Abdülhak Hâmit'in Sardanapal adlı eserinde Antik Çağ’da yaşamış iki hükümdarın hayatlarından kesitleri ele alınmıştır.

Doğru cevap D dir. Abdülhak Hâmit’in Hakan adlı eseri Latin harfleri ile yayımlanan ilk ve son eseridir.

Hikâye alanında yenileşmenin öncülerinden Ahmed Midhat Efendi’nin devam eden uzun hikâyelerden kurulu Letâif-i Rivâyât (1870-1894) serisinin yanında Nabizâde Nâzım’ın ilk döneminde romantik ve daha sonra realist-natüralist anlayışa bağlı kalarak yazdığı hikâyeleri ile Mehmet Celâl’in, Mustafa Reşit’in ve Fatma Leman Hanım’ın hikâyeleri bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Nabizâde Nâzım (1862/4-1893), bu kuşağın içinde, özellikle hakikiyyun (realizm-naturalizm) görüşünü savunanlar arasında şair, hikâyeci, romancı ve eleştiri yazarı kimliğiyle yer alır. O, Batılıların “nuvelle” dediği sekiz uzun hikâye yazar (Birinci, 1987, s. 15). İlk kalem ürünü 1880 yılında Vakit gazetesinde Mühendishâne Mektebi şâkirdânından A. Nâzım imzası ile çıkan “Esaret” başlıklı denemesidir. Doğru cevap C'dir.

1890/1891’de yayımlanan Turfanda mı Yoksa Turfa mı romanı, otobiyografik bir romandır. Kendi idealist kişiliğiyle Mansur Bey tipi arasında benzerlik gösteren romanında Mehmet Murat, dönemin devlet bürokrasisinin işleyişine, sosyal, ekonomik ve siyasi problemlere eleştirel bakış getirir.

Türk kadın yazarları içinde ilk romancılardan biri olan, aynı zamanda eserlerinin bir kısmı Batı dillerine ve Arapçaya çevrilen Fatma Âliye Hanım (1862-1936), Merâm (1307) adıyla George Ohnet’nin Volonté romanını Fransızcadan Türkçeye çevirmiştir. Doğru cevap E'dir.

İlk Sevgi (1890), Bir Sefilenin Evrak-ı Metrûkesi (1891), Endişe-i Hayat (1891), Güzel Eleni (1891), Leyâl-i Istırap (1891), Mehâlik-i Hayat (1891), Meşakk-ı Hayat (1891), Meyl-i Dil (1891), Tecârib-i Hayat (1891), Afife (1892), Mekteb Arkadaşım (1894), Numûne-i Hayâl (1894), Tecrübesiz Aşk (1894), Biçare Genç (1894), Gam-ı Hicran (1894), Sevda-i Sermedî (1895), Asker Oğlu (1897), Nâkâm (1897), Ülfet (1899, daha sonra Hamamcı Ülfetadıyla, 1922), Belki Ben Aldanıyorum (1909, İki Güzel Günahkâr’da Bedia adıyla, 1922), İki Güzel Günahkâr (1922), İki Günahsız Sevda (1923) eserlerinin yazarı Ahmet Rasimdir. Doğru cevap B'dir.

Levâyih-i Hayat, evlilik konusunu ele alır. Roman, “beş kadının evlilikleriyle ilgili olarak birbirlerine yazdıkları” on mektuptan oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ara Nesil yazarlarından Abdülhalim Memduh, Nâlân (1302), Bedriye (1304); İbnürreşad Ali Ferruh, Huşenk (1303); Mustafa Nuri, Büyücü Karı yahut Teehhül-i Cebrî (1301); Mizancı Mehmet Murat, Tencere Yuvar- landı Kapağını Buldu (1908); Nabizâde Nâzım, Hoşnişîn veya Cihanda Safa Bu mudur?adlı oyunları yazmışlardır. Doğru cevap C'dir.

Nabizâde Nâzım’ın Hoşnişîn veya Cihanda Safa Bu mudur? adlı manzum oyununun Ceride-i Havadis gazetesinde 1883’te tefrikası yapılmış ve kitaplaşmadan kalmıştır. Onun gazete ve dergi sayfalarında toplanmadan kalan yazılarıyla yayımlanmayan başka eserleri de bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Daha sonra Servet-i Fünun topluluğuna katılacak olan Hâlit Ziya, Hikâye adıyla roman teorisine ve edebiyat akımlarına yönelik eserini yayımlar. Doğru cevap A'dır.

Eleştiri yazılarını önce gazete ve dergilerde yayımlayan İsmail Safa (1867-1901), bu yazıların bir kısmını bir araya toplayarak Mülâhazât-ı Edebiye (1897) ve Muhâkemât-ı Edebiye (1913) adlarıyla kitaplaştırır. Doğru cevap B'dir.

Ara Nesil edebiyatının özellikleri arasında Osmanlı Türk edebiyatıyla Batı edebiyatının ikisinden de etkilenmesi ve 1880-1896 yılları arasında etkili olması sayılabilir.

Ara Nesil Dönemi, “Mutavassıtîn”, “Ilımlılar”, “Ara Nesil”, “Servet-i Fünun Dışı Türk Edebiyatı”, “Küçük ve Günlük Hassasiyetler Devri”, “Aktarıcı Nesil”, “Arayışlar Devri” gibi adlar altında da değerlendirilmektedir.

Ara Nesil ise milletimizin ihtiyaçlarına cevap verebilecek mahiyette hem eski hem de yeni edebiyat anlayışından bir sentez çıkarmaya çalışıyordu. Bu sentezin omurgasını Türk milletinin büyük çoğunluğunun ihtiyaçları, sosyal fayda, millî düşünce, millî estetik ve millî zevk oluşturmaktadır.

Ara Nesil edebiyatçıları, hem bireysel hem de toplumsal konulara eşit derecede önem verdiler. Daha çok günlük küçük konu ve duyguları işlediler. Büyük ihtiras ve davalara, derin, etkileyici ve sarsıcı yaklaşımlara yönelmediler.

Toplam 7 sayı çıkmıştır. Âfâk, ismini Muallim Naci bulmuştur. İstanbul’da çıkmış
aylık dergidir. Siyasetten başka her şeyden bahseden bir yayın organıdır. Batılı yazarlardan tercümelere yer verilmiştir.