TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II - Deneme Sınavı - 1

Sami Paşazâde Sezai, Küçük Şeyler başlığı altında bir kitapta topladığı hikâyeleri ve bir romanıyla Türk edebiyatında hikâye ve roman türlerinde önemli bir değişimi ve gelişi­mi sağlamaya çalışır. O, özellikle Küçük Şeyler başlıklı kitabında toplanan hikâyeleriyle Batı tarzı küçük hikâyenin yolunun açılmasında etkili olur. Yazar, bu kitapta yer alan hikâyeleriyle kendisinden sonra gelecek hikâyecileri de etkiler.

Sami Paşazâde Sezai, Türk edebiyatında küçük hikâyenin öncüsüdür. Hikâye, onun kale­minden çıkan ürünlerle Batı tarzında başarılı örneklerine kavuşur. Hikâyeyi bağımsız bir tür olarak ilk kez kabul eden de odur. Hikâye, ilk defa onun kaleminde ahlaki, dinî, tasav­vufi, hikemi, fikrî, ulvi, uhrevi bir mesaj taşımaktan çıkarak modern yapıya kavuşur. Küçük Şeyler’in “Mukaddime”sinde “dünyada bir zerre yoktur ki güzel yazılmak şartıyla bir mevzu-ı mühim (önemli konu) addedilmesin (sayılmasın, kabul edilmesin)” (Sami Paşazâde Sezai, 2003, s. 101) diyen yazar, kitabının adına uygun düşecek şekilde küçük, sıradan, önemsiz gibi görülen, günlük hayatta örneklerine rastlanan konulardan hikâyeler çıkarmasını bilir.

Sami Paşazâde Sezai’nin Sergüzeşt (1889) romanı Türk ede­biyatında kölelik (esaret) konusunu ele alan eserlerin başın­da yer alır. Sergüzeşt’te esaret, asıl konu olarak romanın dünyasın­daki yerini alır. Sergüzeşt romanında kronolojik (zamandizinsel) bir düzenleme vardır. Olaylar, zin­cirleme belirli bir düzen içerisinde gelişir ve sona bağlanır. Sergüzeşt romanında zamanın akışı ile birlikte mekâna ve mekâna ait ögelere de gerek­li önem verilmiştir. Mekân, sadece dekoratif unsur olmak durumunda değildir.